Archeolodzy odnaleźli na Świętym Krzyżu ślady wcześniejszych kościołów

2015-01-23, 13:31  Polska Agencja Prasowa

Archeolodzy prowadzący prace pod posadzką bazyliki na Świętym Krzyżu odkryli ślady trzech wcześniejszych kościołów, które stały w tym miejscu oraz zawaloną kryptę - prawdopodobnie romańską.

"To pierwsze takie odkrycie w tym miejscu. Liczę, że po żmudnym okresie interpretacyjnym uda nam się zaproponować zarys zarówno romańskiego jak i gotyckiego kościoła" - powiedział w piątek PAP archeolog od lat badający klasztor na Świętym Krzyżu dr Czesław Hadamik. Obecna XIX wieczna świątynia jest czwartym kościołem wzniesionym w tym miejscu

"W jednym z wykopów odkryliśmy poziomy użytkowe prawdopodobnie kościołów gotyckiego i barokowego. Widzimy kamienną posadzkę na wapiennej zaprawie, bardzo starannie wykonaną" - powiedział dr Hadamik. Wiele wskazuje na to, że pamięta ona czasy, gdy na Święty Krzyż z pielgrzymkami przybywał Władysław Jagiełło oraz Kazimierz Jagiellończyk.

Nieco bliżej północno-zachodniego narożnika świątyni, naukowcom udało się prawdopodobnie odnaleźć bardzo cenną pozostałość po romańskim, pierwszym kościele wzniesionym już w XII wieku.

"Tu jest najciekawsza rzecz, według naszej oceny mamy do czynienia z zapadłym sklepieniem romańskiej krypty pamiętającej czasy najstarszej świątyni. Znaleźliśmy tu pojedyncze kości ludzkie, które wymagają badań antropologicznych. Mamy tutaj jak dotąd jedyny grób odkryty +in situ+ w obrębie kościoła" - podkreślił Hadamik.

Jak dodał, krypta mogła zostać "oczyszczona" w połowie XVIII wieku, kiedy wszystkie szczątki odnalezione podczas remontów klasztoru zebrano w jedno miejsce i złożono pod ołtarzem z 1766 roku, który do dziś można zobaczyć w świętokrzyskich krużgankach.

Odkrycie jest dobrą okazją do tego, by z większą dokładnością spojrzeć na dzieje rozbudowy klasztoru na Świętym Krzyżu. W północnej ścianie bazyliki już wcześniej odnaleziono fragmenty romańskiej budowli. Jedno z jej okien jest widoczne na pierwszym piętrze budynku klasztornego tuż przy posadzce. "Znajduje się ono około sześciu metrów od podłoża" - wyjaśnił naukowiec.

Jak przypomina dr Hadamik, pierwszy kościół romański prawdopodobnie został wybudowany w XII i XIII wieku. Został wspomniany w tzw. "latopisie wołyńsko-halickim", który opisywał wypadki związane z drugim najazdem tatarskim na Polskę (zima 1259/60).

"Tam jest jedno zdanie nieznanego ruskiego kronikarza, z którego wynika, że Tatarzy musieli zdobywać gród na Łyścu, w którym znajdowała się kamienna +cerkiew+ pw. Świętej Trójcy. Wiele wskazuje jednak na to, że nie zniszczyli kościoła" - powiedział.

W początkach XIV wieku, pojawiły się tu relikwie Św. Krzyża, być może przywiezione z Węgier przez Władysława Łokietka.

"Od tej chwili, ten klasztor zaczynał stopniowo swoją karierę sanktuarium. Rozbudowa odbyła się w pierwszej połowie XV wieku i fundował ją Władysław Jagiełło i później Kazimierz Jagiellończyk. Bardzo poważnym sponsorem był kardynał Zbigniew Oleśnicki. Wiemy, że wówczas ten pierwotny kościół romański nie był zburzony, a poszerzany w kierunku wschodnim i zachodnim" - powiedział dr Hadamik.

Jak wynika z notatki z połowy XV wieku świątynia była rozbudowana zarówno od strony wschodniej jak i zachodniej czyli prezbiterium i kruchta. "Mamy prawo przypuszczać, że nowy gotycki kościół by mniej więcej dwa razy dłuższy niż pierwotny romański" - dodał archeolog.

Trzeci barokowy kościół powstał z rozbudowy prowadzonej przez opata Stanisława Sierakowskiego około połowy XVII wieku. W kronice zakonnika świętokrzyskiego z 1690 roku istnieje jedyny wizerunek kościoła sprzed XIX wieku. Można na nim zobaczyć, że jego korpus pozostał gotycki, natomiast od zachodu powstała fasada z dwiema wieżami zwieńczonymi barokowymi hełmami" - opowiadał.

Obecny kościół powstał po pożarze w 1777 roku. Ściany były podobno w tak złym stanie, że postanowiono całkowicie rozebrać świątynię, która stopniowo narastała od XII wieku. Wtedy zdecydowano o zburzeniu kościoła i wyrównania terenu. Przy okazji utracono wszystkie nagrobki i tablice. "Zachowała się tylko jedna tablica opata Michała z Krakowa - jednego z najwybitniejszych opatów świętokrzyskich w XV w., dyplomaty i bliskiego współpracownika Kazimierza Jagiellończyka" - zauważył dr Hadamik.

Fasady obecnego kościoła są późnobarokowe natomiast wnętrze jest typowo klasycystyczne typowe dla czasów Stanisława Augusta.

Według tradycji utrwalonej przez Jana Długosza opactwo benedyktyńskie powstało w 1006 roku z fundacji Bolesława Chrobrego. Z badań historyków (m.in. prof. Marka Derwicha) wynika, że powstało ono nieco później bo w XII wieku. Jako założyciela wskazują oni Bolesława Krzywoustego. W okresie panowania dynastii Jagiellonów Święty Krzyż był najważniejszym sanktuarium w Polsce.

W lutym 2013 roku papież Benedykt XVI zdecydował o nadaniu kościołowi Św. Trójcy na Świętym Krzyżu tytułu bazyliki mniejszej. Była to jedna z ostatnich decyzji podjętych w czasie jego pontyfikatu. Dekret Stolicy Apostolskiej w tej sprawie został uroczyście odczytany 16 czerwca 2013 roku.

Marek Klapa (PAP)

Nauka i technologie

Badania: u zaszczepionych osób może dojść do infekcji, ale ryzyko jest małe

Badania: u zaszczepionych osób może dojść do infekcji, ale ryzyko jest małe

2021-07-31, 09:15
Eksperci: nie ma dobrej i złej normy przeciwciał po szczepieniu każdy wynik dodatni jest dobry

Eksperci: nie ma „dobrej” i „złej” normy przeciwciał po szczepieniu; każdy wynik dodatni jest dobry

2021-07-29, 21:15
Premier: Powołamy fundusz walki z cyberprzestępczością

Premier: Powołamy fundusz walki z cyberprzestępczością

2021-07-27, 19:03
Badanie: Szczepionka JJ może być mniej skuteczna przeciwko wariantowi Delta

Badanie: Szczepionka J&J może być mniej skuteczna przeciwko wariantowi Delta

2021-07-22, 06:05
Prof. Pyrć: szczepienie przeciw COVID-19 nie jest eksperymentem medycznym

Prof. Pyrć: szczepienie przeciw COVID-19 nie jest eksperymentem medycznym

2021-07-21, 16:20
Hity rekrutacji na UMK. Na kierunku lekarskim 18 osób na jedno miejsce

Hity rekrutacji na UMK. Na kierunku lekarskim 18 osób na jedno miejsce

2021-07-14, 09:25
Semeniuk: pandemia przyspieszyła transformację cyfrową o ok. 10 lat

Semeniuk: pandemia przyspieszyła transformację cyfrową o ok. 10 lat

2021-06-30, 17:31
PKN Orlen pierwszy w Polsce przetestuje prywatną, przemysłową sieć 5G

PKN Orlen pierwszy w Polsce przetestuje prywatną, przemysłową sieć 5G

2021-06-29, 08:46
Powstała usługa, która usprawni podróż po Bydgoszczy. To GoogleTransit

Powstała usługa, która usprawni podróż po Bydgoszczy. To GoogleTransit

2021-06-22, 13:41
Badania: To, co jemy wpływa na przebieg zakażenia COVID-19

Badania: To, co jemy wpływa na przebieg zakażenia COVID-19

2021-06-09, 06:05
Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies.

Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników. Mogą też stosować je współpracujący z nami reklamodawcy, firmy badawcze oraz dostawcy aplikacji multimedialnych. W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Korzystanie z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności

Zamieszczone na stronach internetowych www.radiopik.pl materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Serwisów Informacyjnych PAP, będących bazą danych, których producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Polskie Radio Regionalną Rozgłośnię w Bydgoszczy „Polskie Radio Pomorza i Kujaw” S.A. na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek wykorzystywanie przedmiotowych materiałów przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione. PAP S.A. zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest zabronione.

Rozumiem i wchodzę na stronę