Medyczny Nobel 2015 za leki na choroby pasożytnicze

2015-10-06, 18:15  Polska Agencja Prasowa

William C. Campbell i Satoshi Omura za odkrycia dotyczące nowej metody leczenia zakażeń wywołanych przez pasożytnicze nicienie, oraz Youyou Tu za odkrycia dotyczące nowych sposobów leczenia malarii - otrzymali Nobla 2015 w dziedzinie medycyny i fizjologii.Nazwiska noblistów ogłoszono w poniedziałek w Sztokholmie.

Choroby powodowane przez pasożyty nawiedzały ludzkość od niepamiętnych czasów. Również dziś są poważnym problemem - zwłaszcza, gdy chodzi o najuboższe kraje.

"Tegoroczni laureaci Nobla opracowali terapie, które zrewolucjonizowały leczenie niektórych z najbardziej wyniszczających chorób pasożytniczych" - uzasadnił swoją decyzję Komitet Noblowski. Według Komitetu "te dwa odkrycia dały ludzkości nowe mocne narzędzia do walki z tymi ciężkimi schorzeniami, na które zapadają setki milionów ludzi rocznie".

Komitet Noblowski zdecydował, że połowę z 8 mln koron szwedzkich (ok. 855 tys. euro) otrzymają 85-letni William C. Campbell (Irlandczyk, pracujący w USA) i 80-letni Japończyk Satoshi Omura). Drugą połowę nagrody przyznano 85-letniej Youyou Tu z Chin.

William C. Campbell i Satoshi Omura są odkrywcami nowego leku - awermektyny, której pochodne radykalnie obniżyły liczbę zachorowań na ślepotę rzeczną (onchocerkozę) oraz filariozę. Są też skuteczne w przypadku innych chorób pasożytniczych. Natomiast Youyou Tu odkryła artemizynę - lek, który znacznie zmniejszył umieralność chorych na malarię. Skuteczne leczenie chorób pasożytniczych polepszyło stan zdrowia setek milionów ludzi i ulżyło im w cierpieniu.

Świat zamieszkuje nie do końca poznana liczba gatunków organizmów żywych. Niektóre z nich pasożytują na innych. Bardzo ważną z punktu widzenia medycyny grupą są pasożytnicze robaki. Zarażona jest nimi mniej więcej jedna trzecia całej populacji świata - zwłaszcza mieszkańcy Afryki subsaharyjskiej, południowej Azji, południowej i środkowej Ameryki.

Onchocerkoza, czyli ślepota rzeczna, to przewlekła choroba pasożytnicza występująca głównie w Afryce, na Półwyspie Arabskim i w Ameryce Południowej. Powoduje ją nicień Onchocerca volvulus. Jest drugą pod względem częstości przyczyną ślepoty na świecie (prowadzi do zapalenia rogówki).

Jedna z nazw choroby - ślepota rzeczna - ma związek ze sposobem przenoszenia pasożytniczych nicieni. Roznoszą je meszki, rozmnażające się w szybko płynących strumieniach. Po ugryzieniu człowieka przez meszkę larwy nicienia przedostają się przez skórę. Po 12-18 miesiącach larwy przekształcają się w dorosłe osobniki. Samice nicienia mogą żyć w podskórnych guzach nawet 15 lat rodząc kolejne mikrofilarie, które pod skórą przemieszczają się w kierunku oczu.

Z kolei filariozy limfatyczne, na które cierpi ponad 100 milionów ludzi, powodują przewlekłe obrzęki, zwłaszcza kończyn, tak zwaną słoniowaciznę, a także ogromny obrzęk moszny. Wywołują je nicienie z rodziny Filariaidae (na przykład Wuchereria bancrofti), przenoszone przez komary.

Malarię, także przenoszoną przez komary, powodują jednokomórkowe zarodźce, które atakują czerwone krwinki. Powoduje to gorączkę, a w ciężkich przypadkach - uszkodzenie mózgu i śmierć. Na malarię narażonych jest ponad 3,4 miliarda ludzi, co roku zarażanych jest około 200 milionów a co roku umiera ponad 450 tysięcy - głównie dzieci.

Japoński mikrobiolog prof. Satoshi Omura skoncentrował swoje badania na żyjących w glebie bakteriach Streptomyces. Wytwarzają one szereg substancji o działaniu antybakteryjnym (w tym streptomycynę). Omurze udało się wyizolować z próbek japońskiej gleby nowe szczepy Streptomyces. Z tysięcy różnych kultur wybrał około 50 najbardziej obiecujących. Jedna z nich - Atreptmyces avermitilis - okazała się szczególnie interesująca.

Skuteczność wytwarzanej przez te szczep substancji wobec pasożytów zwierząt domowych i hodowlanych wykazał zbadał William C. Campbell, urodzony w Irlandii i pracujący w USA ekspert od biologii pasożytów. Bioaktywny składnik został oczyszczony i nazwany awermektyną. Jeszcze skuteczniejsza okazała się jego pochodna - iwermektyna, która zabijała larwy pasożytów - mikrofilarie. Znalazła szerokie zastosowanie lecznicze, a filarioza i onchocerkoza są bliskie całkowitego wyeliminowania.

Malarię tradycyjnie leczono chlorochiną lub chininą, lecz zarodźce stawały się na nią coraz bardziej odporne. Pod koniec lat 60. XX wieku wysiłki na rzecz wykorzenienia malarii zakończyły się niepowodzeniem - liczba zachorowań znów zaczęła rosnąć.

Wtedy właśnie Chinka Youyou Tu postanowiła skorzystać z doświadczeń tradycyjnej medycyny chińskiej. Szczególnie interesujący okazał się ekstrakt z pospolitej rośliny Artemisia annua z rodziny astrowatych (polska nazwa - bylica roczna). Jednak badania na zwierzętach dawały niespójne wyniki.

Dopiero przestudiowanie starożytnych tekstów medycznych pomogło w wyizolowaniu i oczyszczeniu aktywnego składnika, nazwanego artemizyną. Okazał się bardzo skuteczny - zarówno w przypadku zwierząt, jak i ludzi.

Artemizyna reprezentuje nową klasę leków przeciwmalarycznych, które szybko zabijają pasożyty malarii we wczesnej fazie ich rozwoju. Dzięki niej umieralność spadła o 20 proc. a w przypadku dzieci - o 30 proc. Tylko w przypadku Afryki oznacza to uratowane 100 000 osób rocznie.

Paweł Wernicki (PAP)

Nauka i technologie

Władze polskich uczelni debatują o przyszłości. Co dalej z opłatami i habilitowaniem

Władze polskich uczelni debatują o przyszłości. Co dalej z opłatami i habilitowaniem?

2023-02-20, 19:50
Szpital im. Biziela: operacje z udziałem robota medycznego da Vinci [zdjęcia]

Szpital im. Biziela: operacje z udziałem robota medycznego da Vinci [zdjęcia]

2023-02-14, 10:47
Wydział Medyczny w Bydgoszczy Tak, ale pomysł potrzebuje czasu

Wydział Medyczny w Bydgoszczy? Tak, ale pomysł potrzebuje czasu

2023-02-07, 19:30
Autorzy gry komputerowej o inwazji zombie inspirowali się tym grzybem

Autorzy gry komputerowej o inwazji zombie inspirowali się tym grzybem

2023-02-06, 09:00
Badania: przez dwie godziny wdychali spaliny z diesla. To zakłóciło pracę mózgu

Badania: przez dwie godziny wdychali spaliny z diesla. To zakłóciło pracę mózgu

2023-02-03, 10:15
W dzień mokradeł zaglądamy na bagna regionu. Te koło Tucholi przejdą badania

W dzień mokradeł zaglądamy na bagna regionu. Te koło Tucholi przejdą badania

2023-02-02, 07:00
Są ekspertami od sztucznej inteligencji Naukowców PBŚ cytuje się na całym świecie

Są ekspertami od sztucznej inteligencji! Naukowców PBŚ cytuje się na całym świecie

2023-02-01, 08:05
Po tej operacji żołądka mózg odżyje Badania naukowców z Bydgoszczy i Harvarda

Po tej operacji żołądka mózg odżyje! Badania naukowców z Bydgoszczy i Harvarda

2023-01-29, 12:50
Środowisko w rękach inżynierów. PR PiK z wizytą na Politechnice Bydgoskiej [wideo, zdjęcia]

Środowisko w rękach inżynierów. PR PiK z wizytą na Politechnice Bydgoskiej [wideo, zdjęcia]

2023-01-18, 18:10
Nasze skarby docenione w plebiscycie Archeologiczne Sensacje 2022

Nasze skarby docenione w plebiscycie „Archeologiczne Sensacje 2022”!

2023-01-13, 18:28
Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies.

Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników. Mogą też stosować je współpracujący z nami reklamodawcy, firmy badawcze oraz dostawcy aplikacji multimedialnych. W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Korzystanie z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności

Zamieszczone na stronach internetowych www.radiopik.pl materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Serwisów Informacyjnych PAP, będących bazą danych, których producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Polskie Radio Regionalną Rozgłośnię w Bydgoszczy „Polskie Radio Pomorza i Kujaw” S.A. na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek wykorzystywanie przedmiotowych materiałów przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione. PAP S.A. zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest zabronione.

Rozumiem i wchodzę na stronę