IISS: Potrzebny nowy porządek europejskiego bezpieczeństwa
Konflikt rosyjsko-ukraiński przybrał rozmiary "politycznego i dyplomatycznego tornada zagrażającego podstawom postzimnowojennego układu bezpieczeństwa w Europie" – ocenia John Chipman, dyrektor Międzynarodowego Instytutu Studiów Strategicznych (IISS).
Wypowiadając się w czwartek w Londynie z okazji prezentacji dorocznego raportu Instytutu, Chipman uznał, że "zachodzi potrzeba dokonania w Europie strategicznego remanentu obecnych napięć i podjęcia prac mających na celu przyjęcie nowego, trwałego porządku".
"Sankcje ekonomiczne wobec Rosji i dyplomatyczne środki nacisku, idące w parze z potwierdzeniem wojskowego bezpieczeństwa członków NATO na Wschodzie, są niezbędne do ochrony zasad kształtujących postzimnowojenny porządek" – zaznaczył.
"Jednak trudno sobie wyobrazić, by bez długofalowego rozwiązania kwestii ukraińskiej mogło powrócić (w stosunkach Wschód – Zachód) poczucie rzeczywistej stabilizacji" – dodał Chipman.
Wyprowadził stąd wniosek, że potrzebny jest nowy, strategiczny układ – europejski układ bezpieczeństwa, omówiony i wynegocjowany z Rosją. Alternatywą jest długotrwała konfrontacja i proliferacja tzw. zamrożonych konfliktów.
Jego zdaniem źle się stało, że rozwój wydarzeń w 2014 r. stworzył wrażenie, iż Ukraina jest jakąś "nagrodą", która przypadnie Zachodowi lub Rosji. "Od początku było jasne, że wynikiem takiego geopolitycznego przeciągania liny będzie to, iż Rosja będzie ciągnęła bardziej bezwzględnie" – uznał Chipman.
Stosunek Moskwy do Kijowa po obaleniu ukraińskiego prezydenta Wiktora Janukowycza dyrektor IISS nazwał wyrazem "wersalskiego kompleksu" (przez analogię do postawy Niemiec, którym w Wersalu narzucono reparacje - PAP). Jego zdaniem wejście państw dawnego obozu moskiewskiego do UE i NATO interpretowano w Moskwie jako "nagrodę dla zwycięzcy" (Zachodu w zimnej wojnie – PAP). Kreml był zdecydowany nie dopuścić, by Ukraina poszła tą samą drogą.
Analityk IISS Samuel Charap powiedział PAP, że wniosek, iż Ukraina stała się dysfunkcyjnym państwem, jest przedwczesny. To, czy tak się stanie, zależy od utrzymania zawieszenia broni, postawy Rosji i gotowości Kijowa do reform.
Duży wpływ na przyszłe polityczne scenariusze dla Ukrainy będzie miał wynik październikowych wyborów. W tym kontekście Chipman zauważa, że Rosja chce, by wybory odbyły się także na terenach kontrolowanych przez separatystów.
"Zbrojna rebelia nie jest dla Rosji celem samym w sobie, lecz środkiem do zyskania dźwigni politycznego wpływu na władze w Kijowie. Rosja nie chce też brać na siebie gospodarczej odpowiedzialności za Donieck i Ługańsk, bo ma pełne ręce roboty na Krymie" – powiedział PAP Charap.
Opublikowany w czwartek raport IISS nie szczędzi krytyki ekipom rządzącym w Kijowie – poprzednim i obecnej.
"Kijów miał prawo utrzymać kontrolę nad swym suwerennym terytorium, zwłaszcza w świetle agresji z zewnątrz, ale zignorował to, że operację wojskową prowadził wśród obywateli ukraińskich w większości przeciwnych nowemu rządowi" – napisano w raporcie.
Raport podaje, że mimo rosyjskiego wsparcia większość walk to wewnętrzne walki między Ukraińcami – zwolennikami nowych władz i autonomistami. Raport przypomina, że sondaż z kwietnia br. wykazał, iż 70 proc. ludności Doniecka i Ługańska uważa nowe władze w Kijowie za bezprawne. W osobnym sondażu 80 proc. ankietowanych uznało je za niereprezentatywne dla Ukrainy.
IISS wyraża opinię, że prezydent Petro Poroszenko "niewiele zrobił dla zjednoczenia narodu" i że "duża rola Moskwy w gospodarce Ukrainy nie wynika z siły Rosji, lecz jest konsekwencją głębokiej niechęci do reform (głównie sektora energii - PAP) po stronie ukraińskiej elity władzy".(PAP)