Uczeni z UMK odkrywają planety w gwiezdnej ekosferze

Zespół astronomów z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu pod kierunkiem prof. Andrzeja Niedzielskiego odkrył układ dwóch ciał krążących wokół czerwonego olbrzyma oznaczonego symbolem TYC 1422-614-1.

TYC 1422-614-1 leży w odległości 233 lat świetlnych od nas. Jest to gwiazda w konstelacji Lwa niewidoczna gołym okiem (jasność +10 mag.), dostępna jedynie przez duże teleskopy. Czerwone olbrzymy to gwiazdy na końcowym etapie swego życia; do takiej postaci za ok. 4 miliardy lat wyewoluuje także nasze Słońce. Dzięki odkryciu prof. Niedzielskiego dowiadujemy się więc jakie warunki panują w świecie, który jest obrazem naszej kosmicznej przyszłości. Wokół gwiazdy TYC 1422-614-1 krążą dwie planety: w odległości 0,69 jednostki astronomicznej (j.a.; odległość Ziemia-Słońce) znajduje się planeta "b" o masie 2,5 masy Jowisza, zaś na dalszej orbicie (w odległości 1,37 j.a.) krąży ciało "c" o masie 10 mas Jowisza będące najpewniej tzw. brązowym karłem. Umieszczone w naszym Układzie Słonecznym nowo odkryte obiekty krążyłyby w przybliżeniu po orbitach Wenus i Marsa (patrz: rysunek).

Masywne ciało oznaczone symbolem "c" przez około 4 miliardy lat znajdowało się w odpowiedniej odległości od swojego słońca, by mogła tam występować woda w stanie płynnym, czyli w tzw. ekosferze. Odkryty obiekt jest wprawdzie ogromną gazową kulą, lecz można spekulować na temat istnienia jego księżyców. Gdyby przy tym ciele istniał skalisty satelita odpowiedniej wielkości, być może na nim mogłyby rozwinąć się jakieś formy życia. Oba nowo odkryte ciała zostaną w przyszłości wchłonięte przez swą gwiazdę, gdy jej zewnętrzne obszary osiągną rozmiar 43-75 promieni Słońca. Nastąpi to za około 120-130 mln lat.

Trwające ponad 10 lat obserwacje, które doprowadziły do odkrycia, wykonano za pomocą dwóch teleskopów: Hobby-Eberly Telescope (HET) w Teksasie (we współpracy z prof. Aleksandrem Wolszczanem z Penn State University) oraz Telescopio Nazionale Galileo (TNG) wyposażonego w najdokładniejszy w tej chwili na świecie spektrograf Harps-N (we współpracy z Ewą Villaver z Uniwersytetu Autonomicznego w Madrycie).