Premier: Powstanie Wielkopolskie budowało i zbudowało Rzeczpospolitą

Premier RP Mateusz Morawiecki podczas uroczystości odsłonięcia Tablicy Wdzięczności w 100-lecie odzyskania przez Polskę Niepodległości i 100. rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Fot. PAP/Marek Zakrzewski

Powstanie Wielkopolskie było powstaniem o całą Polskę; budowało i zbudowało Rzeczpospolitą - powiedział w czwartek w Poznaniu premier Mateusz Morawiecki podczas uroczystości upamiętniających 100. rocznicę tego powstania. Zwycięski zryw Wielkopolan rozpoczął się 27 grudnia 1918 roku.

W czwartek w stolicy Wielkopolski trwają obchody stulecia wybuchu zwycięskiej insurekcji. Do Poznania przyjeżdża na nie także prezydent Andrzej Duda.

W czwartek przed południem szef rządu odsłonił na gmachu Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego Tablicę Wdzięczności poświęconą "Ojcom Niepodległej Ojczyzny, bohaterom Powstania Wielkopolskiego", wręczył też Medale 100-lecia Odzyskania Niepodległości. Tablica jest pomysłem wojewody wielkopolskiego, została ufundowana przez Instytut Pamięci Narodowej. Jej autorem jest Roman Kosmala.

- To wielka i wspaniała okoliczność - stulecie wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Powstania, które budowało i zbudowało Rzeczpospolitą. My dzisiaj jesteśmy również spadkobiercami tamtego zrywu niepodległościowego, bo budujemy silną Rzeczpospolitą, której nie byłoby bez ówczesnych wielkich wysiłków naszych przodków. Tutaj, w Wielkopolsce pokazaliśmy ogromne zdolności mobilizacyjne, logistyczne, też masowość, powszechność tego wielkiego wspaniałego zrywu, tej walki. Była (ona) czymś, co zaskoczyło zaborców - powiedział Mateusz Morawiecki w trakcie uroczystości odsłonięcia tablicy.

Premier przypomniał, że przed stu laty ówcześni przywódcy: Ignacy Jan Paderewski, Józef Piłsudski, Roman Dmowski czy Wincenty Witos "walczyli o suwerenną, niepodległą Rzeczpospolitą, wiedząc, że Polska jest - mówiąc językiem Paderewskiego -polifoniczna; że nie jest ludowa, nie jest socjalistyczna, nie jest tylko narodowa - jest składająca się z bardzo wielu społecznych, politycznych nurtów, z wielu ziem, ziem dawnej pierwszej Rzeczpospolitej".

- Tak wiele zawdzięczamy powstańcom wielkopolskim, których wymiar walki o Rzeczpospolitą, o przyłączenie ziem do Rzeczypospolitej powinien pokazywać, jak bardzo przeszłość jest powiązana z przyszłością, że przyszłość bez przeszłości to trochę taka droga na oślep. Ale przeszłość bez przyszłości - to z kolei ślepa uliczka. A więc musimy łączyć ze sobą te dwa wielkie wymiary – podkreślił szef rządu.

Jak stwierdził, jako współcześni świadkowie i spadkobiercy "tamtych wspaniałych powstańców" jesteśmy zobowiązani do walki o lepszą Polskę – taką, która marzyła się wtedy powstańcom wielkopolskim.

- To trzeba bardzo mocno podkreślić, że powstańcy wielkopolscy walczyli o całą Polskę, o całą Rzeczpospolitą. Ten ogólnonarodowy wymiar jest niezwykle ważny. Bez tego powstania nie byłoby przecież zwycięstwa roku 1920. I w jakiejś ciągłości - ja to wyraźnie widzę - nie byłoby również Solidarności, nie byłoby późniejszych zwycięstw po strasznych czasach II wojny światowej i po czasach PRL-u - zaznaczył.

- Dzisiaj bardzo wyraźnie widzę, że to ziarno niepodległości i walki o nowoczesną Rzeczpospolitą, wtedy rzucone w ziemię, dało znakomity plon II Rzeczpospolitej, ale również i dzisiaj. I dlatego składam hołd wszystkim powstańcom (...) spadkobiercom idei, czyli po prostu wszystkim Polakom, bo my jesteśmy dzisiaj wszyscy powstańcami wielkopolskimi. Dziękujemy powstańcom wielkopolskim, dziękujemy za to, że wywalczyliście dla nas wtedy Polskę – dodał Mateusz Morawiecki.

Na tablicy znajduje się wizerunek wpisanego w powstańczą rozetę orła Armii Wielkopolskiej oraz cytat z przemówienia Ignacego Jana Paderewskiego wygłoszonego 26 grudnia 1918 r. do rodaków w Poznaniu. Jest też napis: "Ojcom Niepodległej Ojczyzny, bohaterom Powstania Wielkopolskiego, pokoleniom nieugiętych patriotów i organiczników, z poczuciem wdzięczności i najwyższego szacunku składamy hołd w 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości, w 100. rocznicę wybuchu zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Dumni Wielkopolanie”.

W Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim premier wręczył też w czwartek zasłużonym Wielkopolanom Medale 100-lecia Odzyskania Niepodległości. W swoim przemówieniu nawiązał do celebrowanej w czwartek rocznicy.

Zwrócił uwagę na "ogólnonarodowy, ogólnopaństwowy charakter wspaniałego zwycięstwa Wielkopolan sprzed stu lat". Jak dodał "raz jeszcze się okazało, że praca organiczna, u podstaw, jest fundamentem Rzeczypospolitej".

- Wielkopolanie wtedy, sto lat temu to pokazali, dowiedli tego, a dzisiaj chciałem spadkobiercom tamtych wspaniałych zwycięzców, organiczników, działaczy, patriotów bardzo podziękować i poprzez tę uroczystość nadania Medali 100-lecia Odzyskania Niepodległości choć trochę oddać hołd i sprawiedliwość, uhonorować wszystkich tych, którzy się do tego przyczyniają - mówił premier.

Medalami uhonorowani zostali: prezes Trybunału Konstytucyjnego Julia Przyłębska, działacze opozycji demokratycznej: poseł Jan Mosiński, Antoni Gawroch, Marian Małecki, Lech Górski, Leszek Matuszak, Ryszard Białkowski, Jan Majdziński, Lech Stefaniak, Waldemar Jordan i Mieczysława Wiśniewska-Olejnik.

Prezes Rady Ministrów wręczył medale również przedsiębiorcy Tadeuszowi Zyskowi, dziennikarce Radia Poznań Grażynie Wrońskiej oraz przedstawicielom świata nauki: prof. Stefanowi Jurdze i prof. Stanisławowi Mikołajczakowi.

Uhonorowani zostali także: prezes wielkopolskiego okręgu Światowego Związku Żołnierzy AK płk Jan Górski, dyrektor poznańskiego oddziału TVP3, dziennikarka Agata Ławniczak, kardiolog prof. Stefan Grajek, działacze społeczni i propagatorzy historii Anna i Józef Grajkowie, działaczka opozycji demokratycznej Teresa Majchrzak oraz nauczyciel, propagator historii Henryk Józefowski.

Wyróżnieni zostali ponadto działacz społeczny, propagator historii Tadeusz Panowicz, regionalistka Dobrosława Gucia, prezes oddziału wielkopolskiego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 Wawrzyniec Wierzejewski oraz kombatant Waldemar Matyja.

Wydarzenie w urzędzie wojewódzkim uświetniła oficjalna prezentacja znaczka "100. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego", wydanego przez Pocztę Polską. Znaczek przedstawia flagę powstańczą z orłem w koronie oraz czapkę rogatywkę, na której znajduje się trefl i orzełek. Także w czwartek ruszyła sprzedaż kartki pocztowej poświęconej rocznicy powstania.

W czwartek przez cały dzień w wielu miejscach Poznania trwają wydarzenia związane z rocznicą zwycięskiej insurekcji. Ich kulminacją będzie popołudniowa uroczystość przy pomniku Powstańców Wielkopolski z udziałem prezydenta Andrzeja Dudy, władz miasta i regionu.

Poza oficjalnymi uroczystościami, w Poznaniu przygotowano również wydarzenia specjalne. Na placu Wolności stanie obóz powstańczy. Na placu pojawią się m.in. podświetlone figury trzech bohaterów Powstania - Stanisława Taczaka, Józefa Dowbora-Muśnickiego oraz Ignacego Jana Paderewskiego. Przez cały czas na ekranie prezentowane będą informacje oraz materiały związane z obchodami 100. rocznicy powstania wielkopolskiego.

Przez cały dzień można tez będzie zwiedzić Muzeum Powstania Wielkopolskiego; w czwartek bilet wstępu będzie w specjalnej cenie 2 zł. Przed Muzeum będzie można będzie również zobaczyć m.in. uzbrojenie i pojazdy z okresu powstania. O godz. 18.30 przed Muzeum Powstania Wielkopolskiego rozpocznie się inscenizacja historyczna "27 grudnia 1918".

27 grudnia poznaniacy będą mieli też możliwość odwiedzenia Kopca Wolności. Usypany w dwudziestoleciu międzywojennym dla uczczenia odzyskanej przez Polskę niepodległości i zmodernizowany w 2018 roku obiekt będzie otwarty w godzinach od 10.00 do 16.00.

O godz. 16 w Teatrze Muzycznym rozpocznie się koncert "Śpiewanki Wielkopolskie", zaś godzinę później w Bramie Poznania rozpocznie się bezpłatne oprowadzanie dla dorosłych pod hasłem "Wielkopolanie na drodze ku Niepodległej".

Zwieńczeniem czwartkowych uroczystości będzie wieczorny koncert na poznańskim Stadionie Miejskim. W trakcie organizowanego przez samorząd województwa wielkopolskiego koncert "Muzyka wolności" wystąpi m.in. Perfect, Kayah, Edyta Górniak, Lady Pank, Andrzej Piaseczny, Maryla Rodowicz, Natalia Kukulska, Margaret.

W piątek obchody przeniosą się do Warszawy. Ich organizatorem jest wielkopolski samorząd.

Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W pierwszym okresie walk powstańczych, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część Poznania. Ostatecznie miasto zostało wyzwolone 6 stycznia, kiedy to przejęto lotnisko Ławica, a w polskie ręce wpadło kilkaset samolotów. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część Wielkopolski.

Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła – z wyjątkiem skrawków – prawie cała Wielkopolska. (PAP)