RPD z zastrzeżeniem do projektu ustawy dot. uprowadzeń rodzicielskich
Projekt ustawy dot. uprowadzeń rodzicielskich ma szansę przyczynić się do pełniejszej ochrony praw dziecka, jednak niektóre rozwiązania budzą zaniepokojenie - ocenił rzecznik praw dziecka Marek Michalak w piśmie do marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego.
W środę w Sejmie odbędzie się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy dot. tzw. uprowadzeń rodzicielskich. Dotyczy on spraw związanych z wydawaniem dzieci za granicę w sytuacjach, gdy np. rodzice są skonfliktowani, a jedno z nich mieszka w innym kraju. Obecnie takie sprawy rozpatrywane są na podstawie Konwencji haskiej, dotyczącej uprowadzeń dzieci za granicę.
Po zmianach, sprawami związanymi z wydawaniem dzieci za granicę ma zajmować się 11 wyspecjalizowanych sądów okręgowych z największych miast, natomiast odwołaniami jeden sąd - Sąd Apelacyjny w Warszawie. Projekt zakłada określenie trybu uzyskiwania danych o potencjalnej rodzinie zastępczej i zasad przekazywania dzieci do pieczy zastępczej z zagranicy.
Jedna z proponowanych zmian zakłada też, że wykonywanie orzeczeń wydanych na podstawie Konwencji haskiej z 1980 r. będzie możliwe dopiero po ich uprawomocnieniu, a więc po wykorzystaniu drogi odwoławczej. Przewidziano też możliwość wniesienia przez prokuratora generalnego, RPO oraz RPD skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego w sprawach bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka.
Projekt o wykonywaniu niektórych czynności organu centralnego w sprawach rodzinnych z zakresu obrotu prawnego na podstawie prawa Unii Europejskiej i umów międzynarodowych pozytywnie ocenia RPD. Rzecznik podkreśla, że wychodzi on naprzeciw wielokrotnie zgłaszanym przez niego postulatom.
Michalak z zadowoleniem przyjął propozycję przywrócenia możliwości zaskarżania prawomocnych wyroków do Sądu Najwyższego. Wyraził nadzieję, że dzięki takim uregulowaniom, "sądy polskie - kierując się autorytetem orzeczniczym Sądu Najwyższego, wypracują jednolitą, zgodną z najlepiej pojętym interesem dziecka interpretację przepisów Konwencji".
Innym, pozytywnym rozwiązaniem, na które zwrócił uwagę rzecznik, jest propozycja odstąpienia od natychmiastowej wykonalności postanowień wydanych w I instancji w sprawach toczących się w trybie Konwencji haskiej.
RPD skrytykował natomiast propozycję wyłączenie stosowania art. 577 Kodeksu postępowania cywilnego. Stanowi on, że "sąd opiekuńczy może zmienić swe postanowienie nawet prawomocne, jeżeli wymaga tego dobro osoby, której postępowanie dotyczy w sprawach toczących się w trybie Konwencji haskiej".
"Analiza zgłaszanych do Biura Rzecznika spraw wskazuje, że niejednokrotnie po prawomocnym zakończeniu postępowania, mogą pojawić się wyjątkowe okoliczności, uzasadniające zmianę postanowienia nakazującego wydanie dziecka do miejsca poprzedniego pobytu" - tłumaczy RPD. Jako przykład podał, pogorszenie stanu zdrowia małoletniego, uzasadniające podjęcie specjalistycznego leczenia na terytorium Polski.
"Zdarzają się również sytuacje, w których rodzic domagający się uprzednio powrotu dziecka, traci zainteresowanie realizacją uzyskanego postanowienia, a wręcz zrywa z nim wszelki kontakt. W tego rodzaju przypadkach wykonanie postanowienia nakazującego wydanie małoletniego do miejsca jego poprzedniego pobytu, byłoby sprzeczne z szeroko pojętym dobrem dziecka" - dodał RPD.
W związku z tym, Michalak w piśmie do marszałka Sejmu proponuje wykreślenie z projektu ustawy przepisu, który mówi o wyłączeniu stosowania art. 577 k.p.c. w sprawach z Konwencji haskiej.
Karolina Kropiwiec (PAP)