Przepis o obronie w sprawach o wykroczenia - niekonstytucyjny

2014-06-03, 14:02  Polska Agencja Prasowa

Niekonstytucyjny jest przepis przyznający w sprawach o wykroczenia prawo do obrońcy dopiero na etapie sądowym, czyli po skierowaniu do sądu wniosku o ukaranie - orzekł we wtorek Trybunał Konstytucyjny.

"Gwarancyjny charakter prawa do obrony wymaga, by prawu temu nadać znaczenie realne i efektywne w ramach konkretnego postępowania, niezależnie od jego stadium" - powiedział w uzasadnieniu orzeczenia sędzia TK Stanisław Rymar.

Wykroczenia to czyny sprzeczne z prawem, niebędące przestępstwami. Za różne wykroczenia - a są nimi m.in. zakłócanie ciszy nocnej, nieprzyzwoite zachowanie (np. picie alkoholu) w miejscu publicznym, a przede wszystkim przewinienia drogowe - grożą głównie kary grzywny, czasem także aresztu.

Zaskarżony przez RPO przepis Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia mówił, że "obwinionemu przysługuje prawo do obrony, w tym do korzystania z pomocy jednego obrońcy, o czym należy go pouczyć". Oznaczało to, że obrońca mógł być ustanowiony dla osoby obwinionej, a więc dopiero po skierowaniu do sądu wniosku o ukaranie.

RPO argumentowała, że w sprawach o wykroczenia już na etapie czynności wyjaśniających są podejmowane działania wkraczające w sferę konstytucyjnych praw obywateli. Od osoby podejrzanej o dokonanie wykroczenia można na przykład pobierać odciski palców, fotografować i dokonywać okazań w celach rozpoznawczych. Także już na etapie czynności wyjaśniających kształtuje się linia obrony, którą później trudno zmienić.

Rzecznik wskazywała także, że postępowanie wykroczeniowe uważa się za szczególny rodzaj postępowania karnego - spośród 127 czynów wymienionych w Kodeksie wykroczeń, 45 jest zagrożonych karą aresztu, zaś 35 ograniczenia wolności.

Sędzia Rymar wskazał w uzasadnieniu, że "w świetle wartości leżących u podstaw prawa do obrony, w tym prawa do obrony przed niesłusznym oskarżeniem, należy uznać, że podejrzany, także w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, powinien mieć zapewnione prawo do obrony od momentu, gdy przeciwko niemu zostały zgromadzone odpowiednio poważne materiały uzasadniające wystąpienie z wnioskiem o ukaranie".

RPO zakwestionowała także inny z przepisów tego kodeksu, według którego osoba podejrzana o popełnienie wykroczenia nie miała prawa wglądu do materiałów dowodowych zebranych w toku czynności wyjaśniających. Również ta regulacja została uznana przez TK za niezgodną z ustawą zasadniczą.

"Całkowity brak możliwości dostępu do materiałów zgromadzonych w trakcie czynności wyjaśniających nadmiernie ogranicza prawo dostępu do akt" - powiedział sędzia Rymar.

Trybunał wskazał, że ustawodawca, który będzie musiał dostosować przepisy o wykroczeniach do wtorkowego wyroku TK, "może posłużyć się odesłaniem do odpowiedniego stosowania właściwych przepisów Kodeksu postępowania karnego, może także je uregulować odrębnie" kierując się koniecznością zagwarantowania konstytucyjnych wymogów.

Zgodnie z wprowadzoną w życie w tym tygodniu nowelizacją K.p.k. odmówienie podejrzanemu dostępu do akt sprawy podczas śledztwa jest możliwe wyłącznie ze względu na potrzebę "zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrony ważnego interesu państwa".

Argumentację wniosku RPO podzieliła przed TK Prokuratura Generalna, która również oceniła, że oba zaskarżone przepisy są niekonstytucyjne. Z kolei Sejm wniósł o uznanie za niezgodny z konstytucją przepisu dotyczącego prawa do obrońcy, zaś za zgodny z ustawą zasadniczą przepisu nieprzewidującego wglądu do akt.

Jak wskazywała przed rozprawą Helsińska Fundacja Praw Człowieka, również dyrektywa europejska z czerwca 2013 r. o prawie do obrony w postępowaniu karnym przewiduje, że państwa powinny zapewnić dostęp do obrońcy na każdym etapie postępowania, w tym przed pierwszym przesłuchaniem i prawo to obejmować ma również postępowania w sprawach o wykroczenia. Termin wdrożenia tej dyrektywy mija w listopadzie 2016 r.

Rozprawę przed TK obserwował dyrektor biura Open Society Justice Initiative w Budapeszcie Zaza Namoradze, który wyraził zadowolenie z wtorkowego orzeczenia TK. Ta międzynarodowa organizacja praw człowieka przekazała TK tzw. opinię przyjaciela sądu w tej sprawie. (PAP)

Kraj i świat

PSP: 1300 interwencji strażaków, stan alarmowy przekroczony w Głuchołazach

PSP: 1300 interwencji strażaków, stan alarmowy przekroczony w Głuchołazach

2024-09-14, 09:00
Papież Franciszek: Dwoje kandydatów w wyborach w USA jest przeciwko życiu

Papież Franciszek: Dwoje kandydatów w wyborach w USA jest przeciwko życiu

2024-09-13, 20:45
Czechy: ostrzeżenie przed wielką powodzią dotyczą już prawie całego kraju

Czechy: ostrzeżenie przed wielką powodzią dotyczą już prawie całego kraju

2024-09-13, 18:06
Zmarł prof. Zbigniew Lew-Starowicz, ceniony seksuolog, psychiatra i psychoterapeuta

Zmarł prof. Zbigniew Lew-Starowicz, ceniony seksuolog, psychiatra i psychoterapeuta

2024-09-13, 17:08
Ryszard Czarnecki: Moje zatrzymanie to polityczne igrzyska, zarzuty są absurdalne

Ryszard Czarnecki: Moje zatrzymanie to polityczne igrzyska, zarzuty są absurdalne

2024-09-13, 12:49
Odprawa z premierem, w gotowości kilka tysięcy policjantów. Widmo powodzi nad częścią Polski

Odprawa z premierem, w gotowości kilka tysięcy policjantów. Widmo powodzi nad częścią Polski

2024-09-13, 11:01
Prymas Polak: Zmiany wprowadzane przez Ministerstwo Edukacji szkodzą uczniom

Prymas Polak: Zmiany wprowadzane przez Ministerstwo Edukacji szkodzą uczniom

2024-09-13, 09:34
Ryszard Czarnecki został zawieszony w prawach członka Prawa i Sprawiedliwości

Ryszard Czarnecki został zawieszony w prawach członka Prawa i Sprawiedliwości

2024-09-12, 17:07
Blinken: Ważnym elementem współpracy z Polską bezpieczeństwo energetyczne i cyberbezpieczeństwo

Blinken: Ważnym elementem współpracy z Polską bezpieczeństwo energetyczne i cyberbezpieczeństwo

2024-09-12, 14:54
Pierwszy w historii niekomercyjny spacer w kosmosie. Trwał około 20 minut

Pierwszy w historii niekomercyjny spacer w kosmosie. Trwał około 20 minut

2024-09-12, 14:52
Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies.

Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników. Mogą też stosować je współpracujący z nami reklamodawcy, firmy badawcze oraz dostawcy aplikacji multimedialnych. W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Korzystanie z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności

Zamieszczone na stronach internetowych www.radiopik.pl materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Serwisów Informacyjnych PAP, będących bazą danych, których producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Polskie Radio Regionalną Rozgłośnię w Bydgoszczy „Polskie Radio Pomorza i Kujaw” S.A. na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek wykorzystywanie przedmiotowych materiałów przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione. PAP S.A. zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest zabronione.

Rozumiem i wchodzę na stronę