Rzecznik Praw Dziecka rekomenduje zmiany w prawie, które pomogą chronić dzieci

Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego "adwokata dla dziecka", zapewnienie małoletnim ofiarom czy świadkom przestępstw jednorazowego przesłuchania, więcej środków na rodzicielstwo zastępcze i opiekę zdrowotną dla dzieci - postuluje Rzecznik Praw Dziecka.

Rekomendacje te i wiele innych rzecznik Marek Michalak przedstawił w raporcie na temat przestrzegania postanowień Konwencji o prawach dziecka w Polsce. To alternatywny dokument, który pokazuje, w jakim stopniu zalecenia Komitetu Praw Dziecka ONZ zostały wdrożone przez władze polskie. Zawiera również informację i ocenę realizacji praw dziecka w Polsce.

Michalak podkreśla, że do polskiego prawodawstwa wprowadzono w ostatnich latach wiele instrumentów służących lepszej ochronie praw dzieci. Wiele jednak pozostaje jeszcze do zrobienia. RPD za konieczne uważa m.in. ratyfikowanie przez Polskę III Protokołu Fakultatywnego do Konwencji o prawach dziecka, który poszerza kompetencje Komitetu Praw Dziecka ONZ o mechanizm przyjmowania i rozpatrywania indywidualnych oraz międzypaństwowych zawiadomień o naruszeniu praw dziecka. 30 września 2013 r. Polska podpisała III Protokół Fakultatywny.

Rzecznik postuluje, by pobyt dziecka w schronisku dla nieletnich nie przekraczał trzech miesięcy. Prawo polskie nie określa maksymalnego terminu takiego pobytu. Jak czytamy w raporcie, zasadą jest, że okres przed skierowaniem sprawy na rozprawę nie może trwać dłużej niż 3 miesiące, a do chwili wydania wyroku przez sąd I instancji - dłuższej niż rok.

Michalak uważa za konieczne uregulowanie na poziomie ustawowym kwestii dot. reprezentacji dziecka w postępowaniu karnym, w tym stworzyć gwarancje procesowe małoletniego oskarżyciela posiłkowego czy pokrzywdzonego oraz wprowadzić instytucję "adwokata dla dziecka". Podkreśla też jak ważne jest wysłuchanie dziecka w sprawach jego dotyczących, ale przy zachowaniu szczególnego trybu postępowania - chodzi np. o jednorazowe przesłuchanie, w odpowiednim, bezpiecznym pomieszczeniu. Za konieczne uznaje szkolenie sędziów, by wiedzieli, jak prowadzić rozmowę z dzieckiem.

RPD rekomenduje stworzenie odrębnej struktury sądownictwa rodzinnego. "W Polsce pozostaje problemem sprawa przewlekłości postępowań sądowych. Organizacja sądownictwa rodzinnego nie sprzyja sprawnemu i szybkiemu rozpoznawaniu spraw rodzinnych. Wynika to z wad systemowych, które doprowadziły do osłabienia sądownictwa rodzinnego. Rozwiązanie problemu wymaga pogłębionej debaty i szeroko zakrojonych działań zaradczych" - czytamy w raporcie.

Rzecznik odnosi się też do zjawiska porwań rodzicielskich. Jego zdaniem należy wprowadzić rozwiązania prawne je ograniczające i zapewnić dziecku prawo do kontaktu z obojgiem rodziców.

W kontekście działań państwa wspierających rodzinę Michalak rekomenduje m.in. zwiększenie środków na rodzicielstwo zastępcze i pomoc państwa dla usamodzielniania się wychowanków, w szczególności pomoc w uzyskaniu mieszkania. Za konieczne uznaje przestrzeganie zasady, że do domów dziecka nie mogą trafiać małe dzieci. RPD opowiada się też za prowadzeniem programów, które podnoszą kompetencje opiekuńczo–wychowawcze rodziców i stworzeniem Funduszu Pomocy Rodzinie, którego celem byłaby pomoc instytucjonalna i materialna rodzinom w trudnych sytuacjach.

Rzecznik postuluje podniesienie wysokości progu dochodowego uprawniającego do otrzymania świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego i przyjęcie przez państwo rozwiązań dyscyplinujących dłużników alimentacyjnych.

W ocenie Michalaka system wsparcia dla rodzin z dziećmi nie jest skuteczny, uzyskanie świadczeń i dodatków finansowych jest - według niego - skomplikowane. "Pomoc rodzinie nastawiona jest głównie na realizację rozbudowanego systemu świadczeń (kilkadziesiąt rodzajów świadczeń pieniężnych wspomagających rodzinę). Świadczenia, zasiłki i dodatki dla opiekuna przeznaczane na pomoc dzieciom z niepełnosprawnością oraz ich rodzinom są niewystarczające i nie uwzględniają szczególnego nakładu czasu i środków koniecznych dla zapewnienia potrzeb tych dzieci" - czytamy w raporcie.

W sferze opieki zdrowotnej rekomenduje realne oszacowanie kosztów opieki pediatrycznej i stomatologicznej dla dzieci, coroczne badanie każdego dziecka przez pediatrę, dofinansowanie lecznictwa specjalistycznego i zwiększenie liczby lekarzy specjalistów dziecięcych. W tym miejscu rzecznik podkreśla, że priorytetem państwa powinna być ochrona zdrowia psychicznego dzieci.

Konwencja o prawach dziecka to najważniejszy dokument dotyczący praw dzieci, który powstał z inicjatywy Polski. Została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1989 r., jest najbardziej rozpowszechnionym dokumentem dotyczącym praw człowieka - podpisały ją wszystkie państwa na świecie, a prawie wszystkie - z wyjątkiem Somalii i USA - ją ratyfikowały. Polska podpisała i ratyfikowała ją w 1991 r. (PAP)