Pierwsze 100 dni rządu PiS to kilkadziesiąt nowych ustaw

W ciągu pierwszych 100 dni rządu Prawa i Sprawiedliwości Sejm uchwalił kilkadziesiąt nowych ustaw. Dominują wśród nich ustawy gospodarcze, dotyczące wymiaru sprawiedliwości oraz kwestii społecznych.

Pierwsze miesiące rządu PiS zdominował spór wokół wyboru nowych sędziów Trybunału Konstytucyjnego i zasad funkcjonowania TK. Na kanwie tego konfliktu Sejm uchwalił dwie poselskie nowelizacje ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, jednak klincz wokół TK trwa nadal.

Główną osią sporu jest wybór nowych sędziów TK w miejsce pięciu, których kadencje wygasły w listopadzie i grudniu zeszłego roku. Według PiS wybór pięciu sędziów dokonany przez poprzedni Sejm 8 października był nieważny. "Październikowych" sędziów nie zaprzysiągł prezydent Andrzej Duda. 2 grudnia Sejm wybrał pięciu nowych sędziów, których kandydatury zgłosiło PiS. Nowych sędziów zaprzysiągł prezydent.

Pierwsza z nowelizacji - uchwalona 19 listopada ub.r. przez Sejm - stanowiła, że kadencja sędziego TK rozpoczyna się w dniu złożenia ślubowania wobec prezydenta RP - co miało następować w 30 dni od dnia wyboru. Przewidywała też, że w 3 miesiące od wejścia jej w życie, wygaszone będą kadencje obecnego prezesa i wiceprezesa TK. Zmianę zaskarżyli do TK posłowie PO, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Sądownictwa i prezes Sądu Najwyższego. 9 grudnia TK orzekł niekonstytucyjność kluczowych zapisów tej nowelizacji.

W połowie grudnia rozpoczęto prace nad kolejną nowelizacją autorstwa posłów PiS. Zmiana ta stanowi m.in., że TK co do zasady ma orzekać w pełnym składzie liczącym co najmniej 13 spośród 15 sędziów TK (wcześniej pełny skład to co najmniej 9 sędziów). Orzeczenia pełnego składu mają zapadać większością 2/3 głosów, a nie - jak wcześniej- zwykłą. Ponadto terminy rozpatrywania wniosków wyznaczane mają być w TK według kolejności wpływu. Sejm i Senat przyjęły je przed świętami, zaś prezydent podpisał ją 28 grudnia - tego samego dnia weszła ona w życie.

Ta nowelizacja również została zaskarżona do TK przez: posłów PO, PSL i Nowoczesnej, I prezes SN, RPO oraz KRS. Trybunał połączył wszystkie te wnioski do wspólnego rozpoznania i zamierza zbadać ją 8 i 9 marca.

Pierwsze tygodnie rządów PiS to także zmiany dotyczące prokuratury. Nowe Prawo o prokuraturze oraz ustawę zawierająca przepisy wprowadzające to prawo Sejm i Senat przyjęły pod koniec stycznia, a w lutym podpisał ją prezydent Andrzej Duda. Na mocy tych przepisów od 4 marca ma dojść do połączenia funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego po sześciu latach rozdzielenia tych urzędów. Z kolei od 4 kwietnia zlikwidowana ma zostać odrębna prokuratura wojskowa.

Kolejnym obszernym pakietem - również złożonym jako projekt poselski - była nowelizacja ustaw o policji i innych służbach, która weszła w życie 7 lutego i na nowo określiła zasady stosowania przez nie technik operacyjnych oraz pobierania danych o geolokalizacji, billingów i danych internetowych. Według krytyków noweli taka formuła oznacza, że sądowa kontrola będzie iluzoryczna. Zmiana przepisów była konieczna, bo tego dnia w życie wszedł wyrok TK z 2014 r., który zakwestionował dotychczasowe zasady wytykając im brak gwarancji należytej kontroli nad pracami służb. Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar w lutym zaskarżył nowe przepisy do Trybunału.

Rząd Beaty Szydło w pierwszych miesiącach funkcjonowania dokonał też zmian w służbie cywilnej. Ustawa dotycząca tej kwestii weszła w życie 23 stycznia. Stanowi ona, że stosunki pracy z osobami zajmującymi wyższe stanowiska w służbie cywilnej (według podawanych ostatnio danych, stanowisk takich jest ok. 1600), wygasną po upływie 30 dni od dnia wejścia nowelizacji w życie (termin ten upłynął w ostatni weekend), jeżeli przed upływem tego terminu nie zostaną im zaproponowane nowe warunki pracy lub płacy. W tym tygodniu rząd ma mieć informacje, do jakiej rotacji doszło na wyższych stanowiskach w służbie cywilnej. Po zmianach wyższe stanowiska w służbie cywilnej będą obsadzane w drodze powołania, a nie konkursu, jak poprzednio. Nowela wprowadziła także powołania, a nie konkursy na kierownicze stanowiska w służbie zagranicznej.

Podobne zmiany wprowadzono do ustawy o ubezpieczeniach rolnych. Nowe prawo przewiduje, że szefowie Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), Agencji Rynku Rolnego (ARR), Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS), Inspekcji Weterynaryjnej (IW) będą powoływani i odwoływani przez premiera na wniosek ministra rolnictwa. Wiceprezesów wyznaczać ma natomiast szef resortu rolnictwa. Przed wejściem w życie noweli szefów tych instytucji wyłaniano w drodze konkursu.

W ciągu pierwszych 100 dni funkcjonowania rząd PiS procedował również ustawy gospodarcze. Znowelizowano - 16 grudnia - budżet na 2015 r., by zwiększyć deficyt budżetowy o 3,9 mld zł, do 49 mld 980 mln zł. Rząd tłumaczył to niższymi dochodami o 10,5 mld zł (o 3,5 proc.) względem planowanych na ten rok w ustawie budżetowej. Tymczasem opozycja zarzucała rządowi, że nowela podyktowana jest kreatywną księgowością, by w kolejnym roku mieć środki na sfinansowanie obietnic wyborczych - w tym Programu Rodzina 500 plus.

W grudniu znowelizowana została też ustawa o administracji podatkowej, co spowodowało, że przygotowana przez poprzedni rząd reforma służb podatkowych wejdzie w życie 1 lipca 2016 r., a nie 1 stycznia br., jak pierwotnie uchwalono. Zdaniem PiS, które przygotowało projekt, przesunięcie o pół roku wejścia w życie części artykułów ustawy wynika z braku przygotowania administracji skarbowej do zmian. Podobne stanowisko wyrażał resort finansów. Ustawa przewiduje utworzenie funkcji tzw. asystenta podatkowego, którzy mają pomagać zaczynającym działalność gospodarczą przedsiębiorcom w wywiązywaniu się z obowiązków podatkowych przez pierwsze 18 miesięcy ich działalności.

W życie weszła też ustawa o podatku od niektórych instytucji finansowych, tzw. podatek bankowy, który wprowadza od lutego 2016 r. opodatkowanie m.in. banków i firm ubezpieczeniowych w wysokości 0,44 proc. rocznie od wartości ich aktywów. Środki te mają być dodatkowym źródłem finansowania wydatków budżetowych, w szczególności wydatków społecznych.

Obowiązuje również nowa ustawa o jednorazowym dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów, osób pobierających świadczenia przedemerytalne, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomostowe albo nauczycielskie świadczenia kompensacyjne w 2016 r. Dodatek ten dostaną wszyscy otrzymujący świadczenia emerytalne lub rentowe do 2 tys. zł. Kwoty dodatków mają być zróżnicowane w zależności od wypłacanych emerytur czy rent - 400 zł dla otrzymujących świadczenia do 900 zł, 300 zł przy świadczeniu 900-1100 zł, 200 zł przy świadczeniach między 1100-1500 zł i 50 zł dla otrzymujących pomiędzy 1,5 tys. a 2 tys. zł.

Z końcem stycznia uchwalono też budżet na 2016 r. z maksymalnym deficytem w wysokości 54,7 mld zł. Zgodnie z założeniami wzrost PKB ma wynieść 3,8 proc., średnioroczna inflacja - 1,7 proc., a deficyt sektora finansów publicznych - 2,8 proc. PKB. Do ustawy Senat zaproponował jednak kilkanaście poprawek, m.in. tę zwiększającą o 8 mln zł Fundusz Kościelny. Poprawki te czekają jeszcze na rozpatrzenie przez Sejm.

Dużo kontrowersji budziła uchwalona 30 grudnia ub.r. nowelizacja ustawy o radiofonii i telewizji, która umożliwiła wymianę kadry kierowniczej zarówno w Telewizji Polskiej jak i Polskim Radiu. Wiceminister kultury odpowiedzialny za reformę mediów Krzysztof Czabański zapowiadał, że w kolejnych miesiącach do Sejmu trafić ma tzw. "duża ustawa medialna", która ma określać strukturę, organizację i finansowanie mediów publicznych.

W trakcie pierwszych 100 dni zostały przyjęte też dwie ważne ustawy dotyczące oświaty. Poza cofnięciem obowiązku szkolnego dla sześciolatków, uchwalono też ustawę dotyczą Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji. Jej celem jest uporządkowanie systemu kwalifikacji zawodowych, w którym funkcjonują obok siebie kwalifikacje nadawane przez szkoły i uczelnie oraz nadawane przez firmy szkoleniowe i instytucje branżowe, a także zapewnienie jakości kształcenia oraz wiarygodności dokumentów potwierdzających kwalifikacje. Przewiduje utworzenie dwóch instrumentów integrujących polski system kwalifikacji: Polską Ramę Kwalifikacji oraz Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji.

Na podpis prezydenta czeka nowelizacja ustawy przewidująca, że dziecko nie może trafić, wbrew woli rodziców, do pieczy zastępczej - wyłącznie z powodu biedy.

W Sejmie toczą się jeszcze prace nad kilkoma innymi ustawami rządowymi. Na pierwsze czytanie oczekuje projekt zmian w zasadach dozoru elektronicznego dla skazanych. Istotą projektu zmian w Kodeksie karnym oraz Kodeksie karnym wykonawczym jest przywrócenie dozoru jako formy wykonywania kary pozbawienia wolności w wymiarze do roku, a nie kary ograniczenia wolności jak ma to miejsce obecnie.

Ponadto przed tygodniem rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela. Zakłada ona likwidację tzw. godzin karcianych, zabezpieczenie środków na nagrody pieniężne dla nauczycieli - profesorów oświaty oraz rozszerzenie na wszystkich nauczycieli przepisów o odpowiedzialności dyscyplinarnej i wymogu niekaralności. "Godziny karciane" to w przypadku nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjów dwie godziny w tygodniu, a w przypadku nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych jedna godzina, które każdy nauczyciel, niezależnie od swego pensum dydaktycznego, czyli obowiązkowego wymiaru lekcji, musi poświęcić na zajęcia pozalekcyjne. Mają one zostać zlikwidowane od 1 września 2016 r.

W resorcie finansów trwają też prace nad kolejną wersją projektu ustawy o podatku od handlu. Dotychczasowy projekt w tej sprawie był krytykowany przez pracodawców i przez związkowców. Krytycy tej propozycji wskazywali m.in., że zniszczy on polski handel, a także że jest sprzeczny z prawem europejskim.

Dotychczasowa propozycja MF zakładała, że podatek miał mieć dwie zasadnicze stawki. Stawka 0,7 proc. miała obciążać przychód nieprzekraczający w danym miesiącu kwoty 300 mln zł. Stawka 1,3 proc. miała być płacona od nadwyżki przychodu ponad 300 mln zł w miesiącu. Inne stawki podatku od sprzedaży miały obowiązywać w soboty, niedziele i święta - 1,3 proc. (dla uzyskujących przychód poniżej 300 mln zł miesięcznie) oraz 1,9 proc. (powyżej tego progu). Obecnie projekt przewiduje kwotę wolną od podatku w wysokości 1,5 mln zł miesięcznie (18 mln rocznie). Nowa wersja projektu ustawy o podatku od handlu ma być gotowa w najbliższym czasie. (PAP)