Bohaterowie, cz.22
2020-05-28
Hildegarda (Halina) Bigocka. Fot. ze zbiorów Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej
Hildegarda Bigocka, ps. Hilda, Maria, urodziła się 2 czerwca 1910 roku w Wilczynie w powiecie Wejherowskim. Po przeprowadzce rodziny do Gdańska uczęszczała do Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej. Tam wstąpiła do harcerstwa i zdała tzw. małą maturę. Należała do Związku Strzeleckiego, w którym pełniła funkcję instruktorki Oddziału Żeńskiego, a w 1932 roku ukończyła kurs instruktorski Przysposobienia Wojskowego Kobiet (PWK) i potem aktywnie uczestniczyła w działalności szkoleniowej tej organizacji.
Od początku wojny starała się wejść do konspiracji i w końcu Jej się to udało. W czerwcu 1941 roku przyjechała do Warszawy, gdzie została zaprzysiężona do ZWZ i rozpoczęła swoją służbę od kolportażu prasy.
W 1942 roku została kurierką Wydziału Łączności Zagranicznej Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej i jako „Hilda” obsługiwała trasę północną. Odbyła co najmniej kilka wyjazdów z Warszawy na Wybrzeże, których celem było przewożenie poczty. 7 kwietnia 1943 roku „Hilda” spotkała się w Gdyni z kurierem Komendy Głównej Zdzisławem Jeziorańskim ps. Zych, przybrane nazwisko „Jan Nowak”. W tamtejszym punkcie kontaktowym „Zych” pozostawił dokumenty powrotne, potrzebne na wyjazd do Szwecji, który miał odbyć się dwa miesiące później.
Podczas nieobecności „Zycha” w kraju nastąpiła „wsypa” komórki Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, z którą ten kurier był powiązany. Trzeba było go uprzedzić i wymienić dokumenty – te wystawione na nazwisko Jan Kwiatkowski stały się bowiem niebezpieczne. Hildegarda Bigocka miała dostarczyć nowe dokumenty do Gdyni. Niechętnie zgodziła się na wyjazd, bo czuła się obserwowana. Przeczucie Jej nie myliło. Została zatrzymana i uwięziona w Pomiechówku, a następnie w Warszawie na Pawiaku. W czasie przesłuchań była torturowana, ale nikogo nie wydała. 5 października 1943 roku wysłano ją do obozu koncentracyjnego w Auschwitz, gdzie otrzymała nr obozowy 64367. Dwa miesiące później - 11 grudnia 1943 roku - ojciec „Hildy” odebrał od gestapo w Gdańsku zawiadomienie o śmierci córki. Miała 33 lata.
Hildegarda (Halina) Bigocka została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz mianowana na stopień podporucznika. Odznaczono ją także Krzyżem Armii Krajowej i Medalem Wojska Polskiego. Jej imię nosi jedna z gdańskich drużyn harcerskich. W 2008 roku w Gdyni odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy poświęconej Honorowemu Obywatelowi tego miasta Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu. Odczytać można na niej także nazwiska dwóch kobiet – Marianny Pyttel i Hildegardy Bigockiej, dzięki którym wysłannik Polskiego Państwa Podziemnego mógł wykonać swoją misję i dotrzeć do rządu emigracyjnego w Londynie.
Od początku wojny starała się wejść do konspiracji i w końcu Jej się to udało. W czerwcu 1941 roku przyjechała do Warszawy, gdzie została zaprzysiężona do ZWZ i rozpoczęła swoją służbę od kolportażu prasy.
W 1942 roku została kurierką Wydziału Łączności Zagranicznej Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej i jako „Hilda” obsługiwała trasę północną. Odbyła co najmniej kilka wyjazdów z Warszawy na Wybrzeże, których celem było przewożenie poczty. 7 kwietnia 1943 roku „Hilda” spotkała się w Gdyni z kurierem Komendy Głównej Zdzisławem Jeziorańskim ps. Zych, przybrane nazwisko „Jan Nowak”. W tamtejszym punkcie kontaktowym „Zych” pozostawił dokumenty powrotne, potrzebne na wyjazd do Szwecji, który miał odbyć się dwa miesiące później.
Podczas nieobecności „Zycha” w kraju nastąpiła „wsypa” komórki Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, z którą ten kurier był powiązany. Trzeba było go uprzedzić i wymienić dokumenty – te wystawione na nazwisko Jan Kwiatkowski stały się bowiem niebezpieczne. Hildegarda Bigocka miała dostarczyć nowe dokumenty do Gdyni. Niechętnie zgodziła się na wyjazd, bo czuła się obserwowana. Przeczucie Jej nie myliło. Została zatrzymana i uwięziona w Pomiechówku, a następnie w Warszawie na Pawiaku. W czasie przesłuchań była torturowana, ale nikogo nie wydała. 5 października 1943 roku wysłano ją do obozu koncentracyjnego w Auschwitz, gdzie otrzymała nr obozowy 64367. Dwa miesiące później - 11 grudnia 1943 roku - ojciec „Hildy” odebrał od gestapo w Gdańsku zawiadomienie o śmierci córki. Miała 33 lata.
Hildegarda (Halina) Bigocka została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz mianowana na stopień podporucznika. Odznaczono ją także Krzyżem Armii Krajowej i Medalem Wojska Polskiego. Jej imię nosi jedna z gdańskich drużyn harcerskich. W 2008 roku w Gdyni odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy poświęconej Honorowemu Obywatelowi tego miasta Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu. Odczytać można na niej także nazwiska dwóch kobiet – Marianny Pyttel i Hildegardy Bigockiej, dzięki którym wysłannik Polskiego Państwa Podziemnego mógł wykonać swoją misję i dotrzeć do rządu emigracyjnego w Londynie.
Opowieść o życiu i działalności Hildegardy Bigockiej powstała przy współpracy pani Anny Mikulskiej - dokumentalistki i autorki kwerend archiwalnych z Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu. Nadzór naukowy nad projektem „Bohaterowie” sprawuje dr Katarzyna Minczykowska-Targowska. Opowieść radiową o bohaterce tego odcinka przygotowała Adriana Andrzejewska-Kuras.
