Nie tylko pisanki i palmy, ale też „pucheroki” czy „śmiergust”. Nietypowe tradycje wielkanocne [wideo]

2024-03-31, 09:27  PAP/AFP
Strój dziadów śmigustnych, Muzeum Etnograficzne w Krakowie/fot. ImreKiss - Praca własna, CC BY 3.0

Strój dziadów śmigustnych, Muzeum Etnograficzne w Krakowie/fot. ImreKiss - Praca własna, CC BY 3.0

Oprócz powszechnie znanych tradycji wielkanocnych, takich jak malowanie jajek, wykonywanie i święcenie palm czy wielkanocnego śniadania, w Polsce występują i takie, które bardziej przypominają bożonarodzeniowe kolędowanie.

„Pucheroki”, „turki”, „dziady śmiguśne” czy „śmiergust” to wielkanocne tradycje, które występują tylko w niektórych regionach Polski. – Obserwując je, na pierwszy rzut oka trudno się zorientować, że to jest Wielkanoc. Mamy do czynienia z kolędowaniem, które kojarzy się przecież raczej z Bożym Narodzeniem i z czasem zimowym – powiedziała entografka Amudena Rutkowska z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Wytłumaczyła, że polega ono, podobnie jak to bożonarodzeniowe, na odwiedzaniu domów przez przebierańców. W zależności od regionu dzieje się to w różnych dniach wielkanocnego tygodnia.

„Turki” pełnią straż przy Grobie Pańskim
Zaczyna się od Niedzieli Palmowej. Na południu Polski mamy do czynienia z „pucherowkami”. Kolędnicy w przebraniach odwiedzają domy i w zamian za życzenia i oracje dostają upominek, najczęściej w postaci jajek.

Na Podkarpaciu istnieje tradycja „turków”. „Turki” w strojach nawiązujących do orientalnego munduru, pełnią straż przy Grobie Pańskim. Z kolei w Niedzielę Wielkanocną chodzą od domu do domu z życzeniami. – Są też postaci tzw. doktorów mających szpiczaste czapy, okulary słoneczne i brody. Podczas pochodu skaczą, zaczepiają dzieci i kobiety. Są postaciami komicznymi – powiedziała etnografka.

Według teorii często powtarzanej głównie w Radomyślu nad Sanem, zwyczaj zaciągania przez „turków” straży przy grobie Chrystusa powstał, gdy do domów wrócili żołnierze polscy po odsieczy wiedeńskiej.

Od lania można wykupić się datkiem
Najbardziej obfitym w tego rodzaju obrzędy jest drugi dzień Wielkanocy.
W okolicach Limanowej, np. w miejscowości Dobra, możemy wówczas spotkać „dziadów smigustnych” inaczej zwanych „smiguśniokami”. Mają słomiane czapy, maski ze skóry i są obwiązani powrósłami ze słomy. Zatrzymują samochody i pieszych, prosząc o datki. – Kiedy się takiego datku nie da, można zostać oblanym lub czymś obitym. Można powiedzieć, że są nawet niebezpieczni, oczywiście w rytualnym znaczeniu – wytłumaczyła Amudena Rutkowska.

W Wilamowicach w woj. śląskim zamiast nazwy „śmigus” używa się określenia „śmiergust”. Śmiergustnicy w nocy z niedzieli na poniedziałek chodzą od domu do domu, prosząc o datki i wygłaszając oracje oraz pieśni. Zaczepiają dziewczyny, które są w domach i polewają je wodą. Następnego dnia, w niedzielę czekają na ludzi wychodzących z kościoła. Nieostrożne osoby często lądują wtedy w wannie postawionej na środku wilamowickiego rynku.

Nie tylko pisanki i palmy nietypowe tradycje wielkanocne

Region

Worki w dłoń i do pracy Torunianie sprzątali lasek Na Skarpie [zdjęcia, wideo]

Worki w dłoń i do pracy! Torunianie sprzątali lasek Na Skarpie [zdjęcia, wideo]

2024-03-02, 20:47
Dwie osoby poszkodowane w wypadku na A1. Na miejscu nie ma już utrudnień

Dwie osoby poszkodowane w wypadku na A1. Na miejscu nie ma już utrudnień

2024-03-02, 20:32
Schreiber proponuje Bydgoski Bon Żłobkowy: do 500 zł na opiekę w prywatnej placówce

Schreiber proponuje Bydgoski Bon Żłobkowy: do 500 zł na opiekę w prywatnej placówce

2024-03-02, 19:15
Szukają dawców szpiku dla mieszkanki regionu. Na finał atrakcje w Bysławiu [lista miejsc rejestracji]

Szukają dawców szpiku dla mieszkanki regionu. Na finał atrakcje w Bysławiu [lista miejsc rejestracji]

2024-03-02, 17:47
Jest drugi kandydat w walce o urząd prezydenta Grudziądza. Zaprasza włodarza do debaty

Jest drugi kandydat w walce o urząd prezydenta Grudziądza. Zaprasza włodarza do debaty

2024-03-02, 16:27
Rypiński Katolik znów otwarty Budynek będzie służył mieszkańcom, jak przed wojną

Rypiński „Katolik” znów otwarty! Budynek będzie służył mieszkańcom, jak przed wojną

2024-03-02, 16:10
Na tej linii pasażerów nie było od lat Zabytkowy pociąg na stacji Toruń Północny [wideo, galeria]

Na tej linii pasażerów nie było od lat! Zabytkowy pociąg na stacji Toruń Północny [wideo, galeria]

2024-03-02, 14:35
Tramwaj na ul. Solskiego, audyt rozkładów jazdy. To obiecuje prezydent Bruski

Tramwaj na ul. Solskiego, audyt rozkładów jazdy. To obiecuje prezydent Bruski

2024-03-02, 12:47
Dachowanie na S5. 52-latek zasnął za kierownicą, wydostał się o własnych siłach

Dachowanie na S5. 52-latek zasnął za kierownicą, wydostał się o własnych siłach

2024-03-02, 12:02
Raz na zielono z 2 marca 2024 [wideotransmisja]

Raz na zielono z 2 marca 2024 [wideotransmisja]

2024-03-02, 11:45
Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies.

Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników. Mogą też stosować je współpracujący z nami reklamodawcy, firmy badawcze oraz dostawcy aplikacji multimedialnych. W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Korzystanie z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności

Zamieszczone na stronach internetowych www.radiopik.pl materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Serwisów Informacyjnych PAP, będących bazą danych, których producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Polskie Radio Regionalną Rozgłośnię w Bydgoszczy „Polskie Radio Pomorza i Kujaw” S.A. na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek wykorzystywanie przedmiotowych materiałów przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione. PAP S.A. zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest zabronione.

Rozumiem i wchodzę na stronę