Kolejna strata wojenna wraca do Polski. To dwa obrazy z warsztatu Boutsa

2023-01-25, 18:46 Polska Agencja Prasowa

Na spotkaniu z mediami zaprezentowano dwa odnalezione w Hiszpanii zaginione wcześniej dzieła sztuki – dyptyk z warsztatu Dierica Boutsa/fot. Tomasz Gzell, PAP

Odzyskanie tych obrazów to przykład jak działa nasz system odzyskiwania dzieł sztuki. Państwo polskie stara się odzyskiwać te dzieła gdziekolwiek można – powiedział w środę szef resortu kultury Piotr Gliński. Zaginione obrazy znajdowały się w zbiorach jednego z muzeów w Hiszpanii.

Oba obrazy – „Mater Dolorosa” oraz „Ecce Homo” – pochodzą z warsztatu Dierica Boutsa. Tworzący dyptyk religijny autorstwa XV-wiecznego flamandzkiego malarza zostały zagrabione przez niemieckich okupantów w czasie II wojny światowej ze zbiorów Zamku Ordynacji Czartoryskich w Gołuchowie. Po przewiezieniu do Polski dzieła trafią do zbiorów Muzeum Zamku w Gołuchowie, który - jak zauważył wicepremier Gliński - został odzyskany przez Skarb Państwa wraz z zakupem kolekcji Czartoryskich. Obecnie w Gołuchowie znajduje się oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Podczas konferencji prasowej w MKiDN zaprezentowano krótki film w procedury przekazania stronie polskiej obrazów w Museo Provincial de Pontevedra. Wicepremier podkreślił, że odzyskanie obrazów nie byłoby możliwe bez współpracy ze stroną hiszpańską i zgody lokalnych władz hiszpańskiej Galicji. – Mając argumenty prawne i dowody, przekazałem wniosek restytucyjny ministrowi kultury Hiszpanii. Decyzja zapadła w grudniu 2022 roku – mówił minister kultury.

Wicepremier Gliński wspomniał również o kolejnych próbach odzyskania dzieł sztuki zaginionych w czasie II wojny światowej. – Łącznie prowadzimy w tej chwili 130 procesów restytucyjnych w kilkunastu krajach całego świata. System działa w ten sposób, że praktycznie co tydzień, co dwa tygodnie możemy mówić o jakichś nowych odzyskanych dziełach sztuki – powiedział.

Pochodzące z polskich zbiorów obrazy autorstwa Boutsa zostały odnalezione w 2019 r. przez pracownika ówczesnego Wydziału Restytucji Dóbr Kultury w zbiorach lokalnego muzeum w miejscowości Pontevedra w zachodniej części Hiszpanii. W czerwcu 2021 r. minister kultury przekazał stronie hiszpańskiej oficjalny wniosek restytucyjny, w konsekwencji czego strona hiszpańska rozpoczęła formalną procedurę zwrotu.
Namalowane w okresie od ok. II poł. XV w. do I ćw. XVI w. w technice oleju i tempery na desce obrazy, oprawione w charakterystyczne, prawdopodobnie późniejsze, XVI-wieczne drewniane ramy, przedstawiają popiersia Matki Boskiej Boleściwej oraz Chrystusa w koronie cierniowej. Na ramach znajdują się inskrypcje będące niedokładną wersją piątej i szóstej zwrotki hymnu „Stabat Mater Dolorosa”.

Obecnie w prowadzonej przez MKiDN bazie danych zarejestrowanych jest blisko 66 tys. zaginionych dzieł sztuki. W ostatnich latach odzyskano około 600 pojedynczych obiektów. Stanowi to około jednego procenta dzieł sztuki zarejestrowanych w bazie danych i jeden promil szacunkowej, ogromnej liczby podawanej tuż po wojnie.