„Bohaterowie”, cz.3
2020-01-17
Irena Jagielska. Fot. ze zbiorów Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej
I sen przeminie i cudne marzenie,
Lecz coś jest w duszy, co nigdy nie zginie,
I wciąż trwać będzie – a to jest wspomnienie”
– ten fragment wiersza do pamiętnika Ireny Jagielskiej wpisała Jej nauczycielka z Żeńskiego Gimnazjum Marii Eckmanowej w Toruniu. Musiał ów wiersz wywrzeć wielkie wrażenie na nastoletniej jeszcze Irenie, bo całym swoim życiem pracowała na dobre i piękne „wspomnienie”.
Kurierka, a kiedy trzeba było także szyfrantka, kobieta o wielu konspiracyjnych pseudonimach: „Ola”, „Grażyna”, „Wanda”, „Janka”, „Irena”, „Mira” i najbardziej znany „Ewa”. Posługiwała się też niemieckimi dokumentami wystawianymi na różne nazwiska. W podróżach kurierskich bardzo Jej pomagała doskonała znajomość języka niemieckiego. Biegła znajomość języka pomogła Jej także w znalezieniu pracy. A pracowała w sortowni listów na Dworcu Głównym, co było bardzo przydatne w Jej działalności konspiracyjnej. Wykradała np. listy kierowane do gestapo - często były to donosy. Później została przeniesiona do sekretariatu, gdzie pracowała jako maszynistka i sekretarka. Urząd, w którym pracowała, miał prawo wystawiania dokumentów, bez których nie wolno było podróżować. Jagielska zdobywała te dokumenty. Korzystała z nich podczas swoich podróży, ale używali ich także inni konspiratorzy. Irena Jagielska była obdarzona niesamowitą fantazją i brawurą, które to cechy pomagały Jej zdobywać broń w sytuacjach zgoła nieprzewidywalnych. Oto np. wykorzystując tłok przy wchodzeniu do autobusu, stawała za żołnierzem niemieckim, odcinała żyletką kaburę z bronią i szybko chowała się za autobus. Zdobyła w ten sposób 12 sztuk broni. Po wycofaniu się Niemców i opanowaniu kraju przez wojska sowieckie, Irena Jagielska działała w ramach struktur Delegatury Sił Zbrojnych oraz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. W marcu 1945 r została aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Bita i torturowana znalazła jednak sposób, by uciec z więzienia. I znów przewoziła informacje, czasami ludzi - była kurierką.
Po aresztowaniu Józefa Chylińskiego - Szefa Sztabu Pomorskiego Okręgu AK - działała dalej w konspiracji. Uwięzienie kolejnego dowódcy Józefa Grussa - Szefa Pomorskiego Okręgu Wolność i Niezawisłość spowodowało, że postanowiła opuścić Polskę. W marcu 1946 r przekroczyła polsko–niemiecką granicę. Irena Jagielska została odznaczona Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej i trzykrotnie Medalem Wojska Polskiego.
Opowieść o życiu i działalności Ireny Jagielskiej powstała przy współpracy dr Ewy Gawrońskiej - dokumentalistki i autorki kwerend archiwalnych z Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu. Nadzór naukowy: dr Katarzyna Minczykowska-Targowska. Opracowanie radiowe: Żaneta Walentyn.
W audycji „Ziarna losu” z 26 stycznia br. Żaneta Walentyn prezentuje reportaż pt. „Kobieta z fantazją”, w którym o Irenie Jagielskiej opowiadają: Elżbieta Skerska z Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu oraz prof. dr hab. Bogdan Chrzanowski z Uniwersytetu Gdańskiego.
