Fenomen fal grawitacyjnych

To będzie nie tylko nagroda Nobla dla badaczy, ale także otwarcie nowego rozdziału w fizyce i badaniach Wszechświata - tak mówią eksperci o odkryciu fal grawitacyjnych.

Jest ono potwierdzeniem ostatniego ważniejszego postulatu teorii względności Einsteina.

Dla czasoprzestrzeni fale grawitacyjne są tym, czym dla wody w jeziorze fale powstałe po przepłynięciu statku. Rozciągają one i ściskają przestrzeń oraz wszystko, co się w niej znajduje. 14 września 2014 roku dwa detektory amerykańskiego obserwatorium LIGO oddalone od siebie o 3 tys. km (jeden w Waszyngtonie, drugi w Luizjanie) zarejestrowały niemal jednocześnie sygnał fal grawitacyjnych pochodzących ze zderzającego się układu dwóch czarnych dziur.

Nie sposób pominąć polskiego śladu w epokowym odkryciu. W badaniach brali udział naukowcy z kilkunastu krajów - w tym 15 Polaków. Jednym z nich jest dr Kazimierz Borkowski, emerytowany uczony z CA UMK w Toruniu, który opracował oprogramowanie do redukcji danych z pomiarów prowadzonych przez naziemne detektory fal grawitacyjnych. Liderem grupy polskich badaczy związanych z detektorem Virgo we Włoszech jest prof. Andrzej Królak z Instytutu Matematycznego Polskiej Akademii Nauk. Prof. Królak zaznaczył, że choć samo zderzenie czarnych dziur trwało krócej niż okamgnienie i zdarzyło się ponad 1 mld lat temu, to było naprawdę potężne. Prędkość, jaką czarne dziury osiągnęły tuż przed zderzeniem, to połowa prędkości światła. Pochodząca z tej kosmicznej katastrofy fala grawitacyjna podróżując przez Wszechświat dopiero w zeszłym roku dotarła do Ziemi i została zarejestrowana przez ultraczułą aparaturę.

Odkrycie fal grawitacyjnych to przełom naukowy na miarę pierwszego spojrzenia Galileusza w niebo przez teleskop – podkreślają entuzjaści – a już z pewnością jest to najważniejsze odkrycie astrofizyczne w XXI wieku.