Odrzucona planetoida

Naukowcy z Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) odkryli, iż obiekt pasa Kuipera oznaczony jako 2004 EW95, jest bogatą w węgiel planetoidą - pierwszą tego rodzaju znalezioną na zewnętrznych krańcach Układu Słonecznego. Ten ciekawy obiekt przypuszczalnie uformował się w pasie planetoid pomiędzy Marsem a Jowiszem, następnie zaś został wyrzucony na miliardy kilometrów ze swojego miejsca pochodzenia do pasa Kuipera.

Do "wystrzelenia" asteroidy na rubieże naszego systemu planetarnego przyczyniła się silna grawitacja jednej z planet – gazowych olbrzymów.

Wczesne dni Układu Słonecznego były burzliwym czasem. Modele teoretyczne przewidują, że po uformowaniu się planetarnych gigantów z Jowiszem na czele, hulały one w przestrzeni wyrzucając małe skaliste ciała z wewnętrznych rejonów naszego systemu planetarnego na dalekie orbity w dużych odległościach od Słońca. Pas Kuipera - zimny region za orbitą Neptuna - powinien zawierać niewielki odsetek ciał z wewnętrznego Układu Słonecznego bogatych w węgiel, określanych jako "planetoidy węgliste". Takim wyjątkiem jest właśnie 2004 EW95.

Po żmudnych obserwacjach wieloma instrumentami na należącym do ESO Bardzo Dużym Teleskopie (VLT), mały zespół astronomów, którym kierował Tom Seccull z Queen's University Belfast w Wielkiej Brytanii, zmierzył skład nietypowego obiektu pasa Kuipera oznaczonego jako 2004 EW95 i dowiódł, że jest to planetoida węglista. Sugeruje to, że pierwotnie uformowała się w wewnętrznym Układzie Słonecznym i musiała od tamtych czasów dokonać migracji na zewnątrz.

Specyficzna natura 2004 EW95 po raz pierwszy zwróciła uwagę podczas rutynowych obserwacji należącym do NASA/ESA Kosmicznym Teleskopem Hubble'a, które prowadził Wesley Fraser, astronom z Queen's University Belfast, który jest także członkiem zespołu odpowiedzialnego za opisywane odkrycie. Widmo odbiciowe planetoidy — specyficzny wzór długości fali świetlnej odbijanej od obiektu — był inny niż u podobnych obiektów pasa Kuipera.

Mimo imponującej mocy teleskopu VLT, 2004 EW95 był trudny do zaobserwowania. Obiekt mierzy wprawdzie 300 km, jednak obecnie jest w kolosalnej odległości 4 miliardów kilometrów od Ziemi, co powoduje, że zbieranie światła ciemnej, bogatej w węgiel powierzchni jest wymagającym wyzwaniem naukowym.n

"To jakby obserwowanie olbrzymiej góry węgla na tle czarnego jak smoła nocnego nieba" - mówi Thomas Puzia z Pontificia Universidad Católica de Chile, współautor pracy. Dopiero czułe spektrografy: X-Shooter i FORS2 pozwoliły na uzyskanie dostatecznie wartościowego naukowo widma planetoidy i obserwacyjne potwierdzenie teorii narodzin i migracji drobnych ciał w Układzie Słonecznym.