Pierścień Einsteina najcenniejszym klejnotem ALMY

Sieć radioteleskopów ALMA dostarczyła najbardziej szczegółowego zdjęcia odległej galaktyki soczewkowanej grawitacyjnie. Fotografia pokazuje powiększony obraz obszarów gwiazdotwórczych w galaktyce z poziomem detali, jakiego dotąd nie uzyskiwano dla tak odległych obiektów.

Nowe obserwacje są znacznie dokładniejsze niż wykonywane za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a i ukazują zgęszczenia gwiazdotwórcze w galaktyce SDP.81 będące odpowiednikami olbrzymich wersji Mgławicy w Orionie. W przestrzeni kosmicznej pomiędzy SDP.81 a siecią ALMA znajduje się jeszcze jedna, masywna galaktyka działająca jak soczewka. Tworzy ona zwielokrotnione, powiększone obrazy galaktyki SDP.81 w kształcie pierścienia znanego jako zjawisko pod nazwą "pierścienia Einsteina". Owa soczewka grawitacyjna w swym wnętrzu skrywa czarną dziurę o masie sięgającej 200-300 milionów mas Słońca.

Skomplikowane modele astronomiczne ujawniły nigdy wcześniej nie obserwowaną, drobną strukturę w SDP.81, w formie pyłowych obłoków, które są uznawane za magazyny zimnego gazu molekularnego – miejsca narodzin gwiazd i planet. Zdjęcia z ALMY są tak ostre, że badacze mogą zobaczyć w galaktyce SDP.81 obszary powstawania gwiazd aż do rozmiarów około 200 lat świetlnych, co odpowiada gigantycznych wersjom Mgławicy w Orionie. W obszarach tych, na drugim końcu Wszechświata, produkowane jest tysiące razy więcej nowych gwiazd. Po raz pierwszy zjawisko tego rodzaju zostało dostrzeżone w tak dużej odległości.

ALMA działa jako interferometr. Sieć wielu anten rozmieszczonych na płaskowyżu Chajnantor w Chile (na wysokości 5000 m n.p.m.) pracuje w idealnej synchronizacji, aby zbierać światło niczym gigantyczny wirtualny teleskop. W efekcie obrazy galaktyki SDP.81 mają rozdzielczość do 6 razy lepszą niż wykonane w podczerwieni przez Teleskop Kosmiczny Hubble’a.

Źródło: ESO / Krzysztof Czart