13 września - Światowy Dzień Sepsy
Sepsa to jedna z głównych przyczyn zgonów we współczesnym świecie. Nie jest to samodzielna jednostka chorobowa, ale specyficzna reakcja organizmu na zakażenie - przypominają specjaliści z okazji Światowego Dnia Sepsy. Co roku sepsę rozpoznaje się u ok. 27 mln ludzi.
Sepsa (inaczej posocznica) dawniej była utożsamiana z obecnością bakterii we krwi. Obecnie jest definiowana jako specyficzna reakcja organizmu na zakażenie - zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS).
Ta chaotyczna reakcja układu odpornościowego zamiast chronić, szkodzi organizmowi. Uogólniony odczyn zapalny, nieszczelne naczynia krwionośne i nieprawidłowa krzepliwość krwi doprowadzają do uszkodzenia narządów wewnętrznych.
Do typowych objawów należą wysoka gorączka, gwałtowne dreszcze, utrata przytomności, spadek ciśnienia tętniczego zimne i blade ręce, przyspieszony oddech, zaburzenia świadomości i majaczenie. O życiu osoby z sepsą decyduje szybkie udzielenie właściwej pomocy medycznej - opóźnienie leczenia o każdą godzinę dramatycznie zmniejsza szanse na przeżycie. Leczenie sepsy opiera się głównie na podawaniu antybiotyków oraz płynów.
Zależnie od czynnika, który ją spowodował, stanu zdrowia chorego i jego cech genetycznych, sepsa może rozwijać się szybciej lub wolniej. Pojawia się we wszystkich grupach wiekowych, ale najczęściej wśród noworodków i osób starszych. Szczególnie narażone są osoby chore na cukrzycę czy nowotwory. Pacjenci, którzy przeżyli sepsę, często borykają się z długotrwałymi problemami fizycznymi, psychicznymi i poznawczymi.
Sepsę może spowodować każdy drobnoustrój (także grzyby i pierwotniaki, a nawet wirusy, jak grypa czy ebola), ale w 75-85 proc. przypadków wywołują ją niegroźne zazwyczaj, choć potencjalnie chorobotwórcze bakterie. Najczęstsze przyczyny sepsy to zapalenie płuc, stany zapalne w jamie brzusznej (jak zapalenie wyrostka robaczkowego), zakażenie układu moczowego oraz poważne infekcje skóry, na przykład związane z oparzeniami. Podobny skutek mogą mieć inwazyjne procedury medyczne - chociażby wprowadzenie cewnika do naczynia krwionośnego.
Według danych Global Sepsis Alliance co roku sepsę rozpoznaje się u około 27 milionów ludzi, a 8 milionów umiera z jej powodu. Do szpitali trafia więcej osób z sepsą niż z zawałem serca – i więcej z nich umiera. Sepsa zabija więcej ludzi niż rak piersi i jelita grubego razem.
Niektórym infekcjom, mogącym doprowadzić do sepsy, można zapobiegać dzięki szczepionkom przeciwko chorobom takim jak grypa, zakażenia pneumo- i menigokokami. Coraz częstsze występowanie przewlekłych chorób w starzejących się populacjach oraz uodpornianie się bakterii na antybiotyki pozwalają sądzić, że zagrożenie sepsą będzie rosło.
Eksperci z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP-PZH) poinformowali, że w roku 2015 w Polsce odnotowano 952 przypadki zachorowań na sepsę. Przyczyną 68 proc. przypadków były pneumokoki, 15 proc. – meningokoki, 14 proc. – salmonella, a ponad 4 proc. – Haemophilus influenzae.
Jak wykazali niedawno specjaliści z Norweskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii proste, standaryzowane protokoły leczenia sepsy i odpowiednie szkolenie personelu pozwalają wcześnie rozpoznawać i skuteczniej leczyć sepsę. W rezultacie odsetek zgonów w szpitalu w Nord-Trondelag (Norwegia) spadł o 40 proc. (z 12,5 proc. - do 7,1 proc.), zaś czas przebywania na oddziale intensywnej opieki medycznej skrócił się średnio o 3,7 dnia, co oznacza również istotne oszczędności finansowe. Tylko w USA koszty związane z sepsą oceniane są na kilkadziesiąt miliardów dolarów rocznie.(PAP)