MPiPS ma nowe propozycje świadczeń dla opiekunów niepełnosprawnych

Wszyscy opiekunowie osób niepełnosprawnych rezygnujący z pracy otrzymają świadczenie pielęgnacyjne – zakłada projekt ustawy przygotowany przez resort pracy. Jego przyznanie zależne jednak będzie od kryterium dochodowego, a wysokość - od wieku niepełnosprawnego.

Obecnie świadczenie przysługuje jedynie opiekunom niepełnosprawnych dzieci; od stycznia tego roku wynosi 1200 zł. Opiekunowie czy rodzice osób, których niepełnosprawność powstała po 18 roku życia, takiego świadczenia nie dostają. Opiekun dorosłej osoby niepełnosprawnej otrzymuje 520 zł specjalnego zasiłku opiekuńczego; jest on uzależniony od dochodu rodziny.

Propozycje ministerstwa przedstawiła w poniedziałek wiceminister Elżbieta Seredyn na spotkaniu z przedstawicielami środowisk dorosłych osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. "Przygotowane przez nas rozwiązania są odpowiedzią na najważniejszy postulat opiekunów osób niepełnosprawnych" – uważa Serdyn.

Projekt ustawy zakłada, że świadczenie pielęgnacyjne otrzymają wszystkie osoby, które zrezygnują z pracy (lub jej nie podejmą) z powodu opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Ich dochód na osobę w rodzinie nie będzie mógł jednak przekroczyć 1 tys. zł. Ten warunek będzie dotyczył zarówno osób opiekujących się niepełnosprawnymi dziećmi jak i dorosłymi.

Opiekunowie dorosłych otrzymujący 520 zł zasiłku zachowają prawa nabyte. "Każdy będzie mógł wybrać, czy woli otrzymywać wsparcie na nowych, czy na dotychczas obowiązujących zasadach" – dodała Seredyn.

Wysokość świadczenia będzie zależała od wieku osoby, którą zajmuje się opiekun. Opiekunowie osób, które nie ukończyły 18 lat (lub 25 lat, gdy się uczą), otrzymają 1200 zł netto w 2015 r. oraz 1300 zł od 2016 r. Gdy podopieczny przekroczy ten wiek, świadczenie wyniesie 800 zł.

Jak wyjaśniła PAP Seredyn świadczenie pielęgnacyjne będzie wyższe dla opiekunów dzieci niepełnosprawnych, bo ich sytuacja jest bardziej wymagająca, na co zwracał uwagę TK - dzieci mają potrzeby edukacyjne, psychofizyczne, rozwojowe, szybciej wyrastają z odzieży. 800 zł świadczenia będą mogli zaś uzyskać ci, którzy zajmują się osobami niepełnosprawnymi dorosłymi; jeśli się na to świadczenie nie zdecydują (bo wprowadzone zostanie kryterium dochodowe), będą mogli pozostać przy zasiłku 520 zł, od którego nie ma kryterium dochodowego.

Na pytanie, jak te propozycje resortu przyjęli opiekunowie osób niepełnosprawnych dorosłych, Seredyn powiedziała, że jest rozczarowana, bo przyjechali na spotkanie już z gotową petycją, w której negatywnie oceniają nowe rozwiązania jako te, które dzielą środowisko opiekunów.

Reprezentująca środowisko opiekunów niepełnosprawnych dorosłych Marzena Kaczmarek powiedziała PAP, że resort znów wprowadza podziały i pewien rodzaj dyskryminacji. "Robi się kolejny podział na grupy. Wiele osób będzie znowu wyeliminowanych z tego systemu" - dodała. Jak zaznaczyła, w 100 proc. popiera to, by niepełnosprawne dzieci traktować inaczej. "Ale rozgraniczmy osoby niepełnosprawne od opiekunów" - powiedziała. Jej zdaniem opiekunowie powinni mieć podobne świadczenia, różnice mogą być w pomocy kierowanej bezpośrednio do niepełnosprawnych, np. w zasiłkach pielęgnacyjnych. "Świadczenie pielęgnacyjne jest dla opiekuna. To trzeba wyraźnie rozgraniczyć" - podkreśliła.

Obecnie opiekujący się osobami niepełnosprawnymi mogą otrzymać wyłącznie jedno świadczenie, nawet jeśli oboje zrezygnowali z pracy. Teraz każdy będzie mógł otrzymać świadczenie, gdy zrezygnuje z pracy.

Świadczenie będą mogli dostać także emeryci i renciści, którzy opiekują się niepełnosprawnym dzieckiem. Obecnie takiej możliwości nie mają. Będzie ono jednak wypłacane w wysokości różnicy między kwotą świadczenia a kwotą pobieranej emerytury lub renty.

Projekt ustawy realizuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego. "Trybunał wytyczył ramy prawne, w jakich możemy się poruszać. Za kluczowe uznał stworzenie całościowego systemu wsparcia dla opiekunów osób niepełnosprawnych, uwzględniającego możliwości budżetu państwa i szanującego prawa nabyte osób już pobierających świadczenia. Nasza propozycja odpowiada na te wytyczne" – powiedziała Seredyn.

Projekt ustawy ministerstwo przekaże wkrótce do konsultacji społecznych. Nowe zasady mają zacząć obowiązywać od 1 lipca 2015 r.

21 października 2014 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że uzależnienie świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej od wieku, w którym powstała niepełnosprawność podopiecznego, jest niezgodne z konstytucją. Wyrok dotyczył znowelizowanej ustawy o świadczeniach rodzinnych obowiązującej od początku 2013 r. Pozbawiła ona część opiekunów osób niepełnosprawnych prawa do świadczeń pielęgnacyjnych. Nowela była jedną z przyczyn protestów opiekunów osób niepełnosprawnych wiosną 2014 r.

Wprowadzając tę ustawę, MPiPS argumentowało, że część osób pobierających świadczenie "nadużywała pomocy finansowej". Dlatego po zmianach prawo do świadczenia pielęgnacyjnego utracili opiekunowie osób, u których niepełnosprawność pojawiła się po ukończeniu 18. roku życia, lub - w przypadku nauki - po ukończeniu 25. roku życia. Ustawa przewidziała możliwość rekompensaty dla opiekunów, którzy utracili świadczenie pielęgnacyjne i wprowadziła do systemu nowe rozwiązanie - specjalny zasiłek opiekuńczy. Prawo do tego nowego zasiłku uzależniono jednak od kryterium dochodowego. Ten ostatni warunek TK uznał za zgodny z konstytucją.

Obecnie osoby opiekujące się dorosłą osobą niepełnosprawną w tym samym wieku mogą być różnie traktowane w zależności od tego, czy niepełnosprawność ich podopiecznego powstała przed, czy po osiągnięciu przez niego dorosłości. "Dochodzi tutaj do odmiennego ukształtowania sytuacji prawnej opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych" - mówił w uzasadnieniu orzeczenia sędzia TK Marek Zubik.

"Jeżeli rodzic zrezygnuje z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem będącym w wieku 30 lat, ale niepełnosprawność dziecka powstała przed 18. rokiem życia, to nabędzie prawo do świadczenia. W podobnej sytuacji dotyczącej takiego samego opiekuna osoby, której niepełnosprawność powstała w wieku 19 lat, świadczenie nie będzie w ogóle przysługiwało" - mówił.

Według Trybunału ustawodawca powinien podjąć działania zmierzające do przywrócenia równego traktowania wszystkich opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych. (PAP)