Ponad 630 tys. zł odszkodowania za ziemię zostawioną na Warmii
Skarb Państwa ma wypłacić 636 tys. zł wraz z odsetkami spadkobiercom dawnej właścicielki gospodarstwa w Nagladach na Warmii, która w latach 70. wyjechała na stałe do Niemiec - zdecydował w poniedziałek Sąd Okręgowy w Olsztynie. Wyrok nie jest prawomocny.
Zgodnie z wyrokiem, Skarb Państwa ma wypłacić po 212 tys. zł odszkodowania każdemu z trojga dzieci dawnej właścicielki 18-hektarowego gospodarstwa w Nagladach. Ich matka Monika Fabek - jak wielu tzw. autochtonów - zostawiła ojcowiznę i wyjechała w 1978 r. na stałe do RFN.
W dniu jej wyjazdu gminni urzędnicy sporządzili protokół zdawczy, w którym opisali stan budynków, infrastruktury i ziemi rolnej. Ten dokument był teraz jednym z dowodów w sądzie. Następnego dnia po opuszczeniu gospodarstwa przez właścicielkę naczelnik gminy Gietrzwałd przejął je na własność państwa. Na wniosek spadkobierców w 2011 r. wojewoda warmiński uznał tę decyzję w części za nieważną, a w części za wydaną bez podstawy prawnej.
"Bezpośrednią przyczyną utraty prawa własności przez Monikę Fabek było działanie naczelnika gminy Gietrzwałd, który powoływał się na przepisy niemogące mieć zastosowania wobec niej" - wyjaśnił sędzia Przemysław Jagosz.
Dlatego - jak mówił - dziwi stanowisko reprezentantów Skarbu Państwa, którzy w trakcie procesu twierdzili, że nie ma związku między tamtą decyzją, a utratą nieruchomości. W dodatku - co przypomniał sędzia - początkowo zgadzali się, co do zasadności roszczeń i kwestionowali jedynie ich wysokość. Sąd uznał też, że nie ma podstaw do uznania ich za przedawnione.
Wysokość odszkodowania przyznanego spadkobiercom jest zgodna z wyceną obecnej wartości pozostawionego majątku, którą sporządził biegły. Sąd nakazał też Skarbowi Państwa wypłatę odsetek od zasądzonej kwoty. Naliczył je od listopada 2013 r., czyli od terminu wystąpienia z roszczeniami przez spadkobierców właścicielki nieruchomości. Pozwany ma też zapłacić 44 tys. zł kosztów procesu.
Zdaniem pełnomocnika rodziny Fabek mec. Wojciecha Wrzecionkowskiego, druga strona sporu przeciągała proces, "zaskarżając wszystko, co było możliwe, łącznie z wysokością wynagrodzenia biegłego". Jak ocenił, było to niepotrzebne, bo pozwany mógł uniknąć zasądzenia tak wysokich odsetek i kosztów procesu. "Ciągnięcie tego latami nie jest na pewno w interesie Skarbu Państwa" - przekonywał.
Proces w tej sprawie toczył się od ponad roku. Na ogłoszeniu wyroku nie było radcy z Prokuratorii Generalnej, reprezentującego Skarb Państwa. Wyrok nie jest prawomocny.
Rodzeństwo Fabek odzyskało wcześniej niewielką część dawnego gospodarstwa matki - w innym procesie sąd zdecydował o zwrocie niecałego 1 hektara ziemi rolnej. Jak wyjaśnił Wrzecionkowski, ta część ziemi należała do Skarbu Państwa i była w zasobach Agencji Nieruchomości Rolnej, więc była prawna możliwość jej zwrotu.
Dawni mieszkańcy, których gospodarstwa sprzedano nowym właścicielom, nie mają możliwości prawnej odzyskania nieruchomości. Mogą natomiast starać się o wypłatę odszkodowań ze strony Skarbu Państwa.
Była to jedna z wielu spraw tzw. późnych przesiedleńców, jakie toczą się w Sądzie Okręgowym w Olsztynie. 360 tys. zł domagają się od Skarbu Państwa Warmiacy Kokoshowie za 18 hektarów pozostawionych w Mątkach koło Jonkowa. 180 tys. zł żąda Mazur Dieter Lorenc za gospodarstwo w Warchałach koło Szczytna. Karl F. domaga się kwoty 1,2 mln zł jako rekompensaty za 41 ha gospodarstwa położonego w Gadach w gminie Dywity i Barczewku w gminie Barczewo. Andreas S. chce natomiast wypłaty 250 tys. zł za 5,5 ha ziemi w Gietrzwałdzie.
Najgłośniejszą sprawą o odzyskanie mienia była sprawa Mazurki Agnes Trawny, która kilka lat temu ubiegała się o zwrot gospodarstwa w Nartach koło Szczytna, należącego do Skarbu Państwa i zarządzanego przez Lasy Państwowe. Sądy - Rejonowy w Szczytnie i Okręgowy w Olsztynie - odmówiły jej zwrotu mienia, natomiast Sąd Najwyższy przyznał jej rację i nakazał zwrot gospodarstwa.(PAP)