• Lech, Czech i... Rus - Czechosłowacja' 68
2013-08-29
Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Opolu "Radio Opole" S.A.Autorzy: Adrian Chimiak, Magdalena Szybińska
Realizator: Adrian Chimiak
Dokument powstał dzięki uprzejmości i pomocy Milana Švaba z Radia Ołomuniec, dzięki któremu dotarliśmy do nagrań z archiwum Czeskiego Radia. To przykład doskonałej współpracy między Polakami i Czechami. Jednak nie zawsze tak było...
Polacy są dumni z historii swojego kraju. Są przekonani, że jest pisana tylko złotymi literami. Nie chcą pamiętać, że całkiem niedawno był rok 1968. Właśnie mija 45. rocznica wydarzeń, o których Czesi i Słowacy chcieliby zapomnieć, a Polacy na zawsze wymazać z kronik. Europa wie, że 21.08.1968 wojska Układu Warszawskiego dokonały interwencji w Czechosłowacji, lecz szczegóły wydarzeń pozostały za Żelazną Kurtyną. Co naprawdę działo się wówczas w sercu Europy?
Audycja przybliża ten czas i dzięki oryginalnym nagraniom polskim i czeskim pozwala poznać klimat tamtych dni. Głos zabierają także polscy wojskowi, którzy w nocy 20 sierpnia wyruszyli w czołgach w kierunku czechosłowackiej granicy. „Gdy dostaliśmy rozkaz taśmowania amunicji, wiedzieliśmy, że żarty się skończyły” – mówi jeden z nich. W dokumencie słyszymy też mieszkańców Czechosłowacji, dziennikarzy tamtejszego radia, prezydenta Vaclava Havla („Widziałem mężczyznę, który strzelał z czołgu. To byli chłopcy, którzy nie wiedzieli, gdzie są i po co”), lokalnych historyków z polskiej i czeskiej strony.
Dzisiaj stosunki polsko-czeskie są bardzo dobre, zwłaszcza mieszkańcy pogranicza mogą mówić o sobie nawzajem: przyjaciele. Jednak, nawet wśród przyjaciół zdarzają się gorsze chwile i o nich należy rozmawiać. Aby pojednanie mogło być pełne, a przyjaźń trwała, obie strony powinny zrozumieć, co wydarzyło się przed laty. Szczery dialog, wyjaśnienie wszelkich wątpliwości, które obrosły mitami i być może nie do końca pozwalają na pełne zaufanie, zrozumienie postaw i decyzji, które były bolesne zarówno dla Polaków jak i obywateli Czechosłowacji - właśnie dlatego powstał ten dokument. Dzisiaj dojrzeliśmy do tego, by nazwać złem jeden z najczarniejszych rozdziałów w naszej wspólnej powojennej historii.
This feature came into existence thanks to kindness and help of Milan Švab of Radio Olomouc, through whom we reached archived recordings of the Czech Radio. This is a perfect example of cooperation between Poles and Czechs. However it wasn’t always like that…
Poles are proud of the history of their country. They believe it is written in gold letters. They do not want to remember that the year 1968 was not so long ago. It is the 45th anniversary of the events that Czechs and Slovaks would prefer to forget about and Poles would rather erase from their annals forever. Europe knows that on August 21st 1968 armed forces of the Warsaw Pact entered Czechoslovakia, but the details of this operation remained behind the Iron Curtain. What was really going on then at the heart of Europe?
This documentary brings those times closer and, thanks to original Polish and Czech recordings, it allows to feel the atmosphere of those days. We can also hear Polish soldiers who on August 20th, at night, set off in tanks towards the border of Czechoslovakia. "When we received the command: "load ammunition”, we realized it was getting serious” – says one of them . We also hear citizens of Czechoslovakia, reporters of Czechoslovakian radio, Vaclav Havel, the president ( "I myself saw a man shooting from a tank. They were boys who did not know where they were and why.” ), local historians from both sides of the frontier.
Today relations between Poles and Czechs are very good, especially people living close to the border can call one another „friends”. But even among friends there are bad moments and it is necessary to talk about them. And to make sure reconciliation is full, and friendship durable, both sides need to understand what happened years ago. A sincere dialogue, sorting out any doubts with some myths grown on them, which maybe do not allow complete trust, understanding of attitudes and decisions which were painful for both Poles and citizens of Czechoslovakia - they were the aims of this documentary. Nowadays we feel mature enough to pronounce one of the blackest chapters of our common post-war history – "bad”.
