Historia – w Polskim Radiu PiK

Archiwum Dokumentów Fonicznych Polskiego Radia PiK (ADF) to ponad 100 tysięcy audycji. Pierwsze z nich pochodzą z 1946 roku – wcześniejsze zostały zniszczone przez niemieckich i radzieckich okupantów. Zachowane nagrania stanowią dźwiękową historię Kujaw, Pałuk, Kociewia, Krajny, Borów Tucholskich i innych regionów województwa. Kolejne pozycje ADF przedstawiają wydarzenia społeczne, gospodarcze, sportowe, religijne, kulturalne i są ważnym elementem dziedzictwa narodowego.

Polskie Radio Pomorza i Kujaw, jako pierwsza rozgłośnia w Polsce, udostępniło w 2009 roku wszystkie nagrania i dokumenty programowe na portalu: archiwum.radiopik.pl. Najważniejszym elementem dokumentacji papierowej są scenariusze audycji, często opatrzone pieczęcią cenzury. Teksty wygłoszone na antenie od 14 lutego 1945 roku zajmują ponad milion stron a sam proces digitalizacji i udostępniania na portalu zajmie kilka lat.

Bogactwo treści, zarówno w formie pisanej, jak i audialnej, może stanowić źródło wiedzy o regionie (i nie tylko) a specyfika dokumentów jest dodatkową atrakcją ułatwiającą jej poznanie. Radio z Historią, wykorzystując internetowe linki, tagi, słowa kluczowe itp., przedstawi prosty sposób na uzupełnienie wiadomości o Kazimierzu Wielkim, Mikołaju Koperniku, Andrzeju Szwalbe, Leonie Wyczółkowskim, Mennonitach, Krzyżakach, Krwawej Niedzieli oraz wielu innych postaciach, wydarzeniach, miejscowościach oraz obiektach związanych z regionem Pomorza i Kujaw.

---

„Przeżycia Wicka Rogali” to tytuł audycji z 4 sierpnia 1954 roku, w której Anna Jachnina wraca do wizyty u Wincentego Rogali w Wielu. Adam Mickiewicz za granicą to temat przewodni opowiadania Heleny Bychowskiej pt. „U wód Karlsbadu”, zaprezentowanego głosem Zenona Jarugi 2 sierpnia 1955 roku. Historię Kapeli Jana Szelążka z Nieszawy przedstawiła Anna Jachnina w audycji pt. „A bodaj słynęły Kujawy” z 30 lipca 1960 roku. „Letni wieczór” we wspomnieniach z Jastarni przedstawił Henryk Adamczak w audycji Kazimierza Kummera z 3 sierpnia 1962 roku. „Rozmowy o zmierzchu” to tytuł reportażu z 3 sierpnia 1962 roku, w którym Edward Mielniczek przedstawił sylwetkę malarza Tymona Niesiołowskiego. Obrączkowanie mew w Głuchej Puszczy opisał Ryszard Jankowski w reportażu pt. „Wyprawa do mewiej kolebki” z 5 sierpnia 1965 roku. 31 lipca 1968 roku, fragment opowiadania Zbigniewa Wodzińskiego pt. „Rok bez delirium” zaprezentował Henryk Majcherek. „Świnia” to tytuł monologu Wiesława Trzaskalskiego, przedstawionego 2 sierpnia 1969 roku w audycji „Dzień dobry, to my”. 2 sierpnia 1972 roku Jerzy Sulima-Kamiński zapoznał Słuchaczy ze swoim słuchowiskiem pt. „Z soboty na niedzielę”. 31 lipca 1974 roku, w reportażu Ryszarda Jankowskiego pt. „Słodkie życie”, o codzienności w pasiece opowiadali pszczelarze. 2 sierpnia 1978 roku, socjologiczne rozważania na temat pokolenia rockandrollowców przedstawił Krzysztof Rogoziński w reportażu pt. „Slade w Bydgoszczy”. Wspomnienia kombatantów Powstania Warszawskiego przedstawiła Katarzyna Rodziewicz w audycji „To była Burza” z 31 lipca 1995 roku. 1 sierpnia 1998 roku Małgorzata Maniszewska zaprosiła Słuchaczy na „Spotkania z poezją”, tym razem bohaterem audycji był Zbigniew Herbert. Pod tytułem „Pociąg do bluesa” kryje się reportaż Zdzisława Pająka z 31 lipca 1999 roku, w którym o swojej życiowej pasji opowiedział Henryk Szopiński, organizator cyklicznego wydarzenia pod hasłem „Blues Express”. 31 lipca 2004 roku w reportażu pt. „Bo ja nazywam się...” profesor Elżbieta Zawacka opowiadała o swoim udziale Powstaniu Warszawskim.

Bydgoszcz nocą przedstawił Ryszard Jankowski w reportażu pt. „Gorącą nocą” z 27 lipca 1962 roku. Kujawskie legendy, gadki i piosenki związane z Gopłem i okolicą przedstawiła Anna Jachnina w audycji pt. „Gopło w legendzie i pieśni” z 25 lipca 1965 roku. „Business is business” to tytuł tekst Leonarda Milczynskiego, wykorzystanego 26 lipca 1969 lipca w audycji z cyklu „Dzień dobry-to my”. Edwin Raszat - emerytowany kelner był bohaterem reportażu Urszula Łączkowska pt. „Benefis starego kelnera” zaprezentowanego 23 lipca 1971 roku. 24 lipca 1976 roku, o zanikających zawodach na wsi opowiedział Andrzej Krystek w reportażu pt. „Tryptyk o starych mistrzach”. 25 lipca 1974 roku w reportażu Krystyny Kasprzykowskiej pt. „Malarskie przygody”, Juliusza Kossaka wspominał jego wnuk i bratanek Wojciecha Kossaka. „Na tropach Smętka - pół wieku później” to tytuł reportażu z 23 lipca 1985 roku, w którym Zbigniew Ostrowski w trakcie wizyty w Wojnowie odniósł się do miejsca pięciu religii i opowieści o starowierach. Do wyborów Miss Polonia 1986, nieznanych i bulwersujących kulisów wyborów najpiękniejszej Polki odniósł się Zbigniew Ostrowski w reportażu pt. „Najpiękniejszą być albo nie być” z 28 lipca 1986 roku. Zderzenie dwóch polskich światów - obecnego w Polsce z polskim na Litwie, marzenia, tęsknoty, konfrontacje zawarła Kararzyna Rodziewicz w reportażu pt. „Tryptyk Wileński II - Pamiątka spod Ostrej Bramy” z 26 lipca 2000 roku. „Ile do koperty?" - 25 lipca 1995 roku pytanie to zadał specjalistom Włodzimierz Chłodziński w rozmowie dotyczącej etyki i moralności lekarskiej.

W środę pochmurną choć ciepłą, już 29. raz w tym roku zaprosiliśmy Słuchaczy zainteresowanych dziejami naszego regionu utrwalonymi zapisami fonicznymi, na spotkanie w audycji „Radio z Historią”. W 2025 roku wieczory środowe na naszej antenie odnoszą się do jubileuszu 90-lecia Polskiego Radia na Pomorzu i Kujawach. Dziewięć dekad tych dziejów pozostawiło wiele interesujących śladów dokumentujących rzeczywistość i charakter momentów w naszej historii, które przypomnieć możemy sięgając do materiałów i audycji naszych dziennikarzy, reporterów i reportażystów. Wystarczyło odnaleźć je dla Państwa w bogatych zbiorach Archiwum Dokumentów Fonicznych na portalu archiwum.radiopik.pl.

27 czerwca 1070 roku Regina Adamczak przybliżyła jeziora w województwie bydgoskim, w audycji pt. „Kuszenie przyrody”. Do budowy Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku w Myślęcinku odniósł się Zbigniew Kuczewski w reportażu pt. „Park pod moreną” z 19 lipca 1988 roku. W cyklu „Temat na dziś”, 16 lipca 1981 roku Joanna Wiórkiewicz przedstawiła swój komentarz pt. „Artykuł mojej pierwszej potrzeby”. Pod tytułem „Polihymnia - moja miłość”, 17 lipca 1983 roku Paweł Janicki zaprezentował reportaż z udziałem Andrzeja Szwalbe, dyrektora Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy. „Blues Expres po raz piąty” to tytuł reportażu Zdzisława Pająka z 17 lipca 1997 roku, w którym autor opowiada o festiwalu bluesowym z występami organizowanymi w pociągu i na peronach kolejowych między Piłą, a Zakrzewem Pomorskim. Wyobrażenia Pana młodego o własnym ślubie przedstawił Krzysztof Nowicki w prozie pt. „Ślub” wyemitowanej 19 lipca 1966 roku. Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej w Toruniu przetrwał kilka prób zburzenia, o kolejnej w reportażu pt. „O pomniku co nie chciał się poddać” z 16 lipca 1997 roku opowiedziały Iwona Komisarek i Żaneta Walentyn. 7 lipca 1970 roku o punktualności i obowiązkowości opowiedział Janusz Drozdowski w reportażu pt. „Słownik Wyrazów Zapomnianych”. 17 lipca 1999 roku w audycji Ewy Dąbskiej i Magdy Jasińskiej pt. „Z Radiowego Sztambucha”, zabrzmiała rozmowa Małgorzaty Gruszczyńskiej z Arnoldem Rezlerem, który opowiedział o historii orkiestry Rozgłośni Bydgoskiej i o związkach z Polskim Radiem. „Sól tej ziemi” to tytuł audycji z 22 lipca 1984 roku, w której Ewa Grande, Bohdan Hniedziewicz i Zbigniew Ostrowski pochylają się nad archiwalnymi reportażami. 22 lipca 1980 roku Ryszard Jankowski zaprezentował reportaż pt. „O tych co nieśli światło” z udziałem wieloletnich pracowników energetyki, którzy zajmowali się elektryfikacją polskiej wsi. „Taka była Hanka - wspomnienie” to tytuł reportażu Katarzyny Rodziewicz z 22 lipca 1996 roku, w którym Regina Adamczak i Elżbieta Górska wspominają zmarłą dziennikarkę radiową Annę Jachninę.

W deszczowej oprawie i 28. już raz zaprosiliśmy Państwa na środowe spotkanie w audycji z cyklu „Radio z Historią”, która w 2025 roku odnosi się do jubileuszu 90-lecia Polskiego Radia na Pomorzu i Kujawach. Podążamy po śladach ciekawych i szczególnych momenty, które w tym czasie wiele lat temu zapisały się w dziejach naszego regionu za sprawą materiałów i audycji naszych dziennikarzy, reporterów i reportażystów. Odnaleźliśmy je dla Państwa w bogatych zbiorach Archiwum Dokumentów Fonicznych na portalu archiwum.radiopik.pl.

Rozpoczynamy od wspomnień okupacyjnych w prozie St. Braniewicza pt. „Wezwanie Sary”, zaprezentowanych 10 lipca 1955 roku. W audycji pt. „Materiały o Kasprowiczu” z 11 lipca 1960 roku, Anna Jachnina przedstawiła wspomnienia krewnych i znajomych Mistrza Słowa z Inowrocławia. 10 lipca 1969 roku Jacek Biniak poprowadził „Program nocny” nadawany z rozgłośni bydgoskiej w Programie Pierwszym, ogólnopolskim. 15 lipca 1967 roku Leonard Milczyński zaprosił Słuchaczy do wysłuchania audycji z cyklu „Dzień dobry to my”. 10 lipca 1972 roku sięgnęliśmy po fragmenty opowiadania pt. „Kto ze mną zatańczy”. Pod tytułem „Podróż do Wenecji”, 13 lipca 1977 roku zabrzmiał reportaż Urszuli Łączkowskiej obrazujący podróż kolejką wąskotorową ze Żnina do Wenecji na Pałukach. „Rety, ludzie, Estrada przyjechała” to tytuł reportażu Joanny Wiórkiewicz z 12 lipca 1979 roku, dotyczącego życia kulturalnego w Nowym Mieście Lubawskim. Fenomen popularności kaszubskiej wsi Rolbik przedstawił Andrzej Krystek w reportażu pt. „Rolbik nad Zbrzycą” z 10 sierpnia 1995 roku. Refleksje na temat wizyty służbowej w Chinach przedstawił Konstanty Dombrowicz w rozmowie pt. „Pieczony pies... czyli... nasi w Chinach” przedstawionej 13 lipca 1984 roku. 9 lipca 1984 roku w audycji „Nocne Polaków rozmowy” Leszek Czerwiński zaprosił do wysłuchania opowieści Polaków mieszkających w Brazylii i Wielkiej Brytanii, którzy po 45 latach odwiedzili Ojczyznę.

W drugą, pochmurną, chłodną i deszczową środę lipca, w cyklu „Radio z Historią” pojawiły się ślady wybranych wydarzeń sprzed lat. Za tydzień sięgniemy dla Państwa po kolejne materiały zachowane w źródłach audialnych w Archiwum Dokumentów Fonicznych. Do wysłuchania audycji zapraszają: Ewa Dąbrowska i Marek Rzepa.

27. już raz i po raz pierwszy w lipcu zaprosiliśmy Państwa na środowe spotkanie w audycji z cyklu „Radio z Historią”, która w 2025 roku odnosi się do jubileuszu 90-lecia Polskiego Radia na Pomorzu i Kujawach. Przypomnieliśmy ważniejsze momenty wpisane w tym czasie wiele lat temu w dzieje naszego regionu i zaistniały na naszej antenie śladami pracy naszych dziennikarzy, reporterów i reportażystów. Odnaleźliśmy je dla Państwa w bogatych zbiorach Archiwum Dokumentów Fonicznych na portalu archiwum.radiopik.pl.

5 lipca 1972 roku zaprezentowaliśmy słuchowisko Jerzego Sulimy-Kamińskiego pt. „Alianci” w reżyserii Andrzeja Łapickiego, bogatego w głosy słynnych aktorów polskiego teatru i kina. 4 lipca 1973 roku słuchacze poznali słuchowisko pt. „Polonez” według powieści Kazimierza Kummera i w opracowaniu Krystyny Królikowskiej. 3 lipca 1974 roku na naszej antenie zabrzmiało słuchowisko pt. „Złodziej” autorstwa Wiesława Myśliwskiego i w reżyserii Krzysztofa Rotnickiego. „A nasz Czarek jeszcze wam pokaże” to tytuł reportażu Macieja Jastrzębskiego, który 3 lipca 2002 roku opowiedział o włocławianinie Cezarym Klimczaku, zwycięzcy programu „Droga Do Gwiazd”. O niezwykłej kolekcji gramofonów i płyt w zbiorach Adama Mańczaka opowiedziała Weronika Worobiej w audycji z cyklu „Po zgiełku dnia” z 7 lipca 2003 roku. Wieś Wiele na Kaszubach i jej sławnych mieszkańców przedstawiła Anna Jachnina w audycji pt. „Wieś to wielce osobliwa” z 3 lipca 1964 roku. 4 lipca 1983 roku o Filharmonii Pomorskiej jako obiekcie urbanistycznym opowiedział Stefan Klajbor w reportażu Leszka Czerwińskiego pt. „Miałem szczęście”. Na plac budowy bydgoskiej Opery wybrał się Janusz Drozdowski, by zarejestrować materiał, który pt. „Zanim zabrzmi pierwszy gong” przedstawił 4 lipca 1985. 5 lipca 1985 roku, w reportażu pt. „Bliska radość w operze”, Janusz Drozdowski i jego goście opowiadali o budowie bydgoskiej opery i operetki. Refleksje po przedostatnim Zjeździe PZPR przedstawił Norbert Krawczyk w reportażach pt. „Wystąpienie N. Krawczyka na X Zjeździe PZPR” z 29 czerwca 1986 roku oraz „Po X Zjeździe” z 3 lipca 1986 roku.

W pierwszą, gorącą środę lipca wsłuchaliśmy się w echa wydarzeń w cyklu „Radio z Historią”. Co za tydzień? Przekonamy się w przeglądając dla Państwa ślady zachowane w źródłach audialnych w Archiwum Dokumentów Fonicznych. Do wysłuchania audycji zapraszają: Ewa Dąbrowska i Marek Rzepa.