RMN: zmiana władz mediów publicznych poprzez rozpoczęcie ich likwidacji niezgodna z Konstytucją

Przewodniczący Rady Mediów Narodowych Krzysztof Czabański/fot. Adrian Grycuk - Praca własna, CC BY-SA 3.0 pl (Wikipedia)

– Prawdziwym zamiarem rozpoczęcia likwidacji spółek medialnych było doprowadzenie do zmiany ich władz. To niezgodne z orzecznictwem TK, który uważa, że kształtowanie zarządów i rad nadzorczych publicznego radia i telewizji przez przedstawiciela rządu jest niezgodne z konstytucją – oceniła Rada Mediów Narodowych.

Rada na sobotnim (30 grudnia) posiedzeniu przyjęła stanowisko dotyczące postawienia spółek mediów publicznych w stan likwidacji. Przypomniano w nim, że 27 grudnia 2023 r. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, działający jako Walne Zgromadzenie spółek Telewizja Polska S.A., Polskie Radio S.A. oraz Polska Agencja Prasowa S.A., podjął decyzję o postawieniu ich w stan likwidacji, a 29 grudnia – o postawieniu w stan likwidacji spółek radiofonii regionalnej. W ocenie RMN Uchwały te są sprzeczne z zasadami konstytucyjnymi, a także z ustawą o radiofonii i telewizji oraz ustawą o Polskiej Agencji Prasowej.

Rada w swoim stanowisku uznała, że „spółki mediów publicznych mają umocowanie w przepisach przytoczonych aktów prawnych”. „Nie mogą one zatem zostać postawione w stan likwidacji bez uprzedniej zmiany tych aktów prawnych” – napisano.

Minister Sienkiewicz: stan likwidacji pozwoli na restrukturyzację
23 grudnia prezydent Andrzej Duda zawetował w sobotę ustawę okołobudżetową na rok 2024. W uzasadnieniu wyjaśnił, że nie zgadza się na przeznaczenie zapisanych w ustawie 3 mld zł na „nielegalnie przejęte media publiczne”.

Minister kultury, 27 grudnia „w związku z decyzją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wstrzymaniu finansowania mediów publicznych” podjął decyzję o postawieniu w stan likwidacji spółek Telewizja Polska S.A., Polskie Radio S.A. oraz Polskiej Agencji Prasowej S.A. „W obecnej sytuacji takie działanie pozwoli na zabezpieczenie dalszego funkcjonowanie tych spółek, przeprowadzenie w nich koniecznej restrukturyzacji oraz niedopuszczenie do zwolnień zatrudnionych w ww. spółkach pracowników z powodu braku finansowania” – podał w komunikacie. „Stan likwidacji może być cofnięty w dowolnym momencie przez właściciela” – podkreślono w informacji podpisanej przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego.

Rada: prawdziwy cel to zmiany osobowe
Tymczasem RMN w sobotnim stanowisku oceniła, że „biorąc pod uwagę treść wystosowanego przez Ministra komunikatu, jak również wypowiedzi jego nominatów w mediach publicznych, można zakładać, że prawdziwym jego zamiarem było doprowadzenie do zmiany składów osobowych organów tych spółek. Jest to działanie niezgodne z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, który stoi na stanowisku, że kształtowanie składów osobowych organów spółek publicznej radiofonii i telewizji przez przedstawiciela rządu jest niezgodne z ustawą zasadniczą”.

W opinii Rady „podejmując swoje decyzje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego zignorował całkowicie okoliczność, że przed Trybunałem Konstytucyjnym toczy się postępowanie zainicjowane wnioskiem grupy posłów, którego przedmiotem ma być rozstrzygnięcie, czy w świetle Konstytucji RP możliwe jest postawienie spółek publicznej radiofonii i telewizji w stan likwidacji”.

Rada zauważyła, że „14 grudnia 2023 r. Trybunał Konstytucyjny wydał postanowienie, w którym zobowiązał Skarb Państwa do powstrzymania się od czynności zmierzających do likwidacji spółek publicznej radiofonii i telewizji aż do zakończenia toczącego się postępowania”.

Stanowisko RMN: decyzja ministra uzależnia media od władzy wykonawczej
Stosowanie w sposób bezpośredni Kodeksu spółek handlowych narusza zasadę niezależności mediów od organów władzy wykonawczej – oceniła Rada Mediów Narodowych w stanowisku wydanym w sobotę.

W opinii RMN czytamy, że „Działanie Ministra Kultury to jaskrawy przypadek degradacji roli mediów publicznych w obowiązującym porządku konstytucyjnym i demonstracja uzależnienia ich od władzy wykonawczej”.

„Pozostaje ono w konflikcie z regulacjami konstytucyjnymi, w zakresie, w którym odnoszą się one wprost do niezależności mediów. Konstytucja RP wprost bowiem statuuje prawo do pozyskiwania i rozpowszechniania informacji, wskazuje na obowiązki władzy publicznej – nie wyłączając władzy sądowniczej – w staniu na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Konstytucja wprost zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu, a każdemu obywatelowi zapewnia wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji” – podała Rada.

W uchwale zwróciła uwagę, że „pomimo pojawiających się w przestrzeni publicznej wypowiedzi status prawny Rady Mediów Narodowych nie został nigdy zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny. W wyroku TK z dnia 13 grudnia 2016 roku Trybunał uznał jedynie, że niezgodne z ustawą zasadniczą są regulacje, które wyłączają udział KRRiT w procedurze powoływania i odwoływania członków zarządu i rad nadzorczych spółek publicznej radiofonii i telewizji”.

„Niezależnie od możliwej polemiki z tym rozstrzygnięciem TK, jest ona całkowicie bezcelowa, a to z uwagi na fakt, iż regulacje konstytucyjne, obligują władze publiczne, w tym ustawodawcę, aby w zakresie ewentualnie stwierdzonej niekonstytucyjności podjął działania legislacyjne zmierzające do jej sanacji. W świetle powyższej zasady, chcąc dokonać zmian w aktualnych władzach spółek publicznej radiofonii i telewizji, najpierw należało znowelizować ustawę w zakresie wynikającym z wyroku Trybunału Konstytucyjnego i uwzględnić rolę Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji” – czytamy w stanowisku.

„Minister Kultury nie zastępuje i nie może zastępować Krajowej Rady w jej ustrojowej roli, a tymczasem do tego – także w świetle powołanego wyroku TK – sprowadzają się faktyczne, bezprawne działania Ministra Kultury. Minister zignorował nie tylko ten wyrok, ale także postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 14 grudnia 2023 r., w którym Trybunał zobowiązał Skarb Państwa do powstrzymania się od czynności zmierzających do likwidacji spółek publicznej radiofonii i telewizji oraz dokonywania zmiany w ich zarządach”.

Zmiany po uchwale Sejmu

W ubiegły wtorek Sejm podjął uchwałę w sprawie przywrócenia ładu prawnego oraz bezstronności i rzetelności mediów publicznych oraz Polskiej Agencji Prasowej, wzywającą Skarb Państwa do działań naprawczych. Dzień później resort kultury poinformował, że minister kultury i dziedzictwa narodowego Bartłomiej Sienkiewicz, jako organ wykonujący uprawnienia właścicielskie Skarbu Państwa, działając na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych, odwołał 19 grudnia dotychczasowych prezesów Zarządów Telewizji Polskiej S.A., Polskiego Radia S.A. i Polskiej Agencji Prasowej S.A. i Rady Nadzorcze. Minister powołał nowe Rady Nadzorcze ww. Spółek, które powołały nowe Zarządy Spółek.

Decyzja szefa MKiDN spotkała się z krytyką ze strony polityków PiS; także prezydent Andrzej Duda stwierdził, że doszło do naruszenia Konstytucji. W sobotę prezydent Andrzej Duda zawetował ustawę okołobudżetową na rok 2024. W uzasadnieniu wyjaśnił, że nie zgadza się na przeznaczenie zapisanych w ustawie 3 mld zł na „nielegalnie przejęte media publiczne”.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego Bartłomiej Sienkiewicz poinformował w 27 grudnia, że w związku z decyzją prezydenta o wstrzymaniu finansowania mediów publicznych zadecydował o postawieniu w stan likwidacji spółek TVP, PR i PAP. 29 grudnia podjął z kolei decyzję o postawieniu w stan likwidacji spółek radiofonii regionalnej. Stan likwidacji może być cofnięty w dowolnym momencie przez właściciela – podał resort kultury.