Sejm uchwalił nowelizację promującą polubowne rozwiązywanie sporów

Obniżenie kosztów sporów sądowych i zachęcanie ich stron do mediacji - to niektóre cele rządowej nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw, którą Sejm uchwalił w piątek.

Poseł PO Robert Maciaszek podkreślił na piątkowej konferencji prasowej, że w obecnym stanie prawnym można już korzystać z instytucji mediacji. "Niemniej jednak, jak pokazują dane statystyczne, choćby za 2003 rok, na 15 milionów spraw, które wpływają do sądów powszechnych, jedynie w przypadku niespełna 8 tys. spraw, sądy kierują sprawę do rozwiązania za pomocą chociażby instytucji mediacji" - dodał polityk.

Zaznaczył przy tym, że nie każda sprawa nadaje się do polubownego rozwiązania. "Niemniej jednak szacuje się potencjał spraw, które można rozwiązywać za pomocą polubownych sposobów na 1 milion 100 tys. rocznie. To jest 1 milion 100 tys. spraw mniej w sądach powszechnych" - dodał Maciaszek. Według niego, była to główna przesłanka opracowania zmian, które uchwalił w piątek Sejm.

Zmiany proponowane w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów dotyczą przede wszystkim przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Projekt autorstwa resortów gospodarki i sprawiedliwości ma doprowadzić do obniżenia kosztów sporów sądowych, które według szacunków MG kosztują kilkadziesiąt miliardów zł rocznie. Ma też to zmniejszyć obciążenie sądów.

Propozycje MG idą przede wszystkim w kierunku jak najwcześniejszego poinformowania stron o możliwości ugodowego rozwiązania konfliktu. Wprowadzają np. obowiązek informowania w pozwie o podjęciu próby polubownego rozwiązania sporu przed skierowaniem sprawy do sądu. W przypadku, gdy nie podjęto takiej próby, powód powinien wyjaśnić przyczyny. W intencji projektodawców ma to uświadomić stronom, że "każdy spór powinien zostać poprzedzony oceną, czy sprawa może zostać zakończona polubownie, a sędziemu ułatwi podjęcie decyzji o skierowaniu stron do mediacji w toku postępowania sądowego".

Wzmocniony zostanie też obowiązek informowania przez sąd o możliwości skierowania sprawy do mediacji, szczególnie na wstępnym etapie postępowania. W myśl projektu nowych przepisów skierowanie stron do mediacji będzie możliwe na każdym etapie sprawy, a także więcej niż raz w toku postępowania.

Rozwiązania zawarte w projekcie mają także uporządkować kwestie proceduralne dotyczące mediacji, m.in. strony uzyskają pierwszeństwo przy wyborze mediatora, który będzie mógł zapoznać się z aktami sprawy zaraz po przystąpieniu stron do mediacji, a dane kontaktowe stron sąd przekaże mediatorowi w jak najkrótszym czasie. Mediacja będzie mogła zostać wyznaczona na okres do 3 miesięcy, a nie jak obecnie na miesiąc.

Nowe przepisy wprowadzą także wymagania dotyczące kwalifikacji tzw. mediatorów stałych.

Celem zmian jest również stworzenie systemu zachęt finansowych dotyczących kosztów sądowych, np. wniosek o zatwierdzenie ugody pozasądowej zawartej przed mediatorem zostanie zwolniony od opłaty sądowej. Jeżeli do zawarcia ugody dojdzie przed rozpoczęciem rozprawy, sąd zwróci stronom całość uiszczonej opłaty sądowej. Zachętą do mediacji ma być też m.in. propozycja zaliczenia kosztów mediacji do kosztów sądowych, żeby strona niezamożna mogła skorzystać ze zwolnienia z kosztów.

Sądy uzyskają również możliwość obciążenia strony, która w sposób nieuzasadniony odmówiła poddania się mediacji, częścią kosztów.

Projekt noweli, obok zmian dotyczących mediacji, zawiera także rozwiązania, mające na celu zwiększenie skali wykorzystania w Polsce arbitrażu jako alternatywnej metody rozwiązywania sporów.

Wprowadza on jednoinstancyjność prowadzonych w sądach powszechnych spraw o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroków zagranicznych sądów polubownych oraz postępowań ze skarg o uchylenie wyroku sądu polubownego (tzw. postępowania postarbitrażowe).

Za uchwaleniem nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw głosowało 300 posłów, dwóch było przeciw, a 129 wstrzymało się.

Przyjęcie ustawy rekomendowała nadzwyczajna komisja ds. zmian w kodyfikacjach. Wcześniej Sejm uchwalił pięć poprawek o charakterze redakcyjnym, legislacyjnym, dostosowawczych, a także rozszerzających katalog wymagań dotyczących stałych mediatorów, które zostały zgłoszone w podczas czwartkowego posiedzenia komisji.

Nowe przepisy miałyby wejść w życie 1 stycznia 2016 r.(PAP)