Grudziądzka cytadela latem uchyla bramę
Zwiedzanie cytadeli w Grudziądzu, potężnej twierdzy wciąż używanej przez wojsko, może być jedną z niecodziennych atrakcji lata. Foto: Wikipedia
Zwiedzanie cytadeli w Grudziądzu, potężnej twierdzy wciąż używanej przez wojsko, może być jedną z niecodziennych atrakcji lata. Gigantyczną i świetnie zachowaną fortecę można zwiedzać do końca września co sobotę w ramach akcji "Zdobywca cytadeli".
W murach twierdzy do dziś kwateruje armia i zwiedzanie wnętrz jest możliwe głównie przy okazji świąt narodowych: 3 maja i 11 listopada. W tym roku jednak, w każdą sobotę (do 28 września) o godz. 11.00 sprzed głównej bramy wjazdowej do cytadeli w Grudziądzu wyrusza pod opieką przewodnika wycieczka "Zdobywców Cytadeli".
Jej uczestnicy przez 2,5 godziny odkrywają tajniki największych pruskich budowli militarnych oraz studiują technikę i taktykę wojenną od XVIII do XX w. Prezentowane są dzieje twierdzy i garnizonu Grudziądz od rozbioru Polski, poprzez okres wojen napoleońskich, pierwszą i drugą wojnę światową, lata II Rzeczypospolitej, czyli czasy świetności kawalerii polskiej, aż po współczesność.
Chętni do zwiedzania fortyfikacji powinni stawić się u bram cytadeli pół godziny wcześniej, a warunkiem udziału w wycieczce jest posiadanie ważnego dowodu tożsamości ze zdjęciem. Dzieci do lat 14 mogą uczestniczyć w zwiedzaniu tylko z dorosłym opiekunem.
Jak podkreślają organizatorzy wycieczek z Wojskowego Stowarzyszenia Kulturalno-Edukacyjnego "Rawelin", dla większego komfortu zwiedzania wskazany jest strój turystyczny lub sportowy, w tym cieplejsza odzież wierzchnia, gdyż nawet w czasie upałów we wnętrzach cytadeli panuje stała temperatura 7-10 stopni C. Przydatna jest także latarka.
Rozkaz budowy twierdzy między Grudziądzem a Kwidzynem wydał tuż po I rozbiorze Polski w 1772 r. król Prus Fryderyk II, przeczuwając zbliżającą się wojnę z Rosją. Do realizacji projektu przystąpiono dwa lata później, o czy zaświadcza zachowany do dziś kamień pamiątkowy z napisem "6 Juni 1776" ustawiony w miejscu, gdzie monarcha osobiście wskazał miejsce budowy.
Grudziądzka cytadela swoją rolę militarną spełniła tylko raz - podczas wojen napoleońskich, kiedy to obroną kierował Holender w służbie pruskiej, generał baron Wilhelm de Courbiere. Formalnie oblężenie zakończył pokój w Tylży zawarty 9 lipca 1807 r. ale w rzeczywistości blokada twierdzy trwała do końca 1807 r.
Grudziądz był jedyną twierdzą pruską, która zdołała oprzeć się wojskom napoleońskim. Generał de Courbiere zyskał sobie tym samym ogromną sławę w całych Prusach i awans na marszałka polnego, a gdy zmarł w 1811 r. jego zwłoki złożono na wałach Cytadeli.
Twierdzę rozbrojono na mocy Najwyższego Rozporządzenia Gabinetowego 24 czerwca 1872 r. Utrzymano ją jedynie jako siedzibę garnizonu i poligon doświadczalny.
Od czasu wojen napoleońskich grudziądzka Cytadela często pełniła funkcję więzienia politycznego, w którym osadzeni byli min. żołnierze Powstania Listopadowego, niemiecki poeta Fritz Reuter, polski patriota Natalis Sulerzyski, pułkownik Edmund Callier, oficerowie Ententy, jeńcy sowieccy z II wojny światowej, a także ludność cywilna. W okresie międzywojennym stacjonował tu 18 Pułk Ułanów.
Dzisiaj Cytadela grudziądzka jest jednym z najbardziej okazałych obiektów XVIII-wiecznej sztuki militarnej w Europie. Mimo burzliwych dziejów samego Grudziądza, który w większości został zniszczony w 1945 roku, obiekt zachował swe założenia architektoniczne i wiele detali świadczących o wysokim poziomie techniki obronnej w końcu XVIII w. (PAP)
