Rząd ogłosił projekt Narodowego Programu Szczepień przeciw COVID-19

Konferencja prasowa w sprawie Narodowego Programu Szczepień przeciw COVID-19./fot. PAP/Mateusz Marek

Rząd ogłosił projekt Narodowego Programu Szczepień przeciw COVID-19. W dokumencie poinformowano m.in., kto będzie mógł się zaszczepić w pierwszej kolejności, jak będzie wyglądała dystrybucja szczepionek, a także, jaki jest ich koszt.

Projekt Narodowego Programu Szczepień przeciw COVID-19 opublikowano we wtorek na stronie gov.pl. Dokument składa się z dziewięciu rozdziałów opisujących m.in. skuteczność i bezpieczeństwo szczepionek, proces zakupów i finansowanie, dystrybucję i logistykę, zalecenia medyczne i organizację punktów szczepień, a także kolejność szczepień.

Zgodnie z założeniami projektu szczepienia dla pacjentów będą bezpłatne i dobrowolne. Proces szczepień będzie przebiegać etapowo dla różnych grup w zależności od ich ryzyka narażenia na zakażenie, poważne zachorowanie i śmierć, a także ryzyko społeczno-ekonomiczne i ryzyko transmisji.

Najpierw realizowane będą: „Etap 0” i „Etap 1” szczepień.

W ramach „Etapu 0” zaszczepieni będą pracownicy sektora ochrony zdrowia – personel medyczny, pracownicy DPS-ów i MOPS-ów oraz personel pomocniczy i administracyjny w placówkach medycznych, w tym w stacjach sanitarno-epidemiologicznych.

W „Etapie 1” szczepieni będą pensjonariusze i pracownicy domów pomocy społecznej oraz zakładów opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych i innych miejsc stacjonarnego pobytu. W tym etapie będą także szczepione osoby powyżej 60 lat (począwszy od najstarszych), a także służby mundurowe, w tym wojska obrony terytorialnej.

Z kolei w „Etapie 2” szczepienie otrzymają „kluczowe grupy zawodowe”. Chodzi o pracowników sektora edukacji, infrastruktury krytycznej, transportu publicznego i urzędników bezpośrednio zaangażowanych w zwalczanie epidemii (np. pracowników stacji sanitarno-epidemiologicznych).

W drugim etapie będą także szczepione osoby poniżej 60 lat z chorobami przewlekłymi, zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 (choroby płuc, cukrzyca, nowotwory, otyłość). Pacjenci, u których występują takie choroby, niezależnie od grupy wiekowej, w jakiej się znajdują, mogą zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej z prośbą o wystawienie e-skierowania.

W „Etapie 3” szczepieni będą przedsiębiorcy i pracownicy sektorów zamkniętych na mocy rozporządzeń w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Realizowane będą także powszechne szczepienia pozostałej części dorosłej populacji.

Proces szczepień będzie opierał się na zaproszeniach (dokument e-skierowania) ważnych 60 dni od dnia wystawienia. Będą one generowane automatycznie w systemie P1 w transzach zgodnych z kolejnością szczepień.

Proces umówienia na szczepienie będzie oparty na centralnym systemie e-rejestracji, integrującym indywidualne grafiki przyjęć poszczególnych punktów szczepień. Na wizytę pacjent będzie mógł się umówić za pośrednictwem specjalnej infolinii, przez Internetowe Konto Pacjenta, za pośrednictwem placówki, w której wystawiono mu e-skierowanie lub bezpośrednio w punkcie szczepień.

Aby umówić się na szczepienie wystarczające będzie podanie danych osobowych. Po dokonaniu rezerwacji wizyty pacjent otrzyma SMS-a z informacją o wybranym miejscu i terminie szczepienia, ponowny SMS będzie przekazywany dzień przed wizytą. Pacjent będzie od razu umawiany na dwie wizyty i także przed drugą dawką szczepionki otrzyma powiadomienie SMS-em.

Przyjęcie szczepionki będzie potwierdzone przez specjalny system, który umożliwi weryfikację zaszczepienia (m.in. kod QR, który pozwoli szybko potwierdzić odbyte szczepienie). Pacjent otrzyma też umożliwiające korzystanie z ułatwień zaświadczenie o szczepieniu.

W projekcie poinformowano, że osoby zaszczepione będą mogły bez dodatkowych testów korzystać z usług zdrowotnych w publicznej służbie zdrowia, a także nie będą uwzględniane w limitach dotyczących spotkań towarzyskich. Nie będą także musiały odbywać kwarantanny w wypadku kontaktu z osobą zakażoną koronawirusem.

„Rząd po zatwierdzeniu charakterystyk produktów leczniczych szczepionek we współpracy z Radą Medyczną rozważy możliwość wprowadzenia kolejnych rozwiązań zwalniających z zasad bezpieczeństwa dla osób zaszczepionych i opublikuje je w formie rozporządzenia” – zapowiedziano.

Szczepionki będą finansowane z budżetu państwa, a szacowany koszt ich zakupu wynosi ok. 2,4 mld zł.

W projekcie zwrócono uwagę, że Komisja Europejska negocjuje i zawiera w imieniu państw członkowskich tzw. umowy zakupu z wyprzedzeniem, dotyczące opracowania, produkcji, priorytetowych opcji zakupu i dostaw szczepionki na COVID-19 do państw UE. Polska stała się stroną tego porozumienia na podstawie uchwały Rady Ministrów z 10 sierpnia br.

Według stanu z 7 grudnia br. KE podpisała sześć umów zakupu z wyprzedzeniem z firmami: Astra Zeneca, Sanofi-GSK, Janssen Pharmaceutica NV/Johnson & Johnson, Pfizer/BioNTech, CureVac i Moderna. Jak podano w projekcie, Polska zdecydowała się na przystąpienie do pięciu z tych umów.

Są to umowy na zakup: 16 mln dawek szczepionek z firmy Astra Zeneca, 16,98 mln dawek z Janssen Pharmaceutica NV/Johnson & Johnson, 16,74 mln dawek z Pfizer/BioNTec, 5,72 mln z CureVac i 6,69 mln z Moderny. W sumie Polska zdecydowała się kupić 62,141 mln dawek.

Szczepionki produkowane przez firmy CureVac, Moderna i Pfizer/BioNTech to szczepionki mRNA. Zawierają one informację genetyczną w postaci mRNA, pozwalającą na produkcję w komórce wybranych białek patogenu, które następnie są prezentowane na powierzchni komórek naszemu układowi immunologicznemu. Jak zaznaczono w projekcie, mRNA nie wnika do jądra komórkowego, gdzie znajduje się DNA i nie może wpływać na genom osoby zaszczepionej. Cząsteczka RNA po wytworzeniu białka ulega szybkiej degradacji. W reakcji na szczepionkę układ immunologiczny wytwarza odpowiedź, która uniemożliwia namnażanie się wirusa i chroni przed chorobą.

Szczepionka produkowana przez Sanofi-GSK to szczepionka podjednostkowa. Takie szczepionki zawierają w składzie oczyszczone, najbardziej immunogenne białka wirusowe. Po dostaniu się do organizmu muszą dostać się do komórek prezentujących antygen, które następnie wykorzystują je do wytworzenia specyficznej odpowiedzi immunologicznej. Odpowiedź immunologiczna, skierowana przeciwko wyselekcjonowanym antygenom, wchodzącym w skład szczepionki podjednostkowej, jest bardzo swoista, jednak jej efektywność może być niższa w porównaniu ze szczepionkami nowej klasy.

Szczepionki firm AstraZeneca i Janssen Pharmaceutica NV/Johnson & Johnson to szczepionki wektorowe. Opierają się one na wektorach, którymi są aktywne wirusy zmodyfikowane w sposób minimalizujący ryzyko zakażenia. Przykładowo, mogą być to wirusy szczepionkowe, których skuteczność i bezpieczeństwo potwierdzono w przeszłości lub wirusy, które nie mogą powodować choroby u człowieka. Wektory po dostaniu się do komórki człowieka są w stanie wytworzyć wybrane białka patogenu, przeciwko któremu ma być skierowana reakcja immunologiczna organizmu. Zalety szczepionek wektorowych to wywoływanie silnej odpowiedzi immunologicznej przy podaniu małej dawki, brak możliwości wywołania choroby, bezpieczeństwo i stabilność.

Za poprawność i efektywność dystrybucji szczepionek odpowiadać będzie Agencja Rezerw Materiałowych, która skoordynuje proces. Poszczególne zadania logistyczne będzie realizować szereg instytucji publicznych oraz komercyjnych, a także spółki Skarbu Państwa.

W projekcie poinformowano, że podpisano umowy z kluczowymi na rynku podmiotami, w tym z hurtowniami medycznymi zajmującymi się dystrybucją farmaceutyczną dla aptek, przychodni i szpitali.

„Zabezpieczone zostały zdolności magazynowe umożliwiające przechowywanie spodziewanych dostaw szczepionek w warunkach zimnego łańcucha (2-8 st. C), jak i ultra niskiej temperatury (-75 st. C). Wybrane zostały centra logistyczne, które będą stanowiły zaplecze magazynowe oraz dystrybucyjne. Wszystkie podmioty biorące udział w procesie mają odpowiednie doświadczenie, kompetencje i wymagane prawem certyfikaty” – napisano w projekcie NPS.

Wskazano, że transport będzie się odbywał przy użyciu specjalistycznej floty pojazdów z instalacją chłodniczą lub w specjalnych urządzeniach transportowych utrzymujących określoną niską temperaturę.

„Proces opiera się na dobrze funkcjonujących sieciach dystrybucji hurtowni farmaceutycznych. Codziennie w zimnym łańcuchu są sprawnie dostarczane leki. Cały proces przechowywania oraz transportu będzie przebiegał zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia w zakresie dobrych praktyk dystrybucyjnych” – poinformowano.

Punkty szczepień będą składać zamówienia w systemie informatycznym umożliwiającym monitoring zamówień oraz stanu realizacji dostaw. Dostawy szczepionek będą stale monitorowane. Wdrożony zostanie system raportowania, obejmujący stany magazynowe, a także efektywnego wykorzystania szczepionek przez punkt szczepień.

Planowana jest redystrybucja nadmiarowych szczepionek między punktami szczepień w celu optymalnego wykorzystania leku. Zostanie również zapewniona specjalna infolinia dla punktów szczepień, umożliwiająca reklamacje i interwencje w sytuacjach niestandardowych.

Uwagi do projektu można zgłaszać do 12 grudnia. Gotową strategię rząd planuje przyjąć 15 grudnia.