Chiny w strachu przed ujgurskimi terrorystami
Po serii brutalnych zamachów terrorystycznych przypisywanych ujgurskim separatystom Chińczycy coraz bardziej się boją. Władze twierdzą, że terroryści są szkoleni za granicą, a państwowe media obwiniają za ataki nawołującą do dżihadu propagandę internetową.
Separatyści od lat co jakiś czas atakowali chińskich policjantów i urzędników, ale w ostatnich miesiącach znacznie nasiliły się zamachy na ludność cywilną. Do ataków dochodzi nie tylko w Sinkiangu na północnym -zachodzie Chin, gdzie mieszka najwięcej Ujgurów, ale również w innych, odległych od tej prowincji częściach kraju. Wzbudza to wśród Chińczyków obawy i dodatkowo pogarsza fatalny już wizerunek ujgurskiej mniejszości etnicznej.
Po marcowej masakrze na dworcu w Kunmingu, stolicy prowincji Yunnan, gdzie uzbrojeni w długie noże napastnicy zamordowali 29 osób i ranili 143, w kraju można wyczuć atmosferę strachu. Na przykład w Kantonie na południo-wschodnim wybrzeżu co najmniej dwa razy fałszywy alarm o ataku nożowym spowodował panikę w zatłoczonych miejscach, jeszcze zanim na początku maja również w tym mieście doszło do prawdziwego ataku.
"Oczywiście, że się boję. Unikam zatłoczonych miejsc, szczególnie, gdy jestem z dzieckiem" - powiedziała PAP 30-letnia mieszkanka Kantonu, matka rocznej dziewczynki.
Nie wszyscy ulegają atmosferze paniki, jednak wiele osób deklaruje nieufność i niechęć do Ujgurów w związku z zamachami. "Nie boję się, ale Ujgurów nie zabieram" - powiedział PAP kantoński taksówkarz, tłumacząc, że bez względu na żądania separatystów, nie powinni oni napadać na przypadkowe osoby.
Jak pisze pekiński dziennikarz Mu Chunshan w komentarzu dla magazynu "The Diplomat", Ujgurzy mają w Chinach dwie twarze: jedną dobrą i pokojową i drugą przerażającą, obecną w świadomości coraz większej liczby zwykłych ludzi. Wzajemną niechęć Ujgurów i Chińczyków Han, stanowiących większość mieszkańców kraju, potęguje bariera językowa oraz widoczna na pierwszy rzut oka odmienność tych dwóch grup. Ujgurzy wyglądają jak Turcy; pochodzą z tureckiej grupy językowej. Większość z nich to muzułmanie.
Oprócz masakry w Kunmingu, w ostatnich miesiącach doszło jeszcze do kilku innych poważnych zamachów bombowych i nożowych, m.in. w Pekinie i stolicy Sinkiangu, Urumczi, w których zginęły dziesiątki cywilów. Wszystkie te ataki przypisywane są bojownikom z Islamskiego Ruchu Wschodniego Turkiestanu (ETIM), organizacji separatystycznej domagającej się oderwania od Chin Regionu Autonomicznego Sinkiang-Ujgur (Xinjiang), gdzie niecałą połowę ludności stanowią Ujgurzy. ETIM jest przez rządy Chin i USA oraz ONZ uznawany za organizację terrorystyczną, powiązaną z afgańskimi talibami i Al-Kaidą.
Na ponadpaństwowy wymiar terroryzmu zwracają uwagę władze Chin. Według nich bojownicy odpowiedzialni za organizację zamachów w tym kraju są szkoleni za granicą. Prawdopodobnie biorą też udział w walkach na terenie Syrii i Iraku, gdzie dżihadyści z Państwa Islamskiego ścierają się z siłami rządowymi – poinformował chiński specjalny wysłannik na Bliski Wschód Wu Sike.
Chińska państwowa telewizja CCTV wyemitowała z kolei niedawno film dokumentalny łączący ataki terrorystyczne z propagandą umieszczaną w internecie przez ETIM. Według dokumentu każdy z zamachów był bezpośrednio związany z materiałami audio i wideo znalezionymi w sieci. Mają one nawoływać do dżihadu i uczyć, jak skutecznie przeprowadzać ataki. Liczba materiałów publikowanych przez grupę wzrosła z ośmiu w 2010 r. do 109 w roku 2013 – podała CCTV.
Obecność w sieci propagandy dżihadystów chińska telewizja uznała za argument za kontrolą internetu przez państwo. W kilku scenach dokumentu wyraźnie dano do zrozumienia, że filmiki propagandowe znajdują się również w serwisie You Tube, który jest w Chinach zablokowany, chociaż można z niego korzystać przy użyciu łatwo dostępnego oprogramowania.
Separatyści twierdzą, że Ujgurzy są dyskryminowani przez chińskie władze i skarżą się na prześladowania religijne i kulturowe. Bazując na pismach ujgurskich historyków podnoszą, że teren Sinkiangu należy do nich od tysiącleci, a Chińczycy Han są tam ludnością napływową. Z kolei Chińczycy i niektórzy historycy zachodni zwracają uwagę, że pierwsze chińskie kolonie utworzono na tym terenie w drugim stuleciu p.n.e., na długo przed przybyciem tam Ujgurów. Wskazują też na dane ze spisów ludności z przełomu wieków XIX. i XX., z których wynika, że ok. jednej trzeciej mieszkańców regionu stanowili wówczas Hanowie.
Sinkiang ma dla Chin kluczowe znaczenie strategiczne ze względu na bogate złoża gazu i ropy naftowej oraz potencjał do produkcji energii wiatrowej i słonecznej. Przez tę prowincję przebiega również rurociąg, którym płynie do Chin ropa z Kazachstanu.
Mniejszości etniczne, w tym Ujgurzy, oficjalnie cieszą się w Chinach szeregiem przywilejów. Nie obowiązują ich np. zasady polityki jednego dziecka; stosuje się też wobec nich nieco niższe wymagania przy przyjmowaniu do szkół średnich oraz na niektóre uniwersytety. Z drugiej strony silne uprzedzenia, jakie mają wobec Ujgurów Chińczycy Han, utrudniają im znalezienie dobrej pracy czy szczęśliwe funkcjonowanie w społeczeństwie. (PAP)