Władimir Putin po raz czwarty prezydentem Rosji
Minęło 18 lat, od kiedy Putin został wybrany po raz pierwszy na prezydenta Rosji. Fot. PAP/EPA
Władimir Putin został po raz czwarty zaprzysiężony na prezydenta Rosji w poniedziałek w Wielkim Pałacu Kremlowskim, dawnej rezydencji carów. Kadencja szefa państwa potrwa do 2024 roku. W wyborach, które odbyły się 18 marca, Putin zdobył ponad 76 proc. głosów.
Minęło 18 lat, od kiedy Putin został wybrany po raz pierwszy na prezydenta Rosji. Od 1999 roku, kiedy za prezydentury Borysa Jelcyna został premierem, nie zszedł ani razu z rosyjskiej sceny politycznej. W latach 2008-12 formalnie był premierem, a na Kremlu zastępował go jeden z jego najbardziej zaufanych współpracowników, obecny szef rządu Dmitrij Miedwiediew.
Wprowadzona w 2012 roku poprawka do rosyjskiej ustawy zasadniczej wydłużyła prezydencką kadencję z czterech do sześciu lat, co oznacza, że Putin będzie zasiadać w fotelu prezydenta Rosji do 2024 roku.
Od czasu ostatnich wyborów w 2012 roku Rosja boryka się z problemami, związanymi m.in. ze skutkami zachodnich sankcji, nałożonych za aneksję Krymu i konflikt na wschodzie Ukrainy. Rosyjskie służby specjalne są też podejrzewane o ingerowanie w wybory prezydenckie w USA w 2016 r., które wygrał Donald Trump. W związku z działaniami Rosji kraj ten przestał być strategicznym partnerem UE. Od września 2015 roku rosyjskie lotnictwo wspiera syryjskie siły rządowe w konflikcie w Syrii.
Trzecia kadencja Putina charakteryzowała się konserwatywnym rosyjskim nacjonalizmem oraz dużą rolą rosyjskiej Cerkwi prawosławnej w życiu politycznym. W kraju przyjęto m.in. ustawę zakazującą homoseksualnej propagandy wśród młodzieży, wdrożono też przepisy w sprawie tzw. zagranicznych agentów, którymi objęto wiele organizacji pozarządowych.
Podczas rządów Putina dochodziło wielokrotnie do masowych antyrządowych protestów. Przywódcy demonstracji trafiali za kratki lub byli marginalizowani. Aleksiej Nawalny, jeden z liderów rosyjskiej opozycji, nie został dopuszczony do nadchodzących wyborów prezydenckich ze względu na ciążące na nim wyroki sądowe.
Putin, oficjalnie cieszący się wysokim, ok. 80-procentowym poparciem w społeczeństwie, pielęgnuje wizerunek lidera, który przeprowadził Rosję przez trudny okres po upadku ZSRR. Pod rządami Putina wyraźnie poprawiła się sytuacja gospodarcza Rosji. Zdaniem ekonomistów jest to jednak głównie zasługa dobrej koniunktury na światowych rynkach paliwowych. Jak się zauważa, ceną za polepszenie sytuacji materialnej i zapewnienie poczucia stabilizacji w kraju była erozja rosyjskiej raczkującej demokracji.
Po raz pierwszy przeciętny Rosjanin dowiedział się o Putinie na początku lat 90., gdy po odejściu z KGB w roku 1991 został doradcą demokratycznego burmistrza Petersburga Anatolija Sobczaka. Szybko zasłużył sobie na miano szarej eminencji w petersburskim magistracie, zyskując coraz większy wpływ na lokalną administrację.
W połowie lat 90. Putin publicznie przyznał, że w ZSRR służył w służbach specjalnych, w tym w latach 1985-90 jako szpieg w NRD. Po porażce Sobczaka w wyborach w 1996 roku Putin przeprowadził się do Moskwy, gdzie pracował w administracji prezydenckiej Jelcyna.
W roku 1998 roku Putin został szefem Federalnej Służby Bezpieczeństwa (FSB) - następczyni KGB. W marcu roku 1999 został sekretarzem Rady Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. Nominację na to stanowisko w Rosji oceniono jako dowód uznania Jelcyna dla okazywanej przez Putina lojalności i skuteczności jego pracy.
W sierpniu 1999 roku Putin stanął na czele rządu. Niedługo potem Jelcyn ogłosił, że ustępuje z urzędu i na swojego następcę wyznacza Putina. W orędziu do narodu Jelcyn określił Putina mianem człowieka, który będzie w stanie skonsolidować rosyjskie społeczeństwo i kontynuować reformy. Najważniejszą sprawą były wówczas działania w separatystycznej Czeczenii. Twarda polityka wobec tej republiki przysporzyła popularności Putinowi.
W marcu 2000 roku Putin w pierwszej turze wygrał wybory prezydenckie, uzyskując 52,94 proc. głosów. Sukces ten powtórzył w marcu 2004 roku - poparło go wtedy ponad 71,31 proc. wyborców.
Putin zapewniał, że Rosja pozostanie państwem demokratycznym, a jej społeczeństwo będzie się cieszyło swobodami obywatelskimi. Deklarował kontynuowanie reform rynkowych i obiecywał, że Rosja będzie otwarta na świat. Nie wykluczał nawet przystąpienia swego kraju do NATO. Większość tych obietnic pozostała na papierze. Choć formalnie Putin nigdy nie wyrzekł się demokratycznej i wolnorynkowej retoryki, jego postępowanie temu przeczyło. Bardzo szybko zaprowadził w Rosji rządy autorytarne.
W kwietniu 2008 roku został szefem partii Jedna Rosja. Ze względu na ograniczenia wynikające z konstytucji, nie mogąc po raz trzeci z rzędu ubiegać się o najwyższe stanowisko w państwie, w wyborach prezydenckich w roku 2008 Putin poparł kandydaturę Dmitrija Miedwiediewa. We wrześniu 2011 roku Miedwiediew ogłosił, że nie będzie ubiegać się o reelekcję i zaproponował, aby Putin kandydował w wyborach prezydenckich w marcu 2012 roku. Ten z kolei wystąpił z inicjatywą, aby po tych wyborach Miedwiediew stanął na czele nowego rządu.
Putin urodził się 7 października 1952 roku w ówczesnym Leningradzie. W 1975 roku ukończył wydział prawa na Uniwersytecie Leningradzkim i w tym samym roku rozpoczął służbę w regionalnym KGB. W czasie studiów wstąpił do Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KPZR) i pozostał w niej do czasu jej delegalizacji w 1991 roku.
Jest po rozwodzie; ma dwie córki - Marię urodzoną 1985 roku i Jekatierinę urodzoną w roku 1986. Putin ceni swoją prywatność i kontroluje, jakie informacje wypływają do mediów.
Putin nie stroni od prezentowania swego wizerunku "silnego mężczyzny" - a to za sterami samolotu czy w okręcie podwodnym, a to podczas nurkowania. Ale też podkreśla swe zaangażowanie w ochronę przyrody i miłość do zwierząt. Hobby Putina to sport, ma czarny pas w judo, chętnie gra w hokeja na lodzie.
Putin mówi płynnie po niemiecku. Już jako prezydent zaczął się uczyć angielskiego. W rozmowach formalnych korzysta jednak z usług tłumaczy. (PAP)