Tadeusz Nowakowski
2013-07-30
Tablica ku czci Tadeusza Nowakowskiego. Źródło: Wikipedia, fot. Grzegorz W. Tężycki
W 1920 r. rodzina Nowakowskich przeniosła się z Olsztyna do Bydgoszczy i pozostała tu do wybuchu II wojny światowej. Tadeusz Nowakowski uczył się w Państwowym Gimnazjum przy ulicy Grodzkiej, maturę zdał w 1936 r. W okresie szkolnym pisywał już wiersze i felietony. Współpracował również z bydgoskim studiem Rozgłośni Pomorskiej Polskiego Radia. W 1938 r. rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, przerwane napaścią Niemiec na Polskę.
Jako ochotnik walczył w kampanii wrześniowej. Razem z 14. Pułkiem Piechoty Ziemi Kujawskiej przeszedł szlak bojowy do oblężonej Warszawy. Uniknął niewoli i osiadł we Włocławku, gdzie już mieszkała jego matka i rodzeństwo. W 1941 r. został aresztowany przez gestapo pod zarzutem przynależności do tajnej organizacji i skazany na karę śmierci, zamienioną na 30 lat obozu. Karę odsiadywał w kilku więzieniach i obozach, m.in. w Inowrocławiu, Budziszynie, Zwickau, Eling-Vogelsang.
Uwolniony wiosną 1945 r. przez aliantów, znalazł się w brytyjskiej strefie okupacyjnej. Od 1946 r. przebywał w Londynie, gdzie współpracował z pismami polskimi i sekcją polską radia BBC. Udzielał się w Związku Polaków Zagranicą. Od 1952 r. został redaktorem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. W związku z nową pracą przeniósł się w 1953 roku na stałe do Monachium. Zajmował się literaturą i problematyką kulturalną.
Jako pisarz Nowakowski debiutował tomem opowiadań wojennych "Szopa za jaśminami" , w których przewijały się przeżycia więzienne autora i wątki wspomnieniowe z Bydgoszczy. Sławę i uznanie przyniosła mu powieść "Obóz Wszystkich Świętych".
Jako reporter radiowy Radia Wolna Europa relacjonował pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. Zyskał nawet przydomek "reportera papieża". Aktywnie uczestniczył w życiu Polonii. Przez szereg lat był delegatem Rządu RP w Londynie na obszar Niemiec.
Po powrocie z emigracji był inicjatorem powstania i pierwszym prezesem Światowego Związku Bydgoszczan. Zmarł w 1996 roku. W bydgoskim kościele pw. Świętych Polskich Braci Męczenników otwarto Izbę Pamięci Tadeusza Nowakowskiego, w której zgromadzono liczne pamiątki po pisarzu.
