UE chce reformować politykę sąsiedztwa: mniej pouczania, więcej dialogu
KE rozpoczęła w środę prace nad reformą Europejskiej Polityki Sąsiedztwa. Ma ona w większym stopniu uwzględniać to, że sąsiedzi UE mają odmienne cele i być raczej dialogiem między równymi partnerami, a nie ocenianiem postępów krajów w sąsiedztwie.
"W minionych latach nasz region bardzo się zmienił zarówno w sąsiedztwie południowym, jak i wschodnim, gdzie doszło do dramatycznych wydarzeń. Musimy dokonać rewizji naszego sposobu współpracy z partnerami z regionu. Trzeba przejść od podejścia, opartego w dużym stopniu na osądzaniu postępów w naszych relacjach w stronę większego politycznego partnerstwa, dialogu i współpracy między równymi partnerami" - powiedziała na konferencji prasowej szefowa unijnej dyplomacji Federica Mogherini.
Dodała, że UE i jej sąsiedzi mają wspólne wyzwania, jak bezpieczeństwo, ochrona podstawowych praw, imigracja, energia czy rozwój gospodarczy. "To cały wachlarz spraw, w których przydatna byłaby lepsza współpraca z partnerami w regionie" - oceniła Mogherini.
Według komisarza UE ds. polityki sąsiedztwa Johannesa Hahna Europejska Polityka Sąsiedztwa, którą Unia prowadzi od 2003 roku, do tej pory nie zawsze pozwalała znaleźć właściwe odpowiedzi na zmieniające się aspiracje jej sąsiadów, jak również zapewnić realizacji własnych interesów. "Chcemy być kluczowym parterem dla krajów w naszym sąsiedztwie, szanując jednocześnie ich prawo do wyboru drogi" - powiedział Hahn.
"Musimy w większym stopniu uwzględnić to, że nasi partnerzy są bardzo różni; chodzi nie tylko o różnice pomiędzy sąsiedztwem wschodnim a południowym, ale też w obrębie tych regionów - podkreślił. - Niektórzy chcą bliższej integracji z UE, dlatego musimy zastanowić się jakie kroki są możliwe w tych przypadkach, a niektórzy chcą innego rodzaju relacji i powinniśmy znaleźć być może nowe formaty takiej współpracy".
Jednym z pytań, na które chce znaleźć odpowiedź KE w trakcie prac nad reformą polityki sąsiedztwa jest to, czy należy stworzyć nowe formaty współpracy dla tych państw, które nie uważają umów stowarzyszeniowych za ostateczny cel swoich relacji z UE. To ukryte pytanie, czy kraje te mogą liczyć na przyjęcie do UE.
Według Hahna Unia nie powinna też przede wszystkim "pouczać czy prawić kazań" swoim sąsiadom. "Należy rozwijać partnerstwo między równymi na podstawie wspólnych wartości, a jednocześnie promować uniwersalne zasady" - ocenił komisarz. Dodał, że pomocne byłoby również koncentrowanie się na niektórych dziedzinach współpracy, więcej uwagi należy również poświęcić bezpieczeństwu energetycznemu.
W opublikowanym w środę raporcie na temat możliwych zmian w Europejskiej Polityce Sąsiedztwa wskazano, że zasada "więcej za więcej", która polegała na większym wsparciu dla sąsiadów, którzy robią postępy jeśli chodzi o respektowanie wartości demokratycznych i wdrażanie reform, "nie zawsze pomagała stworzyć atmosferę partnerstwa między równymi i nie zawsze była realizowana z powodzeniem".
Do czerwca Mogherini i Hahn mają przeprowadzić konsultacje z sąsiadami UE na temat tego, jak wyobrażają sobie przyszłość relacji z Unią, a także z państwami członkowskimi. Na przełomie października i listopada Komisja Europejska ma przedstawić konkretne propozycje rewizji Europejskiej Polityki Sąsiedztwa.
Jednym z pytań, które Mogherini i Hahn stawiają w swoim raporcie jest to, czy należy poszerzyć zakres geograficzny Europejskiej Polityki Sąsiedztwa. Jak wskazali, niektórym wyzwaniom nie da się sprostać bez uwzględnienia również "sąsiedztwa sąsiadów UE". Dlatego należy zastanowić się nad tym "jak zapewnić większą spójność między Europejską Polityką Sąsiedztwa a relacjami UE z Rosją, partnerami w Azji Środkowej czy Afryce (...) oraz krajami Zatoki Perskiej?".
Mogherini odrzuciła w środę sugestie, że za takim pytaniem kryje się uznanie, iż w przeszłości Unia była naiwna i nie przewidziała ostrej reakcji Rosji na wzmacnianie relacji UE z jej wschodnimi sąsiadami.
Jak podkreśliła, celem unijnej polityki nie jest konfrontacja z kimkolwiek. "Nie ma zatem mowy o tym, by nasze relacje z sąsiadami na wschodzie czy południu były postrzegane jako konfrontacyjne. Te relacje nie mogą być uważane za pretekst dla kogokolwiek, by łamać prawo międzynarodowe" - powiedziała, dodając, że drzwi do współpracy są otwarte również dla Rosji, ale pod warunkiem, że będzie przestrzegała zasad i praw międzynarodowych.
"Mamy nadzieję, że Rosja powróci do odpowiedzialnego zachowania, zaczynając od przestrzegania porozumienia z Mińska (o zawieszeniu broni na wschodniej Ukrainie - PAP)" - powiedziała Mogherini.
Europejska Polityka Sąsiedztwa powstała w 2003 roku w celu zacieśnienia stosunków między UE a jej krajami sąsiadującymi. Obejmuje ona na południu: Algierię, Egipt, Izrael, Jordanię, Liban, Libię, Maroko, Palestynę, Syrię i Tunezję; na wschodzie: Armenię, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzję, Mołdawię i Ukrainę.
Z Brukseli Anna Widzyk (PAP)