Święta Góra Grabarka na Podlasiu: pielgrzymki przed świętem Przemienienia Pańskiego
Prawosławna pielgrzymka na Świętą Górę Grabarkę na święto Przemienienia Pańskiego/fot. Artur Reszko/PAP
Połowa sierpnia to czas prawosławnych pielgrzymek na św. Górę Grabarkę koło Siemiatycz (Podlasie) do najważniejszego w kraju sanktuarium cerkiewnego. 18-19 sierpnia odbędą się tam obchody święta Przemienienia Pańskiego, rokrocznie gromadzące tysiące wiernych.
Jako pierwsi w tym roku, w sobotę przed południem wyruszyli na Grabarkę pątnicy z Sokółki; grupa jest większa niż zwykle, bo liczy ok. stu osób. To 32. edycja tej pielgrzymki. W sześć dni jej uczestnicy przejdą ok. 170 km, częściowo trasą rzadko odwiedzaną przez pątników z Sokólszczyzny, m.in. przez Samogród, Krynki, Gródek, Eliaszuki, Narewkę, Hajnówkę, Dubicze Cerkiewne, Sasiny i Żerczyce. Niektóre odcinki będą miały ponad 30 km. Pątnicy zatrzymują się w każdej cerkwi po drodze, na trasie dołączają do nich kolejni pielgrzymi.
Najwięcej osób wyruszy do prawosławnego sanktuarium na Grabarce w pieszych pielgrzymkach w dniach 13-14 sierpnia. Będzie to m.in. grupa z Jabłecznej (Lubelskie), gdzie jest prawosławny klasztor św. Onufrego oraz z Warszawy. Najliczniejsza będzie tradycyjnie pielgrzymka z Białegostoku, która rozpoczyna się w poniedziałek.
15 sierpnia rozpoczną się pielgrzymki z Bielska Podlaskiego i Hajnówki. Oddzielną grupą będą żołnierze i funkcjonariusze innych służb mundurowych, których - licząca kilkanaście kilometrów - pielgrzymka tradycyjnie odbędzie się 18 sierpnia i wyruszy z Siemiatycz; jej organizatorem jest Prawosławny Ordynariat Polowy Wojska Polskiego.
Z Siemiatycz wyruszy też 18 sierpnia piesza pielgrzymka wiernych tamtejszych prawosławnych parafii; dołączy do nich grupa z polskiej prawosławnej parafii w Brukseli.
Święta Góra Grabarka, z małą cerkwią i założonym w 1947 r. żeńskim klasztorem, uważana jest za najważniejsze cerkiewne sanktuarium w Polsce. Dla prawosławnych w kraju ma takie znaczenie, jak Częstochowa dla katolików.
Tradycja pielgrzymowania w to miejsce sięga 1710 r. Wówczas jeden z okolicznych mieszkańców doznał objawienia, że wszyscy, którzy tam dotrą i napiją się wody ze źródła, zostaną uratowani od panującej epidemii cholery. Kiedy nastąpiły cudowne uzdrowienia, zbudowano tam kaplicę, a potem cerkiew.
Od tamtej pory datuje się też zwyczaj ustawiania na wzgórzu drewnianych krzyży. Wśród drzew stoją ich obecnie tysiące, niektóre źródła mówią o 10 tys. takich krzyży. Krzyż ustawia każda grupa pielgrzymia, wiele osób zostawia też własne, niesione w różnych prywatnych intencjach.
Najliczniejsze pielgrzymki zaczęły przybywać na Grabarkę po II wojnie światowej, gdy główne sanktuaria prawosławne (Poczajów, Żyrowice) znalazły się w granicach dawnego Związku Radzieckiego. Tysiące wiernych i hierarchów z całego świata gromadzą rokrocznie dwudniowe uroczystości Przemienienia Pańskiego.
Dokładnych danych co do liczby prawosławnych w Polsce nie ma. Hierarchowie tego Kościoła szacują, że wiernych jest ok. 500 tys. Taką liczbę podał też Główny Urząd Statystyczny w opublikowanym kilka miesięcy temu raporcie „Wyznania religijne w Polsce w latach 2019–2021". Największe skupiska wiernych Cerkwi są w Podlaskiem.
W poprzednim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób, dane te uznawane są jednak przez hierarchów za niemiarodajne. Danych z ostatniego spisu, przeprowadzonego w 2021 roku, jeszcze nie ma.
