Jan Krzysztof Ardanowski
2023-01-27
Gościem „Rozmowy dnia” był poseł Jan Krzysztof Ardanowski, przewodniczący Rady ds. Rolnictwa i Obszarów Wiejskich przy Prezydencie RP. Rozmawialiśmy o cenach chleba oraz o zbożu ukraińskim.
Michał Jędryka: Okazuje się, że chleb może być towarem luksusowym - tak przynajmniej twierdzą polscy piekarze ze związku zawodowego „Społem” i biją na alarm, że tak się może stać w rezultacie rosnących cen, przede wszystkim energii. Zresztą dzieje się to nie tylko w Polsce, bo i w Paryżu była manifestacja piekarzy. Szli ulicami wymachując bagietkami i narzekając na rosnące ceny, a w związku z tym malejące zarobki, bo nie mogą podnosić cen pieczywa tak bardzo, jak wzrastają ceny energii. Rzeczywiście może się tak stać, że chleb stanie się towarem luksusowym?
Jan Krzysztof Ardanowski: Chleb będzie zawsze podstawą jedzenia, modlimy się codziennie o chleb nasz powszedni. To jeden z podstawowych produktów spożywczych w całej Europie. Natomiast niewątpliwie, jeżeli nie zaczną być podejmowane różnego rodzaju działania osłonowe dla tego podstawowego produktu i jeszcze paru innych to jego cena może bardzo wzrosnąć. Sprawa jest złożona – w całej Europie wzrosły koszty, które uderzają w piekarzy. To nie są nawet koszty zboża, mąki niezbędnej do produkcji, bo ona w strukturze kosztów jest stosunkowo niewielka – to około 15 procent.
Ale sam wypiek pewnie i energia zużywana do tego kosztują?
– Na pewno nie można rolników oskarżać, bo oni na sprzedaży zboża, idącego na mąkę niewiele zarabiają. Natomiast wzrosły koszty energii elektrycznej, gazu czy innego opału, bo piekarnie są różnie opalane, także koszty pośrednie, koszty pracy… To wszystko powoduje, że chleb rzeczywiście staje się bardzo drogi. Przede wszystkim narzekają na to mniejsze piekarnie, które robią tradycyjny chleb, nie z ciasta mrożonego. Jakoś sobie radzą sieci handlowe, produkujące marnej jakości pieczywo czy duże firmy, w których koszty się inaczej rozkładają – tyle, że pieczywo od nich po kilku godzinach praktycznie nie nadaje się do jedzenia. Znaczna część tego, co kupujemy w supermarketach to jest pieczywo wytwarzane z mrożonego ciasta importowanego z Chin, bądź z innych kierunków, a przecież nie o takie pieczywo chodzi. Mamy w Polsce znakomity chleb. Nasz kraj zawsze słynął z bogactwa i różnorodności chlebów – pszennych, żytnich, mieszanych, orkiszowych. Doszły do tego surowce ekologiczne z różnymi dodatkami. Polska wystąpiła do Komisji Europejskiej o to, żeby piekarnie mogły korzystać z jakiejś formy osłony, tarczy, szczególnej pomocy, ponieważ chleb to produkt pierwszej potrzeby, podstawowy dla każdego z nas. Poza ludźmi, którzy mają jakieś szczególne uczulenia żywieniowe na określone typy zbóż czy mąki, to każdy z nas praktycznie zaczyna dzień od chleba. Trzeba więc robić wszystko, żeby to nie był towar luksusowy.
Czy to wystąpienie będzie miało jakieś efekty? Wiemy z zakulisowych rozmów, jaka będzie reakcja Komisji Europejskiej?
– Komisja Europejska zachowuje się w sposób irracjonalny. Wydaje mi się, że często albo decyzje są nieprzemyślane, albo jest to działalność różnego rodzaju lobby i nieliczenie się z konsumentami europejskimi. Pikanterii dodaje sytuacja, jaką mamy w tej chwili. Z jednej strony koszty produkcji pieczywa zaczynają mocno rosnąć i przeciwdziałań ze strony polityków europejskich nie widać. Tymczasem kilka dni temu Komisja Europejska dopuściła robienie mąki z chrząszczy – tego chrząszcza domowego, którego znamy z bajeczek, przyjaciela Pszczółki Mai. Mąka z niego będzie mogła być dodawana do pieczywa, do różnego rodzaju ciastek i innych produktów. Zresztą to jest początek pewnej drogi, którą Unia Europejska otwiera – jedzenia larw, robaków, owadów – zarówno w postaci dorosłej, jak i poczwarek. Nie bagatelizuję tego, ponieważ u nas jedzenie robaków kojarzyło się z czymś złym, z popsutym produktem. Może w Azji jest inne podejście, natomiast zamiast wspierać rolnictwo tradycyjne, związane z uprawą pól, hodowlą zwierząt, gdzie produkuje się mleko czy mięso, to próbuje się eksperymentować z jakimiś produktami spożywczymi, które już nie potrzebują rolnictwa. Przecież robaki, które – jak sobie Komisja Europejska życzy, będziemy pewnie kiedyś jeść – nie będą uprawiane na polach, hodowane w oborach, chlewniach czy w budynkach inwentarskich, tylko w laboratoriach – w jakichś specjalnych pomieszczeniach. Wielkie koncerny międzynarodowe przejmą produkcję żywności, a rolnicy staną się niepotrzebni. Nie wiem, czy to jest początek początek pewnej drogi? Oby tak nie było. (...)
