Bohaterowie, cz.28

„Bardzo lubiłam buszować w koszarach. Najbardziej interesowały mnie konie i dział łączności. Ze wszystkimi rozmawiałam, o wszystko się pytałam. Zaglądałam także do kuchni, bo żadne jedzenie mi tak nie smakowało, jak z żołnierskiego kotła”.

Kilkunastoletnią Halinę II wojna światowa zastała w Skierniewicach. Nie mogła wówczas wrócić do szkoły, zabrakło ojca, który ranny trafił do niemieckiej niewoli. Jako ochotniczka, sanitariuszka przeżywała trudne chwile w szpitalu dla rannych żołnierzy zwożonych z pól bitewnych znad Bzury. Nie miała żadnego doświadczenia, tylko samarytańską sprawność. Szybko stała się dorosłą, odpowiedzialną osobą, pracując w szpitalu do listopada 1939 roku, kiedy to Niemcy ten szpital jeniecki zlikwidowali.

Na przełomie 1939 i 1940 r. Halina wraz rodziną przeniosła się do Piotrkowa Trybunalskiego. Tam w willi przy ul. Słowackiego 40 spędziła lata wojny. Została uczennicą tajnych kompletów i w 1941 roku uzyskała świadectwo dojrzałości.

Tego samego roku w lutym wstąpiła do konspiracji składając żołnierską przysięgę przed ppor. Stefanem Ślusarczykiem ps. „Rawic”z. Przyjęła pseudonim „Kora” zainspirowana postacią Kory z dramatu Wyspiańskiego pt. „Noc Listopadowa”. Zaczęła pracę od przeszkolenia na kursach sanitarnych, łączności i kolportażu prasy. Potajemnie, wraz z rodziną, słuchała ukrytego w domu radia. Zapisane wiadomości przekazywała dalej.

Od stycznia 1943 roku szefem Kedywu (Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej) w Okręgu Łódź został Adam Trybus ps. „Gaj”, cichociemny. Dzięki niemu w inspektoracie piotrkowskim powstają zespoły dywersyjne Kedywu, a „Kora” została powołana jako goniec łącznikowy. Odczuła to jako wyraz zaufania i jednocześnie zaszczyt.

Halina Kępińska tak wspominała tamten czas:

Latem w opoczyńskich lasach powstały oddziały partyzanckie: „Wicher”, „Burza”, „Grom”. Halina przekazywała tym oddziałom broń, amunicję, rozkazy, pieniądze, pilotowała ochotników, a także opiekowała się i transportowała rannych. Jako urodzona optymistka była przekonana, że nic złego się nie stanie, gdy razem z kilkunastoletnim chłopcem przewoziła na furmance umierającego partyzanta z lasu do szpitala w Piotrkowie. Podobnie wierzyła, że uda się jej samodzielna akcja rozpoznania strażnicy niemieckiej SS w Bujnach koło Piotrkowa. Wybrała się tam na rowerze i udając folksdojczkę Elzę rozmawiała z Niemcami, a jednocześnie robiła rozpoznanie pomieszczeń oraz znajdujących się tam zapasów broni. W Piotrkowie zdała dokładną relację z zanotowanych w pamięci szczegółów wyglądu strażnicy. Dzięki tym informacjom w lutym 1944 roku oddział partyzancki „Burza” przeprowadził udaną akcję na strażnicę w wyniku, której Polacy zdobyli broń, amunicję, koce i lekarstwa.

We wspomnieniach „Kory” czytamy:

„Praca dywersyjna pochłaniała bez reszty. Żyło się tylko nią i dla niej. To nas trzymało: świadomość, że walczymy […]”.

„Zdążyłam włożyć kopertę pod poduszkę i po chwili byli już w pokoju. Kazali mi się ubrać. Rozpoczyna się rewizja. Szukają w piecu, tapczanie. Nic nie znajdują, choć w rękawie munduru ojca znajdował się wówczas pistolet, w tapczanie granaty, a pod hitlerowskimi gazetami ukryty był nasz »Filipek« czyli radioodbiornik […] Wyprowadzili mnie z domu […] »Ja wrócę, na pewno wrócę«. Krzyczałam głośno, by słyszała mnie matka, stojąca na balkonie”.

„Kora” próbowała w ten sposób swoim niepoprawnym optymizmem uspokoić przerażoną rodzinę. Została aresztowana i po przesłuchaniu w budynku gestapo w Piotrkowie przewieziona do Radomia - jednego z najcięższych gestapowskich więzień. Początkowo Halinę przesłuchiwano codziennie. Tak wspominała po latach ten czas:

Przesłuchania, bicie, tortury psychiczne, gdy mówiono, że jęki, które słyszy należą do jej konającej matki. Kazano skakać żabką, bito po nogach i głowie aż do utraty przytomności. Wytrzymała wszystko i nikogo nie wydała. Po wielu tygodniach Dowództwu Kedywu udało się wykupić „Korę” z radomskiego więzienia. Wróciła do domu z odbitą nerką, zapaleniem płuc, wybitą szczęką i obitymi kończynami. Musiała się leczyć, powoli wracała do sił i normalnego życia. Nie było to proste, dręczyły ją więzienne koszmary, nie odstępował strach w czasie bezsennych nocy. W tym czasie dowiedziała się, że została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami przez Komendanta Okręgu rozkazem z dnia 27 lipca 1944 roku. Po dwóch miesiącach rekonwalescencji Halina dostała przydział do służby sanitarnej 25. pułku piechoty AK, który powstał w ramach akcji „Burza”. Powróciła do konspiracji z ochotą, bo pomimo zniszczonego zdrowia nie potrafiła siedzieć bezczynnie.

Halina Kepińska-Bazylewicz tak opisała swą służbę ratowania ludzi w warunkach partyzanckich:

„Na punkcie opatrunkowym ranni leżeli na ziemi na kocach, płachtach brezentowych lub płaszczach […]. Tutaj dokonywano unieruchamiania kończyn, zakładano opaski uciskowe, cewnikowano, wstrzykiwano leki przeciwbólowe i surowicę przeciwtężcową, oczywiście jeżeli służba zdrowia pułku miała zapas tych środków […]. Bywały sytuacje, które nie pozwalały natychmiast ewakuować ciężko rannych. Wówczas w izbie wiejskiej, na stole, przy karbidowej lampie, lekarze wyjmowali odłamki, nacinali ropowice, zakładali szwy na rany […]. Tak właśnie lekarz terenowy operował mego brata »Kurzawę«, chcąc mu wyjąć odłamek tkwiący w mięśniu uda. Zabieg wykonywał na ślepo, bez zdjęcia rentgenowskiego, jedynie przy użyciu zgłębnika. Nie udało się. Odłamek tkwi do dziś”

Już pod koniec wojny 10 listopada 1944 r. Halina Kępińska awansowała do stopnia starszego strzelca z cenzusem i została odznaczona Krzyżem Walecznych rozkazem Dowódcy 25. pp Armii Krajowej.

W styczniu 1945 roku, rozkazem Dowódcy AK gen. Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka”, nastąpiło rozwiązanie Armii Krajowej. „Kora” dowiedziała się też wtedy o swoim awansie - do stopnia kaprala z cenzusem.

Tak podsumowała wojenny czas:

To jednak nie koniec dramatycznych przeżyć naszej bohaterki. Już w lutym 1945 roku została aresztowana przez funkcjonariuszy UB w Piotrkowie. Była przesłuchiwana.

„[…] zmieniłam gestapowską piwnicę na ubecką. Nie bito mnie. Być może peszyły moje niezagojone jeszcze pogestapowskie rany” – jak wspomina Halina

Po tygodniu została zwolniona, ale w mieszkaniu powtarzały się rewizje. Prawdopodobnie spodziewano się pojawienia kogoś z dowództwa Armii Krajowej.

Halina Kępińska studiowała medycynę w Łodzi. Na uczelni, a potem w pracy, była szykanowana jako tzw. element niepewny politycznie ze względu na pochodzenie społeczne i AK-owską przeszłość. Pierwsze lata powojenne były dla niej także trudne z powodu częstych pobytów w szpitalach – ciężko chorowała na nerki i płuca. Długo wracała do zdrowia, a odzyskała je dzięki uporowi dr. Bazylewicza, który później został jej mężem

Halina Kępińska-Bazylewicz nadal działa społecznie, jest pełna werwy i planów na przyszłość. Współpracuje z Fundacją Generał Elżbiety Zawackiej. Często dzieli się wspomnieniami na spotkaniach z młodzieżą, ponieważ jest przekonana, że wiedza o walce o wolność naszego kraju jest niezbędna wszystkim Polakom.

Opowieść o życiu i działalności Haliny Kępińskiej powstała na bazie materiałów przygotowanych przez panią Annę Mikulską - dokumentalistkę i autorkę kwerend archiwalnych z Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu. Nadzór naukowy nad projektem „Bohaterowie” sprawuje dr Katarzyna Minczykowska-Targowska. Opowieść radiową o bohaterce tego odcinka przygotowała Adriana Andrzejewska-Kuras.