Archeolodzy odnaleźli na Świętym Krzyżu ślady wcześniejszych kościołów

2015-01-23, 13:31  Polska Agencja Prasowa

Archeolodzy prowadzący prace pod posadzką bazyliki na Świętym Krzyżu odkryli ślady trzech wcześniejszych kościołów, które stały w tym miejscu oraz zawaloną kryptę - prawdopodobnie romańską.

"To pierwsze takie odkrycie w tym miejscu. Liczę, że po żmudnym okresie interpretacyjnym uda nam się zaproponować zarys zarówno romańskiego jak i gotyckiego kościoła" - powiedział w piątek PAP archeolog od lat badający klasztor na Świętym Krzyżu dr Czesław Hadamik. Obecna XIX wieczna świątynia jest czwartym kościołem wzniesionym w tym miejscu

"W jednym z wykopów odkryliśmy poziomy użytkowe prawdopodobnie kościołów gotyckiego i barokowego. Widzimy kamienną posadzkę na wapiennej zaprawie, bardzo starannie wykonaną" - powiedział dr Hadamik. Wiele wskazuje na to, że pamięta ona czasy, gdy na Święty Krzyż z pielgrzymkami przybywał Władysław Jagiełło oraz Kazimierz Jagiellończyk.

Nieco bliżej północno-zachodniego narożnika świątyni, naukowcom udało się prawdopodobnie odnaleźć bardzo cenną pozostałość po romańskim, pierwszym kościele wzniesionym już w XII wieku.

"Tu jest najciekawsza rzecz, według naszej oceny mamy do czynienia z zapadłym sklepieniem romańskiej krypty pamiętającej czasy najstarszej świątyni. Znaleźliśmy tu pojedyncze kości ludzkie, które wymagają badań antropologicznych. Mamy tutaj jak dotąd jedyny grób odkryty +in situ+ w obrębie kościoła" - podkreślił Hadamik.

Jak dodał, krypta mogła zostać "oczyszczona" w połowie XVIII wieku, kiedy wszystkie szczątki odnalezione podczas remontów klasztoru zebrano w jedno miejsce i złożono pod ołtarzem z 1766 roku, który do dziś można zobaczyć w świętokrzyskich krużgankach.

Odkrycie jest dobrą okazją do tego, by z większą dokładnością spojrzeć na dzieje rozbudowy klasztoru na Świętym Krzyżu. W północnej ścianie bazyliki już wcześniej odnaleziono fragmenty romańskiej budowli. Jedno z jej okien jest widoczne na pierwszym piętrze budynku klasztornego tuż przy posadzce. "Znajduje się ono około sześciu metrów od podłoża" - wyjaśnił naukowiec.

Jak przypomina dr Hadamik, pierwszy kościół romański prawdopodobnie został wybudowany w XII i XIII wieku. Został wspomniany w tzw. "latopisie wołyńsko-halickim", który opisywał wypadki związane z drugim najazdem tatarskim na Polskę (zima 1259/60).

"Tam jest jedno zdanie nieznanego ruskiego kronikarza, z którego wynika, że Tatarzy musieli zdobywać gród na Łyścu, w którym znajdowała się kamienna +cerkiew+ pw. Świętej Trójcy. Wiele wskazuje jednak na to, że nie zniszczyli kościoła" - powiedział.

W początkach XIV wieku, pojawiły się tu relikwie Św. Krzyża, być może przywiezione z Węgier przez Władysława Łokietka.

"Od tej chwili, ten klasztor zaczynał stopniowo swoją karierę sanktuarium. Rozbudowa odbyła się w pierwszej połowie XV wieku i fundował ją Władysław Jagiełło i później Kazimierz Jagiellończyk. Bardzo poważnym sponsorem był kardynał Zbigniew Oleśnicki. Wiemy, że wówczas ten pierwotny kościół romański nie był zburzony, a poszerzany w kierunku wschodnim i zachodnim" - powiedział dr Hadamik.

Jak wynika z notatki z połowy XV wieku świątynia była rozbudowana zarówno od strony wschodniej jak i zachodniej czyli prezbiterium i kruchta. "Mamy prawo przypuszczać, że nowy gotycki kościół by mniej więcej dwa razy dłuższy niż pierwotny romański" - dodał archeolog.

Trzeci barokowy kościół powstał z rozbudowy prowadzonej przez opata Stanisława Sierakowskiego około połowy XVII wieku. W kronice zakonnika świętokrzyskiego z 1690 roku istnieje jedyny wizerunek kościoła sprzed XIX wieku. Można na nim zobaczyć, że jego korpus pozostał gotycki, natomiast od zachodu powstała fasada z dwiema wieżami zwieńczonymi barokowymi hełmami" - opowiadał.

Obecny kościół powstał po pożarze w 1777 roku. Ściany były podobno w tak złym stanie, że postanowiono całkowicie rozebrać świątynię, która stopniowo narastała od XII wieku. Wtedy zdecydowano o zburzeniu kościoła i wyrównania terenu. Przy okazji utracono wszystkie nagrobki i tablice. "Zachowała się tylko jedna tablica opata Michała z Krakowa - jednego z najwybitniejszych opatów świętokrzyskich w XV w., dyplomaty i bliskiego współpracownika Kazimierza Jagiellończyka" - zauważył dr Hadamik.

Fasady obecnego kościoła są późnobarokowe natomiast wnętrze jest typowo klasycystyczne typowe dla czasów Stanisława Augusta.

Według tradycji utrwalonej przez Jana Długosza opactwo benedyktyńskie powstało w 1006 roku z fundacji Bolesława Chrobrego. Z badań historyków (m.in. prof. Marka Derwicha) wynika, że powstało ono nieco później bo w XII wieku. Jako założyciela wskazują oni Bolesława Krzywoustego. W okresie panowania dynastii Jagiellonów Święty Krzyż był najważniejszym sanktuarium w Polsce.

W lutym 2013 roku papież Benedykt XVI zdecydował o nadaniu kościołowi Św. Trójcy na Świętym Krzyżu tytułu bazyliki mniejszej. Była to jedna z ostatnich decyzji podjętych w czasie jego pontyfikatu. Dekret Stolicy Apostolskiej w tej sprawie został uroczyście odczytany 16 czerwca 2013 roku.

Marek Klapa (PAP)

Nauka i technologie

Premier Morawiecki: Polska staje się krajem dostępnym dla wszystkich

Premier Morawiecki: Polska staje się krajem dostępnym dla wszystkich

2023-04-30, 19:30
Koniec z klaustrofobią przy badaniu rezonansem Nowy aparat w Aleksandrowie Kujawskim

Koniec z klaustrofobią przy badaniu rezonansem! Nowy aparat w Aleksandrowie Kujawskim

2023-04-15, 18:00
To już pewne: im większy hałas uliczny, tym wyższe zagrożenie nadciśnieniem

To już pewne: im większy hałas uliczny, tym wyższe zagrożenie nadciśnieniem

2023-03-30, 09:30
Obsługa dronów, programowanie i wiele więcej. UKW zachęca do studiowania [zdjęcia]

Obsługa dronów, programowanie i wiele więcej. UKW zachęca do studiowania [zdjęcia]

2023-03-28, 16:38
Zadbaj o swoją swoją przyszłość Nowe kierunki i szkoły. Targi Edukacyjne w Toruniu

Zadbaj o swoją swoją przyszłość! Nowe kierunki i szkoły. Targi Edukacyjne w Toruniu

2023-03-25, 14:00
Naukowcy: pora dnia i rytm dobowy mają znaczenie w diagnozie i leczeniu raka

Naukowcy: pora dnia i rytm dobowy mają znaczenie w diagnozie i leczeniu raka

2023-03-25, 13:45
Nakielska szkoła żeglugi pod opieką Ministerstwa Infrastruktury [zdjęcia, wideo]

Nakielska szkoła żeglugi pod opieką Ministerstwa Infrastruktury [zdjęcia, wideo]

2023-03-16, 19:30
Ekspert: polscy inżynierowie kosmiczni są praktycznie wszędzie. Wyrobili sobie markę

Ekspert: polscy inżynierowie kosmiczni są praktycznie wszędzie. Wyrobili sobie markę

2023-02-27, 09:28
Prof. Górski: Światowy Kongres Kopernikański był inspirującym wydarzeniem

Prof. Górski: Światowy Kongres Kopernikański był inspirującym wydarzeniem

2023-02-21, 20:43
Chcą zapewnić wolność uczelniom. Deklaracja Toruńska podpisana

Chcą zapewnić wolność uczelniom. Deklaracja Toruńska podpisana

2023-02-21, 16:21
Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies.

Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników. Mogą też stosować je współpracujący z nami reklamodawcy, firmy badawcze oraz dostawcy aplikacji multimedialnych. W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Korzystanie z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności

Zamieszczone na stronach internetowych www.radiopik.pl materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Serwisów Informacyjnych PAP, będących bazą danych, których producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Polskie Radio Regionalną Rozgłośnię w Bydgoszczy „Polskie Radio Pomorza i Kujaw” S.A. na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek wykorzystywanie przedmiotowych materiałów przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione. PAP S.A. zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest zabronione.

Rozumiem i wchodzę na stronę