„Krzyczymy, żeby nikt już nie musiał krzyczeć”. Symfonia „Kaddish” zainaugurowała BFM
Solistka Magdalena Molendowska podczas inauguracji Bydgoskiego Festiwalu Muzycznego/fot. materiały Filharmonii
Inauguracja Bydgoskiego Festiwalu Muzycznego/fot. materiały Filharmonii
- Symfonia „Kaddish” Wajnberga jest dla mnie nie tylko przeżyciem muzycznym, ale również bardzo ludzkim – mówiła solistka Magdalena Molendowska. Dzieło w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej FP pod dyrekcją maestro Jacka Kaspszyka rozpoczęło 59. Bydgoski Festiwal Muzyczny „Kontrasty: Pamięć i przyszłość”.
Mieczysław Wajnberg to kompozytor żydowskiego pochodzenia, który urodził się w Warszawie, ale od 1939 roku mieszkał w ZSRR. Swoją Symfonię nr 21 „Kaddish” na sopran i orkiestrę symfoniczną dedykował ofiarom warszawskiego getta. W utworze zawarł emocje, związane ze utratą całej rodziny, która przeszła najpierw przez getto w Warszawie i Łodzi, by w końcu zginąć w jednym z obozów pracy.
- To wyjątkowa Symfonia. Bardzo się cieszę, że mam szansę znowu ją wykonywać – mówiła sopran Magdalena Molendowska, która była solistką w dziele Wajnberga. - Zwykle jeżeli pojawia się w symfonii solo, to przynosi nową jakość i nowy materiał muzyczny, natomiast w Symfonii Wajnberga jest dokładnie odwrotnie - wszystkie moje motywy przewijają się od samego początku w orkiestrze, są opowiadane, tłumaczone, umieszczone w wielu różnych kontekstach – mówiła śpiewaczka. - Kiedy odzywam się na końcu, nie mówię tylko swoim głosem - głosem solistki, ale mówię to wszystko, co ludzie już usłyszeli w orkiestrze. Jestem głosem całego zespołu - nie kopiuję, ale przekładam to na głos ludzki, czyli wyrażam to po raz ostatni, żeby zginąć na samym końcu. Taka jest formuła - przechodzimy do kadencji i potem jest ten ogromny akord tutti, który brzmi jak strzał. To jest śmierć i koniec.
Partia sopranu występuje w finale Symfonii „Kaddish”. Jest pozbawiona tekstu - to wokaliza w wysokim rejestrze. - Największa trudność tego dzieła polega na przejrzystości formy, bo dźwięków jest tu bardzo mało i są bardzo intymne. Bardzo trudno nie zburzyć tej kunsztownej formy, która jest budowana przez prawie godzinę. Nie można wejść ze swoim własnym głosem i wyrazić to, co się chce – mówi Magdalena Molendowska. - Ani przez moment jednak nie miałam wrażenia, że ten utwór nie ma tekstu. Ma, tylko jest to język emocji. Za każdym razem, kiedy śpiewam te nuty nie myślę o wartościach czy o wysokości dźwięku, tylko dlaczego ten dźwięk się pojawia. Mówi się, że muzyka zaczyna się tam, gdzie słowa już nie mogą niczego wyrazić. W tej Symfonii jest krzyk i rozpacz - to jest niesamowite i wstrząsające, ponieważ ten fragment ma swój rytm - ta osoba coś mówiła, krzyczała i przykrycie tego bezsłownością na jednym dźwięku jest niezwykle znaczące i bardzo symboliczne. Wtedy ten głos nie był ważny, dziś dla nas jest ważny i umiemy korzystać z naszej wiedzy historycznej. Mam nadzieję, że wszyscy dążymy w dobrym kierunku, żeby tych historii nie powtarzać i uczyć się na własnych błędach. Stąd ta muzyka i wykonania - dziś śpiewamy, krzyczymy tym głosem muzycznym po to, żeby może kiedyś ludzie już nie musieli krzyczeć – dodaje artystka.
59. Bydgoski Festiwal Muzyczny „Pamięć i przyszłość” potrwa do 8 października. W jego programie znajdzie się dziewięć różnych koncertów.
PROGRAM FESTIWALU
Mecenasem Filharmonii jest „Enea".
