Po raz pierwszy w dziejach ujrzeliśmy oblicze Plutona! Za sprawą sondy New Horizons uczeni zmuszeni są zrewidować wiele poglądów na przyrodę dalekich światów Układu Słonecznego, bowiem Pluton i jego największy księżyc Charon wyglądają odmiennie od wyobrażeń.
"Statek jest wypełniony po brzegi zdjęciami i danymi z aparatury naukowej" – obwieścili kontrolerzy misji z NASA krótko po przelocie statku blisko Plutona i jego satelitów (14.07.2015). Pierwsze doniesienia są dla uczonych inspirujące. "Wbrew pierwotnym założeniom i oczekiwaniom, oglądamy jedną z najmłodszych 'twarzy' w Układzie Słonecznym" – mówi Jeff Moore z NASA, odpowiedzialny m.in. za badania geofizyczne Plutona.
Jego powierzchnia okazuje się zbyt urozmaicona jak na wyobrażenia o skalno-lodowych ciałach krążących na peryferiach systemu planetarnego. Rzut oka wystarczy, aby zwrócić uwagę na jasną równinę o wielkości około 1600 kilometrów zwany "sercem". Niewykluczone, że owo "serce" wciąż "bije" pod skorupą ogromnych pól lodowych. Zaskoczeniem dla badaczy jest obecność licznych gór wznoszących się na wysokość ponad 3500 metrów ponad poziom gruntu. Uczeni szacują, że wzniesienia i łańcuchy górskie powstały najwyżej 100 milionów lat temu, co w porównaniu z wiekiem Układu Słonecznego (szacowanym na 4,5 miliarda lat) sugeruje geologiczną witalność Plutona. Jakie jest źródło tego fenomenu – jeszcze nie wiadomo, ale niewykluczone, że nawet dziś powierzchnia planety może wykazywać aktywność.
Przy okazji przelotu sondy New Horizons precyzyjnie zmierzono średnicę Plutona (2370 km) i okazało się, że obiekt jest ciut większy niż przewidywano. Z kolei gęstość jego budulca wynosi mniej niż zakładano, co zarazem wzmacnia argumenty (potwierdzone obserwacjami próbnika) na rzecz obecności zestalonej wody w plutonowym gruncie. Urządzenia pokładowe New Horizons wykryły ponadto skupiska obfitości metanu, którego źródła kryją się najpewniej pod powierzchnią Plutona. Od lat uczeni podejrzewali też, że Pluton ma cienką atmosferę. Misja New Horizons potwierdziła te przypuszczenia szacując grubość zasadniczej gazowej otoczki na 80 km, czyli niewiele mniejszą od ziemskiej powłoki atmosferycznej, aczkolwiek powietrze Plutona jest o wiele bardziej rozrzedzone.
Nie mniej interesujący jest Charon – księżyc o rozmiarach ponad połowy swej macierzystej planety (1208 km). W ocenie naukowców, on także jest stosunkowo młody i wciąż aktywny geologicznie. Zaskakująca jest niewielka liczba kraterów na powierzchni Charona. Odkryto za to mnóstwo szczelin i klifów oraz dolinę o głębokości sięgającej 9 kilometrów. W okolicach północnego bieguna księżyca dostrzeżono ciemny obszar będący wynikiem naniesienia jakichś osadów. Jakich? To jedna z wielu zagadek, przed rozwiązaniem których stoją specjaliści.
Pozostałe księżyce Plutona to nieregularne i stosunkowo niewielkie, skalno-lodowe bryły. Przykładem jest Hydra – odkryty w 2005 roku księżyc krążący w największej odległości od swej macierzystej planety. Wyglądem przypomina kartofel o rozmiarach 43 x 33 km. Zagadką są znaczne różnice w jasności poszczególnych obszarów na powierzchni Hydry. Najbardziej prawdopodobnym jej wyjaśnieniem jest obecność lodu wodnego w dużych ilościach. Podobnie rzecz ma się w przypadku księżyca Nix. Jest on mniejszy od Hydry (ok. 35 km), ale wykazuje podobne zróżnicowanie w iluminacji powierzchni. Kolejne obrazy dostarczane przez sondę New Horizons mają pomóc w ostatecznym znalezieniu odpowiedzi na pytanie: czy Hydra i Nix skrywają wodę i skąd ją mają? O dwóch najmniejszych satelitach (Kerberos i Styx) posiądziemy wiedzę na po ostatecznym przesłaniu danych z pokładu New Horizons.
Przelot sondy New Horizons obok Plutona trwał zaledwie kilkanaście godzin, ale dostarczył uczonym materiału do analizy na co najmniej kilka lat. Amerykanie są zachwyceni: to oni odkryli Plutona (Clyde Tombaugh w 1930 roku) i oni jako pierwsi go odwiedzili. Najpewniej sukces misji nie spowoduje przywrócenia Plutonowi planetarnego statusu, ale nie jest to ostatnie słowo New Horizons. Przed próbnikiem nowe cele: obiekty Pasa Kupiera, którego Pluton jest najbardziej znanym reprezentantem. Ciąg dalszy nastąpi w latach 2016-2020…
Zobacz także
Na Marsie płynie woda – ogłosili uczeni z NASA opierając się o doniesienia z sondy Mars Reconnaissance Orbiter. Marsjańska woda w stanie płynnym występuje… Czytaj dalej »
Jowisz ma bliźniaka w dalekim Wszechświecie! Gazowy olbrzym okrąża gwiazdę podobną do Słońca w odległości 190 lat świetlnych od nas. Międzynarodowa… Czytaj dalej »
Ma średnicę niespełna 20 tys. km, tamtejszy rok trwa 385 dni, a na jej niebie świeci gwiazda do złudzenia przypominająca nasze Słońce. Oto Ziemia 2.0!… Czytaj dalej »
Sieć radioteleskopów ALMA dostarczyła najbardziej szczegółowego zdjęcia odległej galaktyki soczewkowanej grawitacyjnie. Fotografia pokazuje powiększony… Czytaj dalej »
Astronomowie użyli należącego do ESO teleskopu VLT w Chile do wykonania najbardziej szczegółowego dotąd zdjęcia mgławicy Meduza. Obraz jest zapowiedzią… Czytaj dalej »
W należącym do ESO Obserwatorium La Silla w Chile astronomowie dokonali pierwszego bezpośredniego wykrycia widma egzoplanety w zakresie światła widzialnego… Czytaj dalej »
Tajemnicze formy na powierzchni planet karłowatych: Ceres i Plutona zostały sfotografowane przez sondy Dawn i New Horizons zmierzające na spotkanie swoich kosmicznych… Czytaj dalej »
Teleskop VISTA pracujący w obserwatorium ESO Paranal "prześwietlił" Drogę Mleczną i odkrył co dzieje się po drugiej stronie naszej Galaktyki. Teleskop VISTA… Czytaj dalej »
Zespół astronomów z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu pod kierunkiem prof. Andrzeja Niedzielskiego odkrył układ dwóch ciał krążących wokół… Czytaj dalej »
Pierwsze światło w należącym do ESO Obserwatorium Paranal w północnym Chile zarejestrował system teleskopów Next-Generation Transit Survey (NGTS). Sieć… Czytaj dalej »
