Prof. Wojciech Polak: - Konstytucja marcowa była dla Polski ryzykowna [rozmowa]

2021-03-17, 20:00  Michał Jędryka/Redakcja
Prof. Wojciech Polak/fot. Polskie Radio PiK/archiwum

Prof. Wojciech Polak/fot. Polskie Radio PiK/archiwum

Prof. Wojciech Polak, historyk UMK, przewodniczący kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, gość audycji Popołudnie z Nami, mówi o Konstytucji Marcowej, w setną rocznicę jej uchwalenia.

Michał Jędryka: Dzisiaj setna rocznica uchwalenia Konstytucji Marcowej, właśnie 17 marca 1921 roku przyjęto ten akt prawny. Jak najkrócej można by go scharakteryzować?

Prof. Wojciech Polak: Była to konstytucja, która wprowadzała w Polsce system parlamentarno - gabinetowy. Konstytucja niewątpliwie dość ryzykowna dla młodego państwa, w którym partie polityczne nie miały jeszcze wyrobionych nawyków dogadywania się między sobą, prowadzenia walki politycznej typowej dla systemu demokratycznego. Tego wszystkiego musieliśmy się uczyć. Ta konstytucja, która dawała przewagę parlamentowi, która wprowadzała rząd zależny od parlamentu w sposób bardzo ścisły, która także budowała pewne rozdrobnienie w parlamencie, no była konstytucją, jak już powiedziałem ryzykowną, stwarzająca problemy. Przewrót majowy były tego najlepszym dowodem.

Czy ta ocena, że była to konstytucja słaba, była oceną sprawiedliwą?

Z jednej strony musimy wiedzieć, że Polacy, którzy nagle znaleźli się w państwie niepodległym mieli idealistyczne wyobrażenie na temat tego, jak to państwo będzie funkcjonowało, jak to będzie działało. Panował entuzjazm. Z jednej strony, zafundowaliśmy sobie taką konstytucję, która może w warunkach normalnych, stabilnych, w długim okresie trwania byłaby konstytucją dobrze działającą, dobrze funkcjonującą, ale to nie był okres stabilizacji, to nie był okres normalności. To było po prostu wykuwanie państwowości Polskiej w warunkach bardzo trudnych.

Niedawno skończyła się wojna z bolszewikami, kraj był zniszczony, potem nastąpiła hiperinflacja, dalej różne zawirowania na arenie międzynarodowej, Locarno i tak dalej, więc trzeba było chyba jednak władzy silniejszej, mocniejszy. Lepszy byłby pewnie na te pierwsze lata niepodległości system z silną władzę prezydencką, ale na to nie chciała się zgodzić Narodowa Demokracja, która miała w parlamencie mnóstwo głosów. Narodowa Demokracja wychodziła z założenia, że jeżeli zafundujemy sobie system prezydencki, to kto zostanie prezydentem? No Józef Piłsudski, a oni tego bardzo nie chcieli, więc woleli takiego prezydenta, który byłby, jak to się dzisiaj mówi żartobliwie: strażnikiem żyrandola, którego władza byłaby dość dość teoretyczna, i prezydenta wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe, więc to był ten system dla ustabilizowanych demokracji nie dla takiego nowopowstałego państwa (...)

Więcej w materiale Michała Jędryki.

Gość Popołudnia z nami - prof. Wojciech Polak

Region

Chcieliby wrócić do zajęć, ale nie mogą. Zamknięte Warsztaty Terapii Zajęciowej

Chcieliby wrócić do zajęć, ale nie mogą. Zamknięte Warsztaty Terapii Zajęciowej

2021-04-14, 19:30
Święto Chrztu Polski. Msza święta w Bydgoszczy, symboliczne flagi w Jabłonowie Pomorskim [zdjęcia]

Święto Chrztu Polski. Msza święta w Bydgoszczy, symboliczne flagi w Jabłonowie Pomorskim [zdjęcia]

2021-04-14, 17:40
Tu ubytek, tam dziura. Drogowcy ratują drogi po zimie. Gdzie i kiedy będą [lista miejsc]

Tu ubytek, tam dziura. Drogowcy ratują drogi po zimie. Gdzie i kiedy będą? [lista miejsc]

2021-04-14, 16:39
Z motorówki też będą ścigać lekceważących pandemię. Policja rozpoczęła sezon

Z motorówki też będą ścigać lekceważących pandemię. Policja rozpoczęła sezon

2021-04-14, 15:34
Obie jezdnie na Kujawskiej dla kierowców Na razie po jednym pasie, bo remont trwa (wideo, zdjęcia)

Obie jezdnie na Kujawskiej dla kierowców! Na razie po jednym pasie, bo remont trwa (wideo, zdjęcia)

2021-04-14, 14:47
15 studentów Collegium Medicum pomaga na oddziałach covidowych w Grudziądzu

15 studentów Collegium Medicum pomaga na oddziałach covidowych w Grudziądzu

2021-04-14, 13:56
Sanepid zamyka Kinder Park w Toruniu. Działalność rozrywkowa zakazana

Sanepid zamyka Kinder Park w Toruniu. „Działalność rozrywkowa zakazana”

2021-04-14, 13:04
Wywieś flagę narodową W środę przypada 1055. rocznica chrztu Polski

Wywieś flagę narodową! W środę przypada 1055. rocznica chrztu Polski

2021-04-14, 11:39
Grupa mieszkańców Siernieczka nie chce mieć za sąsiadów bezdomnych

Grupa mieszkańców Siernieczka nie chce mieć za sąsiadów bezdomnych

2021-04-14, 06:45
Miały być zniszczone w kotłowni, a urzędnicy palili je na stercie, na dworze

Miały być zniszczone w kotłowni, a urzędnicy palili je na stercie, na dworze

2021-04-13, 21:00