Rząd za e-zwolnieniami i zasiłkami macierzyńskimi dla ojców

Rząd przyjął we wtorek projekt wprowadzający elektroniczne zwolnienia lekarskie. Będą one dostarczane do ZUS bez konieczności przesyłania papierowych oryginałów. Projekt przewiduje też zasiłek macierzyński dla samotnych ojców m.in. w przypadku śmierci matki dziecka.

Rada Ministrów przyjęła projekt noweli ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra pracy i polityki społecznej. Głównym celem zmian jest zamiana papierowych zwolnień lekarskich na elektroniczne.

E-zwolnienia mają zacząć funkcjonować już od przyszłego roku, jednak do końca 2017 r. miałyby obowiązywać równocześnie z papierowymi drukami. Z kolei zmiany dotyczące zasiłków macierzyńskich mają wejść w życie 14 dni po ogłoszeniu ustawy.

Wprowadzenie e-zwolnień ma poprawić m.in.: efektywność obsługi zaświadczeń lekarskich, skrócić czas ich wystawiania oraz znieść obowiązek przekazywania zwolnienia do zakładu pracy przez pracownika. Dzięki e-zwolnieniom ZUS ma mieć większe możliwości kontrolowania prawidłowości wykorzystywania zwolnień, zwłaszcza tych na krótki termin.

Lekarze uzyskają bezpłatny dostęp do danych zgromadzonych na kontach ubezpieczonych i płatników składek w zakresie niezbędnym do wystawienia zwolnienia; będą tworzyć swoje profile informacyjne za pomocą systemu teleinformatycznego udostępnionego im bezpłatnie przez ZUS. Gdy lekarz wpisze e-zwolnienie - z informacją o stanie pacjenta, tj. kodem choroby i okresem niezdolności do pracy - zostanie ono automatycznie przekazane na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS.

Na prośbę pacjenta lekarz będzie mógł dać mu wydruk e-zwolnienia, ze swoim podpisem i pieczątką. Zwolnienie papierowe będzie wydawane nadal w przypadku wizyt domowych oraz braku dostępu do internetu.

Wystawione przez lekarza e-zwolnienie będzie dostarczane do płatników składek przez skrzynkę podawczą ZUS na profil informacyjny płatnika. Za pomocą elektronicznego systemu będą także wystawiane zaświadczenia o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników ZUS.

Postępowanie o wypłatę zasiłku chorobowego w przypadku, gdy płatnikiem zasiłku jest pracodawca, będzie wszczynane na podstawie zaświadczenia lekarskiego otrzymanego na jego profilu informacyjnym lub na podstawie wydruku zaświadczenia e-zwolnienia, gdy będzie to ZUS - na podstawie wniosku lub wydruku zaświadczenia.

E-zwolnienia będą udostępniane przez ZUS Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Taka wymiana informacji ma się rozpocząć od 1 stycznia 2016 r.

MPiPS zakłada, że wprowadzenie e-zwolnień przyniesie oszczędności, m.in. dzięki zmniejszeniu zatrudnienia osób obsługujących papierowe druki. Obecnie do ZUS średnio wpływa miesięcznie ok. 2 mln zwolnień lekarskich, co oznacza konieczność zatrudnienia na pełen etat 56 osób, które wprowadzają druki do systemu, a dodatkowych 50 osób obsługuje proces przyjmowania i wydawania bloczków zwolnień dla lekarzy. Dodatkowo ponad 1 mln 300 tys. zł rocznie kosztuje druk samych bloczków. Oszczędności Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu efektywniejszej kontroli nieprawidłowo wystawionych zwolnień szacuje się na 212 mln zł.

Do projektu ustawy włączono też przepisy dot. zasiłku macierzyńskiego. Uprawniony do niego ma być ubezpieczony ojciec dziecka (lub ubezpieczony członek najbliższej rodziny) w przypadku śmierci matki, porzucenia przez nią dziecka lub sytuacji, gdy nie może ona sprawować opieki (np. jest niezdolna do samodzielnej egzystencji). Obecnie ojciec może skorzystać z urlopu rodzicielskiego, gdy matka pracuje i wykorzysta pierwsze 14 tygodni zarezerwowanego wyłącznie dla niej urlopu. W innym przypadku ojciec, nawet jeśli pracował i opłacał składki, nie może z niego skorzystać. Jego prawo do urlopu wynika bowiem z uprawnień matki.

Wypełnienie tej luki prawnej zapowiadał b. premier Donald Tusk w kontekście sprawy ojca kilkorga dzieci, którego żona zmarła przy porodzie. Daniel Andrzejak - ojciec piątki dzieci - został z nimi sam, przy czym - według doniesień mediów - ZUS odmówił mężczyźnie udzielenia urlopu rodzicielskiego, ponieważ jego żona nie pracowała. On sam był zatrudniony i ubezpieczony.

Ustawa ma również zmienić zasady obliczania podstawy wymiaru zasiłku w przypadku krótszego niż 12 miesięcy okresu ubezpieczenia chorobowego dla osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz innych grup zawodowych, dla których podstawą wymiaru składek jest kwota deklarowana.

Chodzi o sytuacje, gdy po krótkim, jedno-, dwumiesięcznym czasie opłacania składek na wysokim poziomie następuje długi okres pobierania zasiłku w wysokości adekwatnej do zadeklarowanej podstawy wymiaru (np. w czasie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego). Rząd proponuje uśrednienie podstawy wymiaru składki, a w konsekwencji podstawy wymiaru zasiłku w przypadku krótkiego okresu ubezpieczenia chorobowego i zadeklarowanego przychodu przekraczającego najniższą podstawę wymiaru składki.

Ustawa miałyby wejść w życie 1 stycznia 2015 r. z wyjątkiem przepisów związanych z tworzeniem profilu płatnika, zmian w zasiłku macierzyńskim, opiekuńczym oraz dotyczących ustalania podstawy wymiaru zasiłków, które powinny wejść w życie pierwszego dnia czwartego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia ustawy.(PAP)