Państwa bałtyckie w europejskiej sieci energetycznej. „Całość zapewniająca bezpieczeństwo”

Prezydent RP Andrzej Duda (drugi od lewej), prezydent Litwy Gitanas Nauseda (w centrum), przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, prezydent Estonii Alar Karis (z lewej) i prezydent Łotwy Edgars Rinkevics (z prawej) podczas wspólnego oświadczenia dla mediów w Pałacu Prezydenckim w Wilnie/fot. Marcin Obara/PAP

Prezydent Andrzej Duda podczas konferencji prasowej na lotnisku w Warszawie, 9 bm. przed wylotem na Litwę/fot. Marcin Obara/PAP

- Przyłączenie Litwy, Łotwy i Estonii do europejskiej sieci energetycznej ma charakter przełomowy - ocenił w niedzielę prezydent Andrzej Duda. Jak dodał, te kraje będą stanowiły razem z nami w ramach UE całość zapewniającą bezpieczeństwo i suwerenność energetyczną.

aktualizacja: O godz. 13.05 polskiego czasu w niedzielę sieci elektroenergetyczne Litwy, Łotwy i Estonii zostały zsynchronizowane z obszarem kontynentalnej Europy. Ruszyło połączenie LitPol Link, za pośrednictwem którego dokonano synchronizacji. LitPol Link został wyłączony o godz. 11 polskiego czasu. Ruszył ponownie o godz. 13.05. Załączenie linii oznaczało synchronizację sieci państw bałtyckich z CESA.

Konieczność niezależności energetycznej
Prezydent Andrzej Duda przybył w niedzielę na Litwę, by wziąć udział w ceremonii przyłączenia tego kraju, a także Łotwy i Estonii, do europejskiej sieci energetycznej.

- To bardzo ważny moment, dlatego że po raz pierwszy od upadku Związku Sowieckiego, od czasu kiedy Litwa, Łotwa i Estonia uzyskały niepodległość, przepną się one z tego jeszcze rosyjskiego systemu, w którym pozostają dzisiaj Rosja i Białoruś, i zsynchronizują się z systemem Unii Europejskiej. Będą stanowiły razem z nami w ramach Unii Europejskiej całość zapewniającą bezpieczeństwo i suwerenność energetyczną - powiedział prezydent dziennikarzom przed wylotem do Wilna. Dodał, że jest to ważne wydarzenie również w kontekście współpracy w ramach Trójmorza.

Andrzej Duda podkreślił, że o konieczności niezależności suwerenności energetycznej mówiono już zanim nastąpiła rosyjska agresja na Ukrainę. - To wszystko zaczęło się rzeczywiście od tego, że uzyskaliśmy suwerenność gazową - terminal LNG w Świnoujściu, ale także terminal pływający na Litwie w Kłajpedzie, który nie tak dawno stał się własnością litewską. (...) To także Baltic Pipe, ale też litewsko-polski interkonektor. Biorąc pod uwagę wszystkie te inwestycje, w momencie kiedy dostawy rosyjskiego gazu do Polski zostały gwałtownie przerwane, okazało się, że jesteśmy w stanie zaspokoić wszystkie nasze potrzeby - powiedział.

Jak mówił, niedzielna uroczystość w Wilnie jest dla niego ważnym momentem, ponieważ „proces związany z synchronizacją energetyczną, z budowaniem mostu energetycznego, litewsko-polskiego połączenia w zakresie energii elektrycznej, rozpoczął się jeszcze w czasach prezydentury profesora Lecha Kaczyńskiego”.

Atak Rosji na Ukrainę przyspieszył proces
Na niedzielę w Wilnie zaplanowano uroczystości z okazji przyłączenia państw bałtyckich do europejskiej sieci energetycznej CESA (Continental Europe Synchronous Area) za pośrednictwem połączenia Polski z Litwą LitPol Link. Wraz z prezydentami: Litwy, Łotwy i Estonii weźmie w nich udział prezydent Duda. Obecni będą także przedstawiciele Komisji Europejskiej: szefowa KE Ursula von der Leyen oraz komisarze ds. obronności Andrius Kubilius i ds. energii Dan Joergensen.

Kraje bałtyckie jako ostatnie w UE nie były połączone z systemem przesyłowym Europy kontynentalnej CESA i funkcjonowały w ramach współpracy energetycznej wykorzystującej poradziecką infrastrukturę. W sobotę rano wstrzymały wszelkie przepływy energii elektrycznej na połączeniach z Rosją i Białorusią, co oznacza odłączenie się od poradzieckiego systemu IPS/UPS i kontroli częstotliwości obszaru BRELL w Moskwie. Decyzję o rezygnacji z tego systemu podjęto ponad 10 lat temu w związku ze zmianami stosunków politycznych między UE, krajami bałtyckimi a Rosją. Atak Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. przyspieszył realizację tego procesu.