Posłowie za poszerzeniem pomocy prawnej dla cudzoziemców
Od 2016 r. cudzoziemiec ubiegający się o udzielenie ochrony międzynarodowej, a także ten, który otrzyma negatywną decyzję, będzie miał prawo do bezpłatnej pomocy prawnej - zakłada projekt rządowej noweli ustawy, który w środę w Sejmie poparły wszystkie kluby.
Jak podkreślają eksperci, w Polsce brakuje kompleksowego systemu udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej cudzoziemcom. Zajmują się tym przede wszystkim organizacje pozarządowe. Korzystają one m.in. ze specjalnych programów unijnych, jednak wsparcie to często okazuje się niewystarczające.
Obowiązek zapewnienia takiej pomocy osobom ubiegającym się o udzielenie ochrony międzynarodowej wynika z przepisów tzw. pakietu azylowego w ramach wspólnego systemu azylowego Unii Europejskiej. Zgodnie z unijną dyrektywą z 2013 r., państwa członkowskie zobowiązane są do udzielania, na prośbę cudzoziemca, takiej pomocy w postępowaniach odwoławczych. Obejmuje to co najmniej przygotowanie wymaganych dokumentów proceduralnych i udział w rozprawie przed sądem w imieniu wnioskodawcy.
W myśl projektu przygotowanego przez MSW pomoc prawna dla cudzoziemców ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej, pozbawionych statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej obejmie postępowania na etapie przedsądowym. Będzie świadczona m.in. przez adwokatów, radców prawnych i organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego wpisane na listę prowadzoną przez Urząd do Spraw Cudzoziemców (UdSC).
Zgodnie z projektem nieodpłatna pomoc prawna będzie przysługiwać w razie wydania cudzoziemcowi przez UdSC decyzji m.in. o odmowie nadania statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej, umorzeniu postępowania ws. udzielenia ochrony międzynarodowej, przekazaniu wnioskodawcy do innego państwa UE.
Pomoc prawna w ramach postępowań odwoławczych będzie polegała na sporządzeniu odwołania od decyzji UdSC. Cudzoziemiec będzie miał także zapewnionego pełnomocnika oraz tłumacza przed organem drugiej instancji - Radą do Spraw Uchodźców.
Dodatkowym kryterium dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej dla cudzoziemców, którym została wydana decyzja o pozbawieniu statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, będzie poziom ich dochodów. Warunkiem będzie uzyskiwanie dochodu nie większego niż 150 proc. kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy społecznej (w przypadku osoby samotnej wynosi ono obecnie 461 zł lub 316 zł na jednego członka w rodzinie).
Cudzoziemiec będzie mógł korzystać z pomocy tylko jednego podmiotu. Pomoc taka nie będzie mu przysługiwała, jeśli ustanowił w swojej sprawie zawodowego pełnomocnika.
Koszt nieodpłatnej pomocy prawnej dla cudzoziemców MSW szacuje na ponad 3 mln zł rocznie.
Podczas debaty w Sejmie Edward Siarka (ZP) ocenił, że nowela nie wzbudzałaby większego zainteresowania, gdyby nie sytuacja imigrantów, którzy próbują przedostać się do Europy przez Morze Śródziemne. Przypomniał, że w ostatnich miesiącach do brzegów m.in. Włoch i Grecji dotarło kilkadziesiąt tysięcy cudzoziemców.
Artur Ostrowski (SLD) podkreślił, że jednym z podstawowych celów UE jest wspieranie cudzoziemców szukających ochrony m.in. poprzez udzielanie im nieodpłatnej pomocy prawnej.
Propozycje pozytywnie ocenił także Józef Lasota (PO), który podkreślił, że projekt wprowadza do polskiego prawa jednolite zapisy i zasady w zakresie prawa europejskiego.
Jerzy Polaczek (PSL) powiedział, że istotnym elementem tego projektu jest zwiększenie zakresu udzielania pomocy prawnej cudzoziemcom ubiegającym się o ochronę międzynarodową.
Krystyna Ozga (PSL) zwróciła uwagę, że projekt był szczegółowo analizowany podczas prac w komisji. Jak dodała, wiele miejsca poświęca się sprawdzaniu danych cudzoziemców, którzy trafiają do krajów strefy Schengen.
Projekt wprowadza także możliwość złożenia przez cudzoziemca wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej w siedzibach wszystkich oddziałów i placówek Straży Granicznej.
Projekt precyzuje przepisy dotyczące dzieci cudzoziemskich pozostających bez opieki rodziny. Wniosek o udzielenie im ochrony międzynarodowej będzie składał kurator albo przedstawiciel organizacji międzynarodowej lub pozarządowej zajmującej się udzielaniem pomocy cudzoziemcom. Natomiast UdSC, w celu odnalezienia krewnych takich dzieci, będzie odpowiedzialny m.in. za nawiązanie kontaktu z międzynarodowymi organizacjami pozarządowymi.
Ponadto Straż Graniczna będzie odpowiedzialna za zapewnienie transportu osobom - niepełnosprawnym, w podeszłym wieku, kobietom ciężarnym, rodzicom samotnie wychowującym małe dzieci - do ośrodka recepcyjnego.
Nowe przepisy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP powinny wejść w życie (zgodnie z przepisami UE) do 20 lipca. (PAP)