Nowy RPO o wyzwaniach: wymiar sprawiedliwości, bezdomność

Nowy Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar powiedział w środę w Sejmie, że jego priorytetami będą m.in. wymiar sprawiedliwości, problem bezdomności, a także sytuacja imigrantów.

Nowy rzecznik RPO na specjalnej konferencji zwołanej po ślubowaniu przedstawił swoich zastępców. Jak poinformował, na stanowisku pozostanie dotychczasowy zastępca RPO Stanisław Trociuk, dołączą do niego - płk Krzysztof Olkowicz (b. szef koszalińskiej służby więziennej, który pomógł choremu psychicznie więźniowi i wpłacił za niego 40 zł grzywny, za ukradziony wafelek wart 99 groszy - PAP) i dr Sylwia Spurek - legislatorka, dr nauk prawnych, wiceszefowa Biura Pełnomocniczki Rządu do Spraw Równego Traktowania, specjalistka z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej.

Bodnar podziękował m.in. organizacjom pozarządowych; z których - jak przyznał - się wywodzi. Zapewnił jednak, że pełniąc funkcję RPO "nie będzie zakładnikiem organizacji pozarządowych". "Będę z nimi współpracował (...), ale rzecznik musi być niezawisły w swoich decyzjach, odpowiedzialnością rzecznika jest budowanie powszechnego zaufania wszystkich obywateli" - mówił.

Odniósł się też do wyzwań, które przed nim stoją. Wśród priorytetów wymienił m.in. wymiar sprawiedliwości i funkcjonowanie sądów. "Chodzi o zastanowienia się nad tym, na ile obywatele posiadają instrumenty, przy pomocy których mogą dochodzić swoich praw w sytuacji, w których są one naruszane. Chciałbym zmienić oblicze biura RPO w zakresie przystępowania do postępowań sądowych" - zaznaczył.

Kolejnym istotnym wyzwaniem - jak powiedział - ma być problem bezdomności. "Bezdomności nie można postrzegać tylko i wyłącznie w kategorii praw socjalnych, sytuacja w której państwo polskie pozwala, że tyle jest bezdomnych osób - to sytuacja, która rażąco godzi w godność człowieka" - powiedział.

Bodnar zapowiedział, że w tej sprawie powołana zostanie komisja ekspertów ds. bezdomności; zapowiedział też wystąpienia generalne i wnioski do Trybunału Konstytucyjnego.

Odnosząc się do problemu uchodźców powiedział, że w tym momencie żadnego sensu nie ma "licytowanie się na kwoty". "Należy przyjąć taką postawę myślenia, że należy okazać solidarność; nie tylko z osobami starającymi się dostać do strefy Schengen, ale z państwami europejskimi. Jeśli UE myśli jak podzielić się odpowiedzialnością za ten problem, to Polska powinna w tym uczestniczyć - odwołując się i do swojej historii, ale także do tej wartości solidarności" - powiedział.

Mówiąc o swoich nowych zastępcach, Bodnar powiedział, że Olkowicz będzie zajmować się m.in. prawami żołnierzy, a także stykiem psychiatrii z wymiarem sprawiedliwości.

W konferencji po ślubowaniu wzięli też udział byli rzecznicy praw obywatelskich: prof. Ewa Łętowska, prof. Adam Zieliński, prof. Andrzej Zoll i dr hab. Irena Lipowicz.

Byli rzecznicy podkreślali, że obecna kadencja będzie trudna zarówno z powodu napięć politycznych jak i sytuacji międzynarodowej i problemu uchodźców. Prof. Łętowska życzyła Bodnarowi m.in. tego, był miał wsparcie ze strony swoich współpracowników i, by byli oni dla niego inspiracją. Z kolei prof. Zoll podkreślał, że dodatkowym wyzwaniem dla nowego RPO będzie "być może konieczność obrony statusu prawnego RPO". Sprecyzował, że chodzi o ewentualne próby ograniczania kompetencji RPO.

Bodnar wcześniej ślubował w Sejmie, że przy wykonywaniu powierzonych mu obowiązków Rzecznika Praw Obywatelskich dochowa wierności konstytucji RP. "Będę strzec wolności i praw człowieka i obywatela, kierując się przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego i sprawiedliwości. Ślubuję, że powierzone mi obowiązki wypełniać będę bezstronnie, z najwyższą sumiennością i starannością, że będę strzec godności powierzonego mi stanowiska oraz dochowam tajemnicy prawnie chronionej - brzmiała rota ślubowania RPO.

Bodnar jest absolwentem wydziału prawa i administracji Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w 2006 r. doktoryzował się pod opieką prof. Mirosława Wyrzykowskiego. Jego pracę doktorską pt. "Obywatelstwo wielopoziomowe w europejskiej przestrzeni konstytucyjnej" wyróżniono w konkursie Przeglądu Sejmowego na najlepszy doktorat z dziedziny prawa konstytucyjnego.

Jego najważniejsze osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej wiążą się z tematem praw człowieka. Pracował jako adiunkt w Zakładzie Praw Człowieka UW. Prowadził zajęcia m.in. w Akademii Prawa Europejskiego w Trewirze, radach adwokackich, Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych, Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, Komisji ds. Prawnych i Praw Człowieka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, Rządowego Centrum Legislacji i innych instytucji.

Od grudnia 2013 r. do 2017 r. jest członkiem Rady Dyrektorów Funduszu ONZ na rzecz Ofiar Tortur. W latach 2012-14 pełnił funkcję zastępcy członka Rady Ekspertów Europejskiego Instytutu na rzecz Równości Płci.

Opinia publiczna zna Bodnara głównie z działalności w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, gdzie nadzorował przygotowywanie raportów nt. przestrzegania praw człowieka w Polsce dla Agencji Praw Podstawowych UE; koordynował też kontakty HFPC z organizacjami międzynarodowymi i pozarządowymi. W 2011 r. otrzymał za to Nagrodę Tolerancji przyznaną przez polskie organizacje LGBT.

Zgodnie z konstytucją, Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela. RPO nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej ani wykonywać innych zajęć zawodowych. Nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej, która nie da się pogodzić z godnością jego urzędu.

Rzecznik Praw Obywatelskich jest w swojej działalności niezawisły, niezależny od innych organów państwowych i odpowiada jedynie przed Sejmem. Rzecznik corocznie informuje Sejm i Senat o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.(PAP)