W projekcie "Polki za Olzą" wolontariusze fundacji Świetlik wykonają na terenie Republiki Czeskiej działania poszukiwawcze i porządkowe na terenie nieczynnego cmentarza w Karwinie Meksyku. Wytyczone zostaną granice cmentarza oraz wykonane działania dokumentujące stan i ilość polskich mogił. Kolejny krok to zbieranie materiałów edukacyjnych w Ołomuńcu, Hradec Kralove, Brnie i Pradze na temat Polek za Olzą i ich roli w rozwoju nauki i dziedzictwa kulturowego Polski.
Projekt dofinansowany ze środków Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA.
Projekt "Polki za Olzą na przestrzeni wieków" to trzeci projekt realizowany w Republice Czeskiej przez fundację Świetlik.
Tegoroczny projekt łączy ze sobą działania porządkowe, dokumentujące oraz wyznaczające granice obiektu na nieczynnym cmentarzu w Karwinie Meksyku wraz z działaniami edukacyjnymi, które dokumentują polskie dziedzictwo kulturowe za Olzą. Wolontariusze w miejscowościach: Karwina, Brno, Ołomuniec, Praga, Hradec Kralove zebrali i opracowali materiały edukacyjne w tematyce Polek (księżne, badaczki, działaczki społeczne), które za Olzą wpływały na kształtowanie materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Założenia programowe projektu dotyczą promowania polskiego dziedzictwa oraz wskazywania postawy wolontariackiej wśród młodzieży w Polsce poprzez opracowanie prezentacji edukacyjnych, przeprowadzenie konkursu tematycznie związanego z projektem oraz współpracę z partnerami w Polsce i Republice Czeskiej. Projekt "Polki za Olzą na przestrzeni wieków" uzyskał Patronat Honorowy Konsul Generalnej w Ostrawie p. Izabelli Wołłejko-Chwastowicz (aktualnie funkcję tę pełni pan Stanisław Bogowski) oraz Patronat Medialny Polskiego Radia Pomorza i Kujaw.
Nieczynny cmentarz w Karwinie Meksyku jest miejscem szczególnym dla wolontariuszy fundacji Świetlik. Dwa lata temu w ramach projektu "Historia za Olzą" odkrywali granice tego cmentarza oraz przygotowywali mogiły do inwentaryzacji wykonywanej przez grupę kolejnych wolontariuszy. W ubiegłym roku wolontariusze w projekcie "Moja historia za Olzą" pomimo niesprzyjającej pogody objęli działaniami część środkową cmentarza. Udało się odkryć i wydobyć z władania roślinności dwie polskie mogiły z zachowanymi inskrypcjami. Niestety ulewne deszcze nie pozwoliły wykonać działań porządkowych i poszukiwawczych na końcowej części cmentarza (za kaplicą). W tym roku wyznaczenie granic końcowych cmentarza oraz poszukiwanie i przygotowanie mogił do inwentaryzacji był priorytetem działań fundacyjnych. Oprócz tych działań przeprowadzono żywe lekcje na temat historii Zaolzia, historii polskości w tych miejscach oraz wiedzy z obszaru sztuki polskiej (dziedzictwo kulturowe).
Kobiety spotkane w latach ubiegłych na Zaolziu (pani Małgorzata Rakowska - prezes MK PZKO, pani Ewa Sikora - chór żeński "Harfa", pani Konsul Generalna Izabella Wołłjeko – Chwastowicz) stały się inspiracją do zgłębienia tematyki dotyczącej Polek za Olzą. Wolontariusze wytypowali miejscowości i Polki z nimi związane, które zostały objęte działaniami edukacyjnymi:
- Zaolzie: Dorota Kłuszyńska (1876-1952) - działaczka społeczna, polityk, walczyła m.in. o prawa kobiet; Zofia Kirkor - Kiedroniowa (1872-1952) - polska nauczycielka i działaczka społeczna, współpracowała z Dorotą Kłuszyńską. Dorota Kłuszyńska i Zofii Kirkor - Kiedroniowa (dwie osobne książki napisała Władysława Magiera). Obie panie były członkiniami Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego; Maria Sojkowa (1875-1944) - działaczka narodowa i społeczna, członkini Związku Niewiast Katolickich w Cieszynie, Związku Śląskich Katolików oraz Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego; Maria Górniak- Cienciałowa (1856-1905) - działaczka społeczna i filantropka.
Wolontariusze nagrali filmiki zawierające treści edukacyjne oraz uczestniczyli w żywych lekcjach historii prowadzonych przez historyka fundacyjnego, a także w spotkaniach z partnerami projektowymi. Zebranie materiałów było też możliwe dzięki współpracy z partnerami projektowymi: Roman Wirth (Księgarnia u Wirthów), Ewa Sikora (chór żeński "Harfa"), Małgorzata Rakowska (prezes MK PZKO).
- Praga, Ołomuniec - Maria Skłodowska – Curie
- Brno, Praga, Hradec Kralove - Ryksa Piastówna.
- Praga - na praskim zamku rezydowały królowe i księżne pochodzące z dynastii Piastów (Świętosława, Elżbieta Mieszkówna, Wiola Elżbieta, Anna Świdnicka)
Materiały o Polkach Republice Czeskiej zostały zebrane i opracowane przez wolontariuszy: materiały zdjęciowe, filmowe i opisowe w formie prezentacji multimedialnych w mediach społecznościowych fundacji. Prezentacje opierają się na treściach z obszaru wiedzy historycznej oraz kulturowej związanej z miejscami projektowymi. Promują one wiedzę na temat Polek związanych z dziedzictwem kulturowym za Olzą oraz tożsamością, świadomością i polskim dziedzictwem kulturowym na terytorium Republiki Czeskiej. Część edukacyjna skierowana jest do szkół i odbiorców w Polsce i w Czechach.
Podsumowaniem części edukacyjnej był konkurs artystyczny pod tytułem "Księżne, działaczki, badaczki - Polki za Olzą". Tytuł konkursu jest nawiązaniem do treści prezentowanych w prezentacjach edukacyjnych. W ramach konkursu zostały przysłane krótkie utwory literackie oraz prace plastyczne. Wszystkie formy twórczości zaprezentowane zostały w formie on-line przez fundację Świetlik w mediach społecznościowych #PolkizaOlzą. Wszystkie prace konkursowe zebrane zostały w wystawie on-line "Polki za Olzą na przestrzeni dziejów" i zaprezentowane w mediach społecznościowych fundacji.
Agata Głowińska
