Ponad pół miliona młodych ludzi cierpi na zaburzenia psychiczne. Debata w sejmie

Według danych NIK 9 proc. dzieci w różnych grupach wiekowych cierpi na zaburzenia psychiczne o nasileniu, które wymaga fachowej pomocy psychiatrycznej i psychologicznej/fot. PAP/E. Werewka

Ponad 550 tys. dzieci i młodzieży w wieku od 7 do 17 lat cierpi na zaburzenia psychiczne. Ponad jedna trzecia uczniów otrzymuje w szkołach wsparcie psychologiczno-pedagogiczne – wskazała w środę wiceminister edukacji i nauki Marzena Machałek podczas posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia.

Komisja Zdrowia wysłuchała informacji przedstawicieli MEiN i MZ na temat opieki psychologiczno-psychiatrycznej nad dziećmi, młodzieżą i osobami dorosłymi w Polsce.

Wiceminister zdrowia Waldemar Kraska podkreślił, że ochrona zdrowia psychicznego stanowi duże wyzwanie dla systemu, co szczególnie widać w ostatnich latach. Kraska zwrócił uwagę, że na pogorszenie stanu zdrowia psychicznego Polaków wpływ miała pandemia COVID-19, związane z nią ograniczenia oraz tocząca się wojna w Ukrainie.

Podkreślił, że resort wdrożył reformę systemu opieki dla dzieci i młodzieży. Zaznaczył, że niezbędne tu są także działania profilaktyczne. – W to wpisuje się Narodowy Program Zdrowia na lata 2021-2025, w którym wskazano 10 zadań do realizacji, w tym zapobieganie zachowaniom samobójczym – powiedział wiceminister.

Przypomniał też o działaniu dziecięcego telefonu zaufania – 800 12 12 12 oraz telefonu zaufania dla dorosłych – 800 70 22 22.

– Finansowanie psychiatrii dla dorosłych od 2015 r. wzrosło o 286 procent. Jeśli chodzi o psychiatrię dziecięcą, wzrost ten od 2019 r. to ponad 407 procent – poinformował Kraska.

Medyczne braki kadrowe
Dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego w MZ Dariusz Poznański doprecyzował, że w 2015 r. środki na opiekę psychiatryczną wynosiły 2,4 mld zł, a obecnie jest to niemal 7 mld zł. – Składa się na to zwiększenie finansowania opieki psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży. To zwiększenie jest czterokrotne z 250 mln zł na ponad miliard w ciągu pięciu lat. (...) Obecnie barierą jest kwestia dostępności, po prostu kadr medycznych, a nie brak środków finansowych – ocenił Poznański.

Jak dodał, w ciągu 10 lat wzrosła liczba psychiatrów dla dorosłych z 3,5 tys. do 4,2 tys.
– Jeśli chodzi o psychiatrów dzieci i młodzieży wzrost jest z 345 lekarzy do 555 – podał przedstawiciel resortu zdrowia.

Jak mówił, najważniejszą zmianą w kwestii opieki psychiatrycznej dla osób dorosłych jest pilotaż centrów zdrowia psychicznego. – Jesteśmy na końcu procedowania rozporządzenia, które w tym roku jeszcze w sposób istotny zwiększy listę podmiotów. Ponad 50 procent dorosłej populacji, po podpisaniu tego rozporządzenia, będzie miało szanse na objęcie opieką centrum zdrowia psychicznego – poinformował Poznański.

Zaznaczył, że w centrach działa też punkt zgłoszeniowo-koordynacyjny. – W przypadkach pilnych, pierwszorazowych ma podjąć interwencje nie później, niż w ciągu 72 godzin od zgłoszenia – zastrzegł.

Wsparcie psychologiczno-pedagogiczne w szkołach
Wiceminister edukacji i nauki Marzena Machałek zwróciła uwagę, że według badań EZOP 16 proc dzieci do 6. roku życia ujawnia zaburzenia rozwojowe. – Ponad 550 tys. dzieci i młodzieży w wieku od 7 do 17 lat cierpi na zaburzenia psychiczne. Ponad jedna trzecia dzieci otrzymuje wsparcie psychologiczno-pedagogiczne w szkołach – wskazała wiceminister.

Dodała, że według danych NIK 9 procent dzieci w różnych grupach wiekowych cierpi na zaburzenia psychiczne o nasileniu, które wymaga fachowej pomocy psychiatrycznej i psychologicznej. – 4-5 procent to dzieci, u których są wydane orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego – podkreśliła Machałek.

Poinformowała, że w subwencji oświatowej na 64 mld zł – 13 mld zł jest skierowanych dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. – Łącznie, biorąc pod uwagę psychologów, pedagogów i wsparcie psychologiczno-pedagogiczne, to jest 18 mld zł. To są ogromne środki. W tym mieści się coś, co zrealizowaliśmy po raz pierwszy w historii edukacji – określiliśmy standardy zatrudnienia specjalistów w polskich przedszkolach i szkołach – powiedziała wiceszefowa MEiN.

Przypomniała, że od 1 września 2022 r. ponad pół miliarda zł trafiło do szkół i przedszkoli na zatrudnienie specjalistów. – Dzisiaj mamy wzrost z 22 tys. na 42 tys. zatrudnionych specjalistów w szkołach i przedszkolach. Od przyszłego roku planujemy, że będzie 53 tys. specjalistów – psychologów, pedagogów specjalnych, logopedów, neurologopedów – podała Machałek.

Dziecko – realizacja aspiracji
Posłowie i posłanki w dyskusji zwracali uwagę na skalę samobójstw dzieci i młodzieży oraz na przemoc rówieśniczą w szkołach. Wskazywali także na potrzebę większej podmiotowości dziecka w procesach sądowych oraz na problemy uczniów ze sprostaniem wymogom edukacyjnym. Uczestniczący w debacie eksperci mówili m.in. o potrzebie edukacji rodziców w kwestii rozmowy ze swoimi dziećmi oraz umiejętności dostrzegania pierwszych niepokojących sygnałów, że z dzieckiem dzieje się coś złego.

– Bardzo często jest też tak, że dziecko jest realizacją naszych aspiracji. Nie pozwalamy dzieciom być dziećmi – powiedział konsultant krajowy w dziedzinie zdrowia publicznego prof. Jarosław Pinkas.

– Wielkim problemem jest także to, że my Polacy pracujemy niezwykle ciężko i niezwykle długo. Tego czasu zwyczajnie mamy zbyt mało – stwierdził Pinkas.