Centrum Edukacji przy Muzeum Auschwitz potrzebuje wsparcia państwa

Międzynarodowa Rada Oświęcimska wezwała w środę premiera, by niezwłocznie ustanowił wieloletni program rządowy, który miałby na celu stworzenie siedziby Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście w budynku tzw. Starego Teatru koło byłego obozu Auschwitz.

„Prace powinny rozpocząć się przed 70. rocznicą wyzwolenia obozu Auschwitz” – podało w komunikacie po zakończeniu posiedzenia Rady, której członkowie spotkali się w Warszawie biuro prasowe Muzeum Auschwitz. Rocznica ta przypada 27 stycznia 2015 roku.

Sprawa siedziby Centrum Edukacji, powołanego w 2005 roku podczas uroczystości 60. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu, była najistotniejszą kwestią omawianą przez członków Rady.

"Prawie 10 lat temu państwo polskie przyjęło pewne zobowiązania. W międzyczasie w całej Europie powstało wiele bardzo różnych instytucji oraz programów edukacyjnych. W takiej sytuacji Muzeum nie może być równorzędnym partnerem na tym gruncie. Dlatego też jedynym możliwym realnym rozwiązaniem jest państwowe wsparcie dla tego projektu. W chwili obecnej bowiem Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście jako instytucja w formie i rozmiarze, które planowaliśmy, tak naprawdę nie istnieje” — podkreślił cytowany w komunikacie dyrektor Muzeum Piotr M.A. Cywiński.

Paweł Sawicki z biura prasowego muzeum przypomniał, że siedzibą Centrum ma być budynek tzw. Starego Teatru (Theatergebaude). Podczas II wojny światowej służył Niemcom jako magazyn. Składowali w nim m.in. zapasy cyklonu B, przy pomocy którego mordowali ludzi w komorach gazowych Auschwitz II-Birkenau. Położony jest tuż za murami byłego niemieckiego obozu Auschwitz I, w pobliżu bloku 11.

Starania o adaptację budynku trwają od momentu powołania instytucji. Początkowo uniemożliwiał ją brak uchwalonego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wokół Pomnika Zagłady. Dopiero w 2009 roku dzięki staraniom Muzeum inwestycja uzyskała statusu celu publicznego, co umożliwiało rozpoczęcie prac.

Rada Oświęcimska dwukrotnie apelowała do polskiego rządu, w 2009 i 2011 roku, by wsparł finansowo projekt. W 2012 roku znaleziono darczyńcę, który był gotów sfinansować 75 proc. kosztów inwestycji, ale pojawiły się kłopoty z interpretacją regulacji ustawowych dotyczących spraw własnościowych. Ich rozwiązanie zajęło rok. Choć tzw. Theatergebaude trafił w ręce Muzeum, to przedłużająca się procedura zniechęciła ofiarodawcę. Wycofał się.

Podczas posiedzenia Rady Cywiński mówił także o wysokiej frekwencji w Miejscu Pamięci Auschwitz, ale i spadku liczby odwiedzających z Polski. Przede wszystkim ma to związek ze zmianami z programem nauczania historii w polskich szkołach. Wspominał m.in. o pracach konserwatorskich na terenie Miejsca Pamięci. Członkowie Rady mówili też o sytuacji na terenach byłych niemieckich ośrodków zagłady w Kulmhof (Chełmno nad Nerem), Treblince i Sobiborze.

Członkowie Rady podczas posiedzenia uczcili minutą ciszy pamięć zmarłego 1 października prof. Israela Gutmana, ocalałego z Zagłady, uczestnika powstania w getcie warszawskim, głównego historyka Instytutu Yad Vashem oraz wieloletniego członka, a także wiceprzewodniczącego Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej.

Międzynarodowa Rada powstała w 2000 roku. Jest organem opiniodawczo-doradczym premiera w sprawach ochrony i zagospodarowania terenów byłego obozu Auschwitz oraz innych miejsc zagłady i byłych obozów koncentracyjnych, leżących w granicach Polski. Kadencja trwa 6 lat. Ma jej czele stoi Władysław Bartoszewski.

Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 roku, aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.

W 1947 roku powstało muzeum, które obejmuje byłe obozy Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau. (PAP)