Jan Styczyński
2022-10-13
Gościem „Rozmowy Dnia” był prof. Jan Styczyński, lekarz Kliniki Pediatrii, Hematologii i Onkologii Collegium Medicum, konsultant krajowy w dziedzinie onkologii i hematologii dziecięcej. Dyskutowaliśmy o przypadającym właśnie dniu dawców szpiku.
Michał Jędryka: 13 października po raz 20. w Polsce obchodzimy Dzień Dawcy Szpiku. W jakich sytuacjach dochodzi do takiej konieczności, że musimy uciec się do przeszczepu szpiku?
Prof. Jan Styczyński: Przeszczep szpiku, a nawet szerzej rozumiany przeszczep komórek krwiotwórczych, bo komórki mogą być nie tylko ze szpiku, jest dzisiaj jedną z właściwie podstawowych metod leczenia w onkologii, w hematologii i w kilku jeszcze pokrewnych dziedzinach medycyny. Na dzień dzisiejszy jest ponad 80 wskazań, jeżeli chodzi o choroby, do przeszczepienia, natomiast w takim potocznym rozumieniu, najczęstszym wskazaniem do przeszczepu szpiku są białaczki.
No właśnie, i z tą chorobą najczęściej kojarzymy przeszczepy szpiku. Najczęściej jest tak, że jeśli ktoś ma to nieszczęście, że choruje na białaczkę, albo ma jedno z tych 80 wskazań, o których pan profesor mówił, to zaczyna się poszukiwanie dawcy. Kto może być takim dawcą szpiku?
To niekiedy bywa całkiem skomplikowana sprawa. Ogólnie chodzi o to, żeby ten człowiek, ten dawca był jak najbliższy genetycznie pacjentowi. Z naszego lekarskiego punktu widzenia chcemy, żeby to była zgodność w układach antygenów zgodności tkankowej, chodzi o tzw. układy HLA. Najlepszym dawcą byłby brat bliźniak jednojajowy, większość z nas nie ma takiego bliźniaka. W drugiej kolejności są brat albo siostra, ale z prawdopodobieństwem już tylko 25 procent. Dla pozostałych 75 procent pacjentów jedyną szansą jest znalezienie dawcy niespokrewnionego, czyli tych wolontariuszy, tych ludzi, którzy chcą być dawcami komórek krwiotwórczych, albo ogólnie mówiąc, dawcami szpiku. I to jest ta kluczowa sprawa – te osoby które, chcą oddać swoje komórki krwiotwórcze.
Jest taka baza, taki zasób osób, które już zadeklarowały chęć bycia dawcą komórek. To są 2 miliony osób w Polsce – w Bydgoszczy około 19 tysięcy, w Toruniu 12 tysięcy. Czy to jest dużo?
To jest bardzo dużo, oczywiście, nigdy za dużo i nigdy w sam raz. Zawsze potrzeba dodatkowych dawców, dlatego że ludzie pod względem genetycznym są bardzo zróżnicowani i te możliwości układów HLA, tych antygenów zgodności tkankowej są bardzo duże. Na całym świecie około 40 milionów osób zadeklarowało chęć bycia dawcami komórek krwiotwórczych. W tym układzie, te ponad 2 miliony Polaków to jest wynik znakomity – jesteśmy na trzecim miejscu w Europie i na piątym na świecie jako państwo, w którym tyle osób chce oddać nieznanym sobie ludziom komórki krwiotwórcze. Jest to piękna sprawa, piękny gest polskiego społeczeństwa.
Co trzeba zrobić, żeby zostać dawcą?
Zgłoszenie do bazy jest prostą sprawą, czy to chodzi o DKMS, czy o Poltransplant. Wypełniamy formularz mówiący o akcie dobrej woli i o stanie zdrowia, bo dawca ma być zdrowy. Nie chodzi o katar, o przeziębienie, bo przecież to nie problem. Zdrowy, to znaczy że nie ma choroby, którą może przenieść w komórkach krwiotwórczych. Potem taki człowiek trafia do wspomnianego rejestru światowego. I później to już jest kwestia tego, czy jest gdzieś pacjent, który potrzebuje takiego układu genów, jaki posiada wolontariusz (...).
