NIK: Wymiar sprawiedliwości jest w największym kryzysie od 1989 roku

2024-10-01, 14:13  PAP/Redakcja
Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła ustalenia dotyczące wymiaru sprawiedliwości/fot: nik.gov.pl

Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła ustalenia dotyczące wymiaru sprawiedliwości/fot: nik.gov.pl

– Wymiar sprawiedliwości znajduje się w największym od 1989 roku kryzysie – to konkluzja ustaleń Najwyższej Izby Kontroli. Na przestrzeni ostatniej dekady sądownictwo funkcjonowało w warunkach permanentnych zmian, które nie rozwiązały żadnego z jego istotnych problemów – oceniła NIK.

Celem kontroli NIK było zbadanie, czy działania naprawcze Ministra Sprawiedliwości w latach 2013-2023, a także w ograniczonym zakresie prezesów sądów, podejmowane w obszarach planowania strategicznego, organizacyjno-kadrowym i prawotwórczym, wpłynęły na poprawę funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.

W ocenie NIK, działalność organów wymiaru sprawiedliwości, a w szczególności Ministra Sprawiedliwości, doprowadziły do spadku efektywności pracy sądów. Sprawność sądów na przestrzeni ubiegłej dekady „nie tylko nie uległa poprawie, ale w wielu kategoriach postępowań istotnie pogorszyła się”. Z przeprowadzonej analizy wynika, że sprawy sądowe nie były załatwiane bez zbędnej zwłoki, a powszechnym zjawiskiem stała się przewlekłość postępowania. W okresie, którego dotyczyła kontrola odsetek uwzględnionych skarg na przewlekłość postępowań sądowych, wzrósł z 11,2 do 19,2 procent.

Średni czas trwania postępowania w wybranych kategoriach spraw zakończonych prawomocnie w I instancji wzrósł o prawie dwa miesiące – z 4,1 w 2013 roku do 5,9 miesięcy w 2023 roku (o 44 proc.). Z kolei w sprawach, które NIK określiła jako istotne z punktu widzenia dochodzenia przez obywateli swoich praw przed sądami, czas trwania postępowania wzrósł z 9,2 do 16,5 miesiąca (79 proc.). W sprawach gospodarczych czas ten wzrósł z 11 do 17,7 miesiąca (o 61 proc.). – Względną stabilizację obserwować można jedynie w sprawach karnych – oceniła NIK.

NIK wskazała ponadto, że wydatki budżetu państwa na funkcjonowanie sądów powszechnych w badanym okresie podwoiły się z 6,2 mld zł (2013 r.) do 12,4 mld zł (2023 r.). W okresie tym dwukrotnie podejmowano próby reformowania struktury organizacyjnej sądów – w ocenie NIK – bez rezultatu, a „pracom tym towarzyszyły duże spory i kontrowersje zarówno w środowisku prawniczym, jak i społeczeństwie”. Chodzi o tzw. reformę Gowina z 2013 r. (w wyniku której zniesiono 79 najmniejszych kadrowo sądów, a potem przywrócono 76 z nich), a także o prace prowadzone w latach 2016-2023 (zakładające gruntowną reformę sądownictwa, w tym przejście z trójszczeblowej na dwuszczeblową strukturę sądów powszechnych i zmianę statusu sędziów, nie wyszły poza fazę uzgodnień rządowych).

W kontroli wykazano istotne dysproporcje w obciążeniu sądów sprawami, a także braki kadrowe. – Według danych za rok 2023 w pionie cywilnym sądów rejonowych przy średniej liczbie spraw przypadającej na sędziego wynoszącej około 1700, różnice między sądami w skali kraju wynosiły od około 800 do niemal 5 tysięcy spraw – zauważono.

Należy podkreślić, że w badanym okresie wzrosła znacznie liczba i częstotliwość zmian przepisów prawa. Według NIK ta „nadprodukcja” prawa nie jest zjawiskiem pozytywnym.

Kontrola wykazała, że „bez systemowego i precyzyjnego określenia kierunku, w którym Polska chce modernizować sądownictwo, nie będzie możliwe stworzenie odpowiednich warunków do tego, by sprawy kierowane do sądów przez obywateli, podmioty gospodarcze i instytucje publiczne mogły być sprawnie rozstrzygane” – co zaznaczono w komunikacie opublikowanym na stronie internetowej NIK.

W konsekwencji przeprowadzonej kontroli, NIK skierowała wnioski do Ministra Sprawiedliwości o przeprowadzenie diagnozy stanu sądownictwa powszechnego, opracowanie działań możliwych do wdrożenia w ujęciu krótko- i długookresowym, przeprowadzenie przeglądu istniejących struktur organizacyjnych sądów powszechnych, ograniczenie delegowania sędziów i innych pracowników sądów do instytucji spoza systemu sądownictwa powszechnego, prowadzenie racjonalnych i transparentnych działań legislacyjnych, porządkowanie i ograniczenie pracochłonności rozbudowanego modelu statystyki i sprawozdawczości sądowej, rozważenie możliwości testowania projektowanych rozwiązań (pilotażu) oraz zapewnienie transparentności działań ministra.

Kraj i świat

Europejska komisja za odebraniem immunitetu posłowi Romanowskiemu (PiS). Będzie dyskusja w PE

Europejska komisja za odebraniem immunitetu posłowi Romanowskiemu (PiS). Będzie dyskusja w PE

2024-10-01, 17:58
Spotkanie prezydenta z Dariuszem Barskim. Były prokurator krajowy twierdzi, że jego odwołanie było bezprawne

Spotkanie prezydenta z Dariuszem Barskim. Były prokurator krajowy twierdzi, że jego odwołanie było bezprawne

2024-10-01, 13:15
Hołownia o alkoholu w saszetkach: zło w czystej postaci, ja w tej sprawie nie odpuszczę

Hołownia o alkoholu w saszetkach: zło w czystej postaci, ja w tej sprawie nie odpuszczę

2024-09-30, 23:38
Minister Sikorski: Ponownie apelujemy o opuszczenie Libanu przez Polaków

Minister Sikorski: Ponownie apelujemy o opuszczenie Libanu przez Polaków

2024-09-30, 10:39
Szpitale ograniczą planowe zabiegi Wiceminister Kropiwnicki: Nie ma takich obaw

Szpitale ograniczą planowe zabiegi? Wiceminister Kropiwnicki: Nie ma takich obaw!

2024-09-29, 15:30
Papież w Brukseli o skandalu pedofilii: Nie ma miejsca w Kościele dla nadużyć i ich tuszowania

Papież w Brukseli o skandalu pedofilii: Nie ma miejsca w Kościele dla nadużyć i ich tuszowania!

2024-09-29, 12:49
Komendant Główny Policji: liczba zgonów wzrosła do dziewięciu. Jedna osoba jest poszukiwana

Komendant Główny Policji: liczba zgonów wzrosła do dziewięciu. Jedna osoba jest poszukiwana

2024-09-28, 13:15
Media: Prawdopodobnie dziesiątki zabitych, budynki zrównane z ziemią po ataku Izraela

Media: Prawdopodobnie dziesiątki zabitych, budynki zrównane z ziemią po ataku Izraela

2024-09-27, 18:32
Była jedną z najwybitniejszych aktorek brytyjskich. Zmarła Maggie Smith

Była jedną z najwybitniejszych aktorek brytyjskich. Zmarła Maggie Smith

2024-09-27, 16:07
Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies.

Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników. Mogą też stosować je współpracujący z nami reklamodawcy, firmy badawcze oraz dostawcy aplikacji multimedialnych. W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Korzystanie z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności

Zamieszczone na stronach internetowych www.radiopik.pl materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Serwisów Informacyjnych PAP, będących bazą danych, których producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Polskie Radio Regionalną Rozgłośnię w Bydgoszczy „Polskie Radio Pomorza i Kujaw” S.A. na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek wykorzystywanie przedmiotowych materiałów przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione. PAP S.A. zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest zabronione.

Rozumiem i wchodzę na stronę