Zmarł gen. Wojciech Jaruzelski [wideo]
Był ostatnim przywódcą PRL, współtwórcą Okrągłego Stołu, pierwszym prezydentem po '89 r. Fot. Archiwum PAP/Radek Pietruszka
Nie żyje gen. Wojciech Jaruzelski. Był ostatnim przywódcą PRL, współtwórcą Okrągłego Stołu, pierwszym prezydentem po '89 r. Sądzony w procesie autorów stanu wojennego i ws. masakry na Wybrzeżu w 1970 r. Był sybirakiem, żołnierzem II wojny światowej.
W komentarzach podkreślana jest jego odpowiedzialność za zło z czasów PRL, ale i udział w demokratycznych przemianach z 1989 r. Sprzeczne oceny są trwałe - mówią historycy i socjolodzy.
90-letni Jaruzelski zmarł w niedzielę o godz. 15.24 w szpitalu WIM w Warszawie, gdzie przebywał z przerwami od kilku miesięcy. W 2011 r. zdiagnozowano u niego chłoniaka, miał też powikłania po chemioterapii.
Na postać Jaruzelskiego – sybiraka i żołnierza II wojny światowej - największy cień rzuca decyzja o wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 r. Do końca generał jej bronił, choć przepraszał też za zło tego okresu. Pod koniec lat 80. był jednym z architektów Okrągłego Stołu, pierwszym prezydentem wybranym latem 1989 r. oraz inicjatorem powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego. W 1990 r. ustąpił z funkcji prezydenta.
Teraz Sąd Okręgowy w Warszawie umorzy dwa jego procesy - za masakrę robotników Wybrzeża w grudniu 1970 r. oraz za wprowadzenie stanu wojennego. Oba były zawieszone od 2011 r. z powodu złego stanu zdrowia Jaruzelskiego.
Przed podjęciem jakichkolwiek działań co do pogrzebu, konieczne jest poznanie woli rodziny - poinformowała szefowa prezydenckiego biura prasowego Joanna Trzaska-Wieczorek.
Niezależnie od naszego punktu widzenia, musimy zauważyć, że odchodzi wielki człowiek z pokolenia zdrady - powiedział pierwszy przywódca Solidarności i były prezydent Lech Wałęsa. „Zostawiam rozliczenia Panu Bogu" - podkreślił.
Jaruzelski ponosi odpowiedzialność za wprowadzenie stanu wojennego, jednak kiedy Polska była w katastrofalnej sytuacji potrafił cofnąć się i usiadł z Solidarnością do stołu, dlatego jest postacią trudną do oceny - powiedział z kolei b. opozycjonista z PRL Henryk Wujec.
Życie i decyzje polityczne Jaruzelskiego są kontrowersyjne, będą różnie oceniane, ale uważam, że odszedł człowiek, który starał się jak najlepiej służyć Polsce - oświadczył b. prezydent, minister z PRL Aleksander Kwaśniewski.
Były prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow wyraził żal z powodu śmierci Jaruzelskiego. "Był to wybitny człowiek. Wypadł mu trudny los, ale bardzo wiele zrobił dla Polski" - oświadczył Gorbaczow w wypowiedzi dla agencji ITAR-TASS.
"Odszedł wielki Polak, do końca gnębiony przez polityczne hieny i pospolite chłystki" - napisał na twitterze Leszek Miller. Gen. Jaruzelski był głównym autorem zmiany systemu politycznego w Polsce - podkreśla b. minister z PRL Stanisław Ciosek.
Zawsze, kiedy stajemy wobec tajemnicy śmierci człowieka, musimy najpierw okazać miłosierdzie tym, których ona dotyka: rodzinie, najbliższym - powiedział prymas Polski abp Wojciech Polak. "Modlitwa o Miłosierdzie Boże dla gen. Jaruzelskiego powinna być w naszych sercach" - podkreślił prymas.
Szkoda, że gen. Jaruzelski zagubił się w swoim rozumieniu Polski i tożsamości - ocenił z kolei b. metropolita gdański abp Tadeusz Gocłowski. "Więcej nie mam do powiedzenia. Będę się za niego modlił jak za każdego innego, który odchodzi do wieczności" - podkreślił abp.
Według byłego sekretarza episkopatu bp. Tadeusza Pieronka, gen. Jaruzelski jest postacią tragiczną, gdyż współpracował z sowieckim systemem komunistycznym i dał się do niego przekonać. "Jego postawę muszą ocenić historycy" - powiedział bp Pieronek.
"Nie jestem sędzią duszy generała - każdy ma szansę na nawrócenie do ostatniej chwili - natomiast jako historyk muszę ocenić go po jego dokonaniach i tutaj negatywne opinie będą zdecydowanie przeważały" - oświadczył historyk prof. Wojciech Roszkowski.
Jaruzelski będzie budzić ogromne namiętności i sprzeczne oceny również za wiele lat - ocenia historyk prof. Andrzej Friszke, "Zdecydował się - a bez niego byłoby to niemożliwe - na szukanie porozumienia z opozycją" - dodał.
Tragiczne zniszczenie Solidarności a potem pokojowe oddanie władzy i umożliwienie reform, to aspekty, którymi Jaruzelski silnie naznaczył III RP - powiedział politolog prof. Aleksander Smolar.
Jaruzelski był postrzegany przez większość Polaków jako postać tragiczna - uważa psycholog społeczny prof. Janusz Czapiński. Także socjolog prof. Jadwiga Staniszkis uważa go za postać tragiczną, także ze względu na okoliczności historyczne, w których funkcjonował. "Zawsze mógł wybierać tylko mniejsze zło" – dodała.
Prezes rosyjskiej Akademii Nauk Wojskowych, generał armii Mahmut Gariejew wyraził przekonanie, że ze śmiercią Wojciecha Jaruzelskiego Polska "straciła bardzo dobrego człowieka i wybitnego męża stanu". Gariejew oświadczył, że Jaruzelski "był człowiekiem o szerokim myśleniu państwowym". "Zawsze był stronnikiem dobrosąsiedzkich stosunków ze Związkiem Radzieckim i Rosją" - podkreślił
Informacje o śmierci Jaruzelskiego podały światowe agencje. Dla zwolenników był bohaterem tragicznym, który uratował swój naród przed krwawą wojną domową i grożącą interwencją sowiecką. Przeciwnicy widzieli w nim komunistycznego dyktatora, który brutalnie tłumił demokratyczną opozycję - napisała agencja dpa. "Dla jednych jest łotrem, który zdołał uniknąć skazania tylko z uwagi na zły stan zdrowia. Dla innych jest patriotą, który został zmuszony do podjęcia trudnej i tragicznej decyzji. Dyktator czy bohater tragiczny - do ostatka dzielił Polaków" - dodano.
Informując o śmierci Jaruzelskiego telewizja Rossija oceniła, że jego życie, to "dramat człowieka, który o wiele lat przeżył swoją epokę". "W nowych czasach próbowano wsadzić go do więzienia za to, za co można go było odznaczyć" - dodała.
Z nazwiskiem Jaruzelskiego kojarzony będzie koniec strasznego eksperymentu, jakim była budowa komunizmu w Polsce - mówi Nikita Pietrow, wiceprzewodniczący „Memoriału”.(PAP)