Puszcza Notecka: „zamek w Stobnicy” na wokandzie. Co zdecydował sąd?

Zamek w Stobnicy powstaje na terenie chronionego Obszaru Natura 2000 w Puszczy Noteckiej./fot. PAP/Jakub Kaczmarczyk

Sąd Rejonowy w Obornikach umorzył na poniedziałkowym (6 czerwca) posiedzeniu postępowanie karne wobec trzech z sześciu oskarżonych ws. budowy tzw. zamku w Stobnicy. Decyzja sądu dotycząca umorzenia postępowania dotyczy Pawła N., Dymitra N. oraz Waldemara S.

Pod koniec 2020 roku prokuratura skierowała do sądu akt oskarżenia przeciwko osobom, „których działania mają związek z realizacją nielegalnej inwestycji polegającej na prowadzeniu budowy obiektu mieszkalnego i gospodarczego na obszarze chronionym Natura 2000 Puszcza Notecka”. Aktem oskarżenia objęto sześć osób. Wobec siódmej, z uwagi na jej śmierć, prokurator umorzył postępowanie w zakresie stawianych jej zarzutów.

Zarzut: nierzetelne dane dotyczące powierzchni...

Wśród oskarżonych byli reprezentujący spółkę prowadzącą inwestycję Paweł N. i Dymitr N. „Dymitra N. oskarżono o realizowanie wbrew zakazowi inwestycji budowlanej na Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków w ramach sieci Natura 2000. Prokurator oskarżył Pawła N. o popełnienie dwóch przestępstw, tj. użycia poświadczającego nieprawdę dokumentu, wykazując nierzetelne dane dotyczące powierzchni planowanej do przekształcenia w związku z realizacją przedsięwzięcia budowlanego poprzez zaniżenie wielkości powierzchni terenu oraz złożenia fałszywego oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością” – tłumaczył rzecznik Prokuratury Okręgowej w Poznaniu prok. Łukasz Wawrzyniak.

Paweł N. został także oskarżony o prowadzenie działalności zagrażającej środowisku.

Według prokuratury Waldemar S. jako architekt i główny projektant, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, poświadczył nieprawdę w dokumencie poprzez podanie nierzetelnych danych dotyczących wielkości powierzchni planowanej do przekształcenia i udzielił w ten sposób pomocy Pawłowi N. do popełnienia zarzucanego mu przestępstwa.

W poniedziałek w Sądzie Rejonowym w Obornikach odbyło się posiedzenie w tej sprawie. Decyzją sądu postępowanie karne wobec Pawła N., Dymitra N. oraz Waldemara S. zostało umorzone.

Wnioski o umorzenie postępowania złożyli także pozostali oskarżeni w tej sprawie: Iwona P. – która pełniła funkcję inspektora nadzoru budowlanego w Obornikach, a także Marek J. i Bernadeta G. – pracownicy Wydziału Architektury i Budownictwa w Starostwie Powiatowym w Obornikach. Z uwagi jednak na to, że te wnioski zostały przez nich złożone dopiero w trakcie poniedziałkowego posiedzenia – sąd wyłączył ich sprawę; wnioski te będą rozpatrywane w trakcie odrębnego posiedzenia.

Sędzia Magdalena Barczyk - po przedstawieniu ustaleń stanu faktycznego w niniejszej sprawie - odniosła się szczegółowo do zarzutów, jakich popełnienie zarzucono oskarżonym, wskazując zarówno na przepisy kodeksu karnego, jak i m.in. prawa budowlanego.

Uzasadniając swoją decyzję sędzia odniosła się także do wydanego w styczniu tego roku wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który orzekł, iż warunki prawne do unieważnienia zgody na budowę tzw. zamku w Stobnicy nie zostały spełnione, a zgodnie z nowelizacją prawa budowlanego z 2020 r. przedawniła się możliwość stwierdzenia nieważności pozwolenia.

Problem interpretacyjny...

„Jak wynika z uzasadnienia wyroku WSA w Warszawie istniał problem interpretacyjny dotyczący sposobu obliczania powierzchni terenu planowanej inwestycji, który to sposób nie był jednoznaczny. Trudno w takich okolicznościach uznać, ażeby oskarżeni Paweł N., czy projektant Waldemar S. działali umyślnie w zamiarze popełnienia czynu zabronionego, skoro ustawodawca nie wprowadził precyzyjnych przepisów, które umożliwiałyby jednoznaczny sposób obliczania powierzchni koniecznej do oceny, czy dane przedsięwzięcie wymaga wydania decyzji środowiskowej” – mówiła sędzia.

Odnosząc się do kolejnych zarzutów sędzia wskazała, że „w opinii sądu uproszczenie w kompletowaniu dokumentacji poprzedzającej wydanie pozwolenia na budowę poprzez ograniczenie do złożenia oświadczenia (…) nie zwalnia organu administracji publicznej z obowiązku stosowania przy rozpoznaniu sprawy zasad postepowania określonych w KPA”. Jak tłumaczyła, „organ administracji publicznej ma nie tylko prawo i obowiązek sprawdzenia prawdziwości złożonego oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane w sytuacji, gdy poweźmie uzasadnioną wątpliwość co do prawdziwości treści oświadczenia” – mówiła.

„Jeżeli złożone przez strony oświadczone budzi wątpliwości organu, organ zobowiązany jest do wyjaśnienia, czy inwestorowi rzeczywiście prawo to przysługuje i jest władny ustalić, czy złożone oświadczenie znajduje oparcie w stosownych dokumentach. Tymczasem w przedmiotowej sprawie organ administracyjny nie powziął żadnych wątpliwości co do złożonego oświadczenia, chociaż oczywistym jest, że pozwolenie wodno-prawne nie kreuje prawa własności” – dodała.

„Zdaniem sądu Paweł N. nie złożył fałszywego, a zatem kłamliwego, niezgodnego z rzeczywistym stanem faktycznym oświadczenia” – zaznaczyła sędzia.

Nie ma bezwzględnego zakazu zabudowy...

Odnosząc się z kolei do przestępstwa z art. 188 kk, wskazała, że „może być popełnione tylko w szczególnym miejscu, określonym jako teren objęty ochroną ze względów przyrodniczych lub krajobrazowych, albo otulina takiego terenu – czyli strefa ochronna granicząca z formą ochrony przyrody w rozumieniu art. 5 pkt 14 Ustawy o Ochronie Przyrody. Na tak określonym obszarze kryminalizacji podlega wznoszenie nowego, powiększenie już istniejącego obiektu budowlanego, albo prowadzenie działalności gospodarczej zagrażającej środowisku” – przypomniała.

Wskazała, że „wymienione czynności sprawcze są podstawą odpowiedzialności karnej tylko wówczas, gdy ich realizacja następuje wbrew przepisom. Określenie to należy odnosić do przepisów chroniących środowisko, nie zaś jakichkolwiek przepisów prawa budowlanego lub gospodarczego”.

Sędzia wskazała, że „na obszarach Natura 2000 zabrania się podejmowania działań mogących osobno lub w połączeniu z innymi znacząco negatywnie wpływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, jednak ustawa nie zawiera bezwzględnego zakazu zabudowy w obszarze Natura 2000, lecz zabrania lokalizacji inwestycji mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych, a także w znaczący sposób wpływać negatywnie na gatunki, dla ochrony których obszar został wzniesiony”.

„Przedsięwzięcia, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony, mogące znacząco oddziaływać na te obszary wymagają przeprowadzenia postępowania ws. oceny oddziaływania na środowisko na zasadach określonych w ustawie z dnia 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie (…) Postępowanie środowiskowe jest postępowaniem niezależnym od postępowania, jakie toczy się przed organem uzgadniającym inwestycję z punktu widzenia ochrony przyrody. Oznacza to, że organ uzgadniający projekt decyzji o warunkach zabudowy pod względem wymagań ochrony przyrody winien dokonać we własnym zakresie oceny jego oddziaływania na środowisko przyrodnicze ze wskazaniem, czy inwestycja może znacząco pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych i wpływać negatywnie na gatunki, dla ochrony których został utworzony obszar Natura 2000” – zaznaczyła sędzia.

Dodała także, że inwestycja w Stobnicy „realizowana jest w oparciu o istniejące pozwolenie na budowę z dnia 20.05.2015 roku tj., decyzja starosty obornickiego”.

„Podkreślić także należy, że starosta obornicki zbadał kwestię konieczności uzyskania decyzji środowiskowej przed wydaniem pozwolenia na budowę, a z treści postanowienia RDOŚ w Poznaniu z 10.04.2015 roku, uzgadniającego warunki realizacji przedsięwzięcia polegającego na budowie budynku wielorodzinnego i gospodarczego w Stobnicy, wynika, że przedmiotowe przedsięwzięcie nie jest przedsięwzięciem mającym znacząco, negatywnie oddziaływać na środowisko” – zaznaczyła i dodała, że według organu administracyjnego, brak było konieczności uzyskania dla inwestycji decyzji środowiskowej.

„Przestępstwo z art. 188 kk może być popełnione jedynie umyślnie, a w przedmiotowej sprawie oskarżeni działali w oparciu o wydane – w toku postępowania administracyjnego – decyzje. Nie sposób zatem dopatrzyć się w ich zachowaniu umyślności” – zaznaczyła sędzia.

Poniedziałkowe postanowienie sądu nie jest prawomocne.