Prof. Wojciech Polak: - Konstytucja marcowa była dla Polski ryzykowna [rozmowa]

2021-03-17, 20:00  Michał Jędryka/Redakcja
Prof. Wojciech Polak/fot. Polskie Radio PiK/archiwum

Prof. Wojciech Polak/fot. Polskie Radio PiK/archiwum

Prof. Wojciech Polak, historyk UMK, przewodniczący kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, gość audycji Popołudnie z Nami, mówi o Konstytucji Marcowej, w setną rocznicę jej uchwalenia.

Michał Jędryka: Dzisiaj setna rocznica uchwalenia Konstytucji Marcowej, właśnie 17 marca 1921 roku przyjęto ten akt prawny. Jak najkrócej można by go scharakteryzować?

Prof. Wojciech Polak: Była to konstytucja, która wprowadzała w Polsce system parlamentarno - gabinetowy. Konstytucja niewątpliwie dość ryzykowna dla młodego państwa, w którym partie polityczne nie miały jeszcze wyrobionych nawyków dogadywania się między sobą, prowadzenia walki politycznej typowej dla systemu demokratycznego. Tego wszystkiego musieliśmy się uczyć. Ta konstytucja, która dawała przewagę parlamentowi, która wprowadzała rząd zależny od parlamentu w sposób bardzo ścisły, która także budowała pewne rozdrobnienie w parlamencie, no była konstytucją, jak już powiedziałem ryzykowną, stwarzająca problemy. Przewrót majowy były tego najlepszym dowodem.

Czy ta ocena, że była to konstytucja słaba, była oceną sprawiedliwą?

Z jednej strony musimy wiedzieć, że Polacy, którzy nagle znaleźli się w państwie niepodległym mieli idealistyczne wyobrażenie na temat tego, jak to państwo będzie funkcjonowało, jak to będzie działało. Panował entuzjazm. Z jednej strony, zafundowaliśmy sobie taką konstytucję, która może w warunkach normalnych, stabilnych, w długim okresie trwania byłaby konstytucją dobrze działającą, dobrze funkcjonującą, ale to nie był okres stabilizacji, to nie był okres normalności. To było po prostu wykuwanie państwowości Polskiej w warunkach bardzo trudnych.

Niedawno skończyła się wojna z bolszewikami, kraj był zniszczony, potem nastąpiła hiperinflacja, dalej różne zawirowania na arenie międzynarodowej, Locarno i tak dalej, więc trzeba było chyba jednak władzy silniejszej, mocniejszy. Lepszy byłby pewnie na te pierwsze lata niepodległości system z silną władzę prezydencką, ale na to nie chciała się zgodzić Narodowa Demokracja, która miała w parlamencie mnóstwo głosów. Narodowa Demokracja wychodziła z założenia, że jeżeli zafundujemy sobie system prezydencki, to kto zostanie prezydentem? No Józef Piłsudski, a oni tego bardzo nie chcieli, więc woleli takiego prezydenta, który byłby, jak to się dzisiaj mówi żartobliwie: strażnikiem żyrandola, którego władza byłaby dość dość teoretyczna, i prezydenta wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe, więc to był ten system dla ustabilizowanych demokracji nie dla takiego nowopowstałego państwa (...)

Więcej w materiale Michała Jędryki.

Gość Popołudnia z nami - prof. Wojciech Polak

Region

W pandemii skróciła się średnia długość życia. Czy emerytury będą wyższe

W pandemii skróciła się średnia długość życia. Czy emerytury będą wyższe?

2021-08-30, 12:30
Potężne zderzenie w nocy na rondzie Inowrocławskim w Bydgoszczy [zdjęcia]

Potężne zderzenie w nocy na rondzie Inowrocławskim w Bydgoszczy [zdjęcia]

2021-08-30, 10:55
W Dobrczu się kłócą. Czy problem rozwiąże Krajowe Forum Samorządowe

W Dobrczu się kłócą. Czy problem rozwiąże Krajowe Forum Samorządowe?

2021-08-30, 10:36
W Toruniu drzewa stoją w workach. To sposób na przetrwanie w czasie suszy

W Toruniu drzewa stoją w workach. To sposób na przetrwanie w czasie suszy

2021-08-30, 09:40
Drogowcy rozdają drzewa, nim rozpocznie się budowa parkingu w Fordonie [wideo, zdjęcia]

Drogowcy rozdają drzewa, nim rozpocznie się budowa parkingu w Fordonie [wideo, zdjęcia]

2021-08-30, 09:05
Dla kogo i za co Nagroda Marszałka Agricola - Syn Ziemi Sprawdź

Dla kogo i za co Nagroda Marszałka Agricola - Syn Ziemi? Sprawdź!

2021-08-30, 08:02
Dożynki wojewódzkie już za nami. Sprawdź jak było w Toruniu [zdjęcia]

Dożynki wojewódzkie już za nami. Sprawdź jak było w Toruniu! [zdjęcia]

2021-08-29, 20:51
W Toruniu w Parku Pamięci odsłonięto pomnik - instalację poświęconą mieszkańcom wsi

W Toruniu w Parku Pamięci odsłonięto pomnik - instalację poświęconą mieszkańcom wsi

2021-08-29, 19:32
Tragiczny wypadek w Zbójnie. Śmiertelne potrącenie 72-letniej kobiety

Tragiczny wypadek w Zbójnie. Śmiertelne potrącenie 72-letniej kobiety

2021-08-29, 17:38
Wakacyjne wyjazdy Polskiego Radia PiK. Tym razem JuraPark w Solcu Kujawskim [zdjęcia, wideo]

Wakacyjne wyjazdy Polskiego Radia PiK. Tym razem JuraPark w Solcu Kujawskim [zdjęcia, wideo]

2021-08-29, 17:17