Magiczna woda i oczekiwanie na wschód słońca. Jak zmieniały się tradycje wielkanocne?

2024-03-31, 11:09  Iwona Muszytowska-Rzeszotek/Tomasz Kaźmierski/Redakcja
Wiele tradycji Wielkanocnych przetrwało do dziś. Jednak nie brakuje obrzędów, które z perspektywy czasu są już zapomniane/fot: zdjęcie ilustracyjne, Pixabay

Wiele tradycji Wielkanocnych przetrwało do dziś. Jednak nie brakuje obrzędów, które z perspektywy czasu są już zapomniane/fot: zdjęcie ilustracyjne, Pixabay

Wielkanoc w Polsce to jedno z najważniejszych świąt w Polsce. Wiąże się z nim wiele specyficznych zwyczajów i tradycji. Wiele z nich przetrwało do dziś, jak np. święcenie pokarmów, ozdabianie jajek czy lany poniedziałek.

Jednak sporo obrzędów pozostaje już tylko wspomnieniem o dawnej tradycji. Jednym z takich zwyczajów było wypatrywanie wschodu słońca. Dlatego, dla ułatwienia sobie zadania przy chałupach na Kociewiu czy w Borach Tucholskich stawiano drabiny – wyjaśnia Oliwia Gemza z Muzeum Etnograficznego w Toruniu.

– Całe rodziny doglądały tego wschodu słońca i liczyły na to, że zobaczą, jak na przykład tarcza słońca drga, lub zobaczą np. skaczącego po słońcu baranka. Jeżeli ktoś zobaczył coś takiego, to wtedy mógł mieć pewność, że przez cały rok będzie szczęśliwy i zdrowy – podkreśla Gemza.

Jak dodaje, wierzono także w magiczną moc wody. Właśnie z nią związany był rytuał pozbywania się kołtuna z włosów, w którym, jak uznawano, gromadzi się choroba. Można to było zrobić tylko w czasie Wielkanocy.

– Właśnie podczas Wielkiej Nocy taki kołtun można było bezpiecznie uciąć i wrzucić do rwącej rzeki, która miała mieć magiczne właściwości. Miała ona uzdrawiać nie tylko taki kołtun, ale również ciało człowieka. Dlatego w niedzielę, w poranek wielkanocny szczególnie dziewczęta udawały się do strumieni, aby przemyć twarz, żeby przynajmniej przez następny rok były wiecznie młode i piękne – zaznacza Gemza.

Dawne tradycje związane z Wielkanocą prezentowane są na aranżacjach w Muzeum Etnograficznym w Toruniu. Także te, które przetrwały do dziś, jak przywołówki znane w Szymborzu oraz kwiatowe dywany z Kujaw sypane piaskiem.

– Jastra, czyli pierwsze święto wielkanocne. Zaczyna się rano Jutrznią, czyli procesją wokół kościoła i jest pierwsza msza. Dawniej, w tej chwili tego zwyczaju już się nie praktykuje, ale dawniej na wsiach w Borach chłopacy obchodzili wieś. Mieli patelnie, kotły, w każdym razie strasznie hałasowali. To na pamiątkę tego, jak odsuwany był kamień z grobu, kiedy Chrystus zmartwychwstał – opowiadała Maria Ollick, prezes Borowiackiego Towarzystwa Kultury w Tucholi.

O tradycjach kulinarnych i zwyczajach Borowiaków można przeczytać w książce Marii Ollick pod tytułem: „Maltych i grapa. Tradycja, specjały kuchni i ciekawostki z Borów Tucholskich.”

Oliwia Gemza wyjaśnia, dlaczego całe rodziny wpatrywały się we wschód słońca

Kolejnym obrzędem było obmywanie się w rzece, która według wierzeń miała magiczne moce

O zwyczajach panujących w Borach Tucholskich opowiadała Maria Ollick

Kultura

Fajans na wystawie i w aranżacji wnętrz. Nowe muzeum we Włocławku [zdjęcia]

Fajans na wystawie i w aranżacji wnętrz. Nowe muzeum we Włocławku [zdjęcia]

2024-09-01, 09:32
Grand prix dla filmu o współuzależnieniu Finał Festiwalu Przeźrocza w Bydgoszczy [werdykt jury]

Grand prix dla filmu o współuzależnieniu! Finał Festiwalu Przeźrocza w Bydgoszczy [werdykt jury]

2024-08-31, 21:21
18-latek z koleżanką mordują jego rodziców. Książka o głośnej zbrodni w Rakowiskach [recenzja]

18-latek z koleżanką mordują jego rodziców. Książka o głośnej zbrodni w Rakowiskach [recenzja]

2024-08-31, 21:00
Duety z oper, musicali i utwory rodem z Korei. Fontanna Muzyki w Bydgoszczy

Duety z oper, musicali i utwory rodem z Korei. Fontanna Muzyki w Bydgoszczy

2024-08-31, 19:39
Wielkie artystki bohaterkami spektaklu. Finał projektu Lato w Horzycy [wideo, zdjęcia]

Wielkie artystki bohaterkami spektaklu. Finał projektu „Lato w Horzycy” [wideo, zdjęcia]

2024-08-31, 13:30
Zagrają m.in. Papa D, Piersi, Doda, Wilki. Muzyczne zakończenie wakacji w Grudziądzu

Zagrają m.in. Papa D, Piersi, Doda, Wilki. Muzyczne zakończenie wakacji w Grudziądzu

2024-08-31, 12:09
Katarzyna Figura odbiera nagrodę na Festiwalu Przeźrocza. Na emeryturze realizuję marzenia

Katarzyna Figura odbiera nagrodę na Festiwalu Przeźrocza. „Na emeryturze realizuję marzenia”

2024-08-31, 09:35
Zabawa dla małych inżynierów i luźny basowy event. Bydgoska Gwar Foodhall zaprasza

Zabawa dla małych inżynierów i „luźny basowy event”. Bydgoska Gwar Foodhall zaprasza

2024-08-30, 15:39
Przed nami ostatni weekend wakacji. Sprawdźcie, co będzie działo się w regionie [przewodnik]

Przed nami ostatni weekend wakacji. Sprawdźcie, co będzie działo się w regionie! [przewodnik]

2024-08-30, 14:47
Mrozu, Zawiałow, Rojek. Festiwal NADA w Toruniu tym razem w plenerze

Mrozu, Zawiałow, Rojek. Festiwal NADA w Toruniu tym razem w plenerze

2024-08-30, 11:55