Jedyny dzień bez Mszy świętej. W Wielki Piątek Kościół upamiętnia Mękę Pańską

2024-03-29, 08:42  Polska Agencja Prasowa/Redakcja
Jezus ukrzyżowany, rzeźba José Lujána Péreza, 1793, Las Palmas Cathedral/fot. Jafd88 - Own work, CC BY-SA 3.0

Jezus ukrzyżowany, rzeźba José Lujána Péreza, 1793, Las Palmas Cathedral/fot. Jafd88 - Own work, CC BY-SA 3.0

Scena ukrzyżowania, Bernardino Luini (ok. 1530)/Wikipedia za: Web Gallery of Art, Domena publiczna

Scena ukrzyżowania, Bernardino Luini (ok. 1530)/Wikipedia za: Web Gallery of Art, Domena publiczna

Liturgia Wielkiego Piątku w Kościele katolickim upamiętnia mękę i śmierć Jezusa Chrystusa na krzyżu. Tego dnia, jedynego w roku, w kościołach nie odprawia się Mszy świętej, a katolików obowiązuje ścisły post.

Wielki Piątek jest dniem skupienia i powagi. Z ołtarzy znikają kwiaty i świece, puste są tabernakula, a obrazy z wizerunkiem Chrystusa są zasłonięte.

W centrum liturgii – adoracja krzyża
Wieczorna liturgia Męki Pańskiej rozpoczyna się liturgią słowa. Celebrans i asysta wchodzą w ciszy. Przed ołtarzem przez chwilę leżą krzyżem, a po modlitwie wstępnej czytane jest proroctwo o Cierpiącym Słudze Jahwe i fragment Listu do Hebrajczyków. Następnie czyta się lub śpiewa, zwykle z podziałem na role, opis Męki Pańskiej według św. Jana.

Po homilii w bardzo uroczystej modlitwie powszechnej Kościół poleca Bogu siebie i cały świat, wyrażając w ten sposób pragnienie samego Chrystusa, aby wszyscy byli zbawieni. W sposób szczególny Kościół modli się o zachowanie pokoju na świecie, za starszych braci w wierze (żydów) i za rządzących państwami.

Centrum liturgii wielkopiątkowej stanowi uroczysta adoracja krzyża – adoracja Syna Bożego, który oddał życie za zbawienie wszystkich ludzi. Liturgia podkreśla bardziej chwałę odkupienia przez krzyż niż poniżenia przez mękę.

Wielki Piątek jest także dniem ścisłego postu. Zgodnie z zaleceniami Kościoła wierni mają tego dnia powstrzymać się od pokarmów mięsnych, a także ograniczyć się do spożycia jednego posiłku do syta i dwóch niepełnych. Post obowiązuje wszystkich dorosłych do 60. roku życia.

Ciało Pańskie przeniesione do symbolicznego grobu
Zgodnie z polską tradycją w Wielki Piątek w kościołach buduje się groby Pańskie. Po liturgii wielkopiątkowej Ciało Chrystusa w postaci Najświętszego Sakramentu w monstrancji zostaje przeniesione do symbolicznego grobu, przy którym trwa adoracja aż do liturgii Wigilii Paschalnej.

W Polsce począwszy od XVI wieku w centrum umieszcza się figurę zmarłego Jezusa oraz monstrancję z Najświętszym Sakramentem okrytą przezroczystym welonem, na pamiątkę całunu, w który owinięto Jezusa w grobie.

Zgodnie z wytycznymi zawartymi w mszale rzymskim, w kaplicy adoracji, zwanej grobem Pańskim „powinien być ołtarz, choćby przenośny, i tabernakulum do przechowywania puszek z Najświętszym Sakramentem”. Monstrancję wystawia się na ołtarzu lub na tronie, który powinien być umieszczony blisko ołtarza.

Ten sam tekst nakazuje, aby wszystkie elementy dekoracyjne i światła kierowały uwagę wiernych na Najświętszy Sakrament, który jest pamiątką śmierci i zmartwychwstania Chrystusa, a nie na figurę Chrystusa leżącego w grobie.

W wielu kościołach wystrój grobu Pańskiego nawiązuje do aktualnej sytuacji w kraju i na świecie. Nadawanie patriotycznego wymiaru grobom Pańskim upowszechniło się w dawnej Rzeczypospolitej w XIX wieku.

Zwyczaj zachowany od średniowiecza

Tradycja strojenia grobu Pańskiego wywodzi się ze średniowiecza. Od czasów Karola Wielkiego niemal w całej Europie trwał paraliturgiczny obrzęd składania pod kamienną płytą grobową samego krzyża lub Chrystusa w postaci eucharystycznej. W niektórych kościołach składano w ten sposób krzyż, a w jego centrum puszkę z Najświętszym Sakramentem.

Hostię w monstrancji nad wyobrażeniem grobu Chrystusa po raz pierwszy wystawiono w kościele jezuitów w Monachium. Dopiero w epoce baroku wprowadzono dodatkowo figurę zmartwychwstałego Jezusa przykrytego całunem.
W XVIII wieku zwyczaj strojenia grobu Pańskiego zanikł prawie w całej Europie. Zachował się tylko w Austrii, na Węgrzech, w Polsce i w południowych Niemczech.

Kraj i świat

W 2023 roku na Białorusi zatrzymano 125 osób, które wróciły z zagranicy

W 2023 roku na Białorusi zatrzymano 125 osób, które wróciły z zagranicy

2023-12-26, 16:55
Polski ksiądz z Charkowa: w listach do św. Mikołaja najczęściej powtarzało się słowo pokój

Polski ksiądz z Charkowa: w listach do św. Mikołaja najczęściej powtarzało się słowo „pokój”

2023-12-26, 13:14
Papież błaga o zakończenie operacji wojskowych. Orędzie na Boże Narodzenie

Papież błaga o zakończenie operacji wojskowych. Orędzie na Boże Narodzenie

2023-12-25, 13:32
Życzenia Pary Prezydenckiej: Niech każdy odnajdzie się przy wigilijnym stole [wideo]

Życzenia Pary Prezydenckiej: Niech każdy odnajdzie się przy wigilijnym stole [wideo]

2023-12-24, 12:00
Jezus leży w żłobku pełnym gruzów. Uroczystości Bożego Narodzenia w Betlejem odwołane

Jezus leży w żłobku pełnym gruzów. Uroczystości Bożego Narodzenia w Betlejem odwołane

2023-12-23, 22:06
Kierowca wjechał w pieszych w Międzyzdrojach. Trzy osoby nie żyją, w tym dziecko

Kierowca wjechał w pieszych w Międzyzdrojach. Trzy osoby nie żyją, w tym dziecko

2023-12-23, 21:00
Kardynał Kazimierz Nycz złożył rezygnację z urzędu arcybiskupa warszawskiego

Kardynał Kazimierz Nycz złożył rezygnację z urzędu arcybiskupa warszawskiego

2023-12-23, 18:40
Prezydent Duda: Zawetuję ustawę okołobudżetową z 3 miliardami na media publiczne

Prezydent Duda: Zawetuję ustawę okołobudżetową z 3 miliardami na media publiczne

2023-12-23, 17:46
Psy służące w polskiej armii będą miały nadawane dożywotnie stopnie wojskowe

Psy służące w polskiej armii będą miały nadawane dożywotnie stopnie wojskowe

2023-12-23, 17:15
Bombki, bomby i bombeczki W tej fabryce używa się powietrza, kolorów i blasku [wideo, zdjęcia]

Bombki, bomby i bombeczki! W tej fabryce używa się powietrza, kolorów i blasku [wideo, zdjęcia]

2023-12-23, 16:10
Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies.

Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników. Mogą też stosować je współpracujący z nami reklamodawcy, firmy badawcze oraz dostawcy aplikacji multimedialnych. W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Korzystanie z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności

Zamieszczone na stronach internetowych www.radiopik.pl materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Serwisów Informacyjnych PAP, będących bazą danych, których producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Polskie Radio Regionalną Rozgłośnię w Bydgoszczy „Polskie Radio Pomorza i Kujaw” S.A. na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek wykorzystywanie przedmiotowych materiałów przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione. PAP S.A. zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest zabronione.

Rozumiem i wchodzę na stronę